diff --git a/src/dante_eval.py b/src/dante_eval.py index aa3dc2a..51e0d88 100644 --- a/src/dante_eval.py +++ b/src/dante_eval.py @@ -3,43 +3,48 @@ from data.dante_loader import load_texts from data.features import * from model import AuthorshipVerificator from sklearn.svm import LinearSVC, SVC +from util.color_visualization import color # DONE: ngrams should contain punctuation marks according to Sapkota et al. [39] in the PAN 2015 overview # (More recently, it was shown that character # n-grams corresponding to word affixes and including punctuation marks are the most # significant features in cross-topic authorship attribution [57].) # TODO: inspect the impact of chi-squared correlations against positive-only (or positive and negative) correlations for feature selection -from util.color_visualization import color +# TODO: sentence length (Mendenhall-style) -path = '../testi_2' +for epistola in [1,2]: + print('Epistola {}'.format(epistola)) + print('='*80) + path = '../testi_{}'.format(epistola) -positive, negative, ep1_text, ep2_text = load_texts(path) + positive, negative, ep_text = load_texts(path, unknown_target='EpistolaXIII_{}.txt'.format(epistola)) -feature_extractor = FeatureExtractor(function_words_freq='latin', - conjugations_freq='latin', - features_Mendenhall=True, - tfidf=False, tfidf_feat_selection_ratio=0.1, - wordngrams=(4,5), - ngrams=True, ns=[4,5], - split_documents=True, - split_policy=split_by_sentences, - window_size=3, - normalize_features=True, - verbose=True) + feature_extractor = FeatureExtractor(function_words_freq='latin', + conjugations_freq='latin', + features_Mendenhall=True, + tfidf=True, tfidf_feat_selection_ratio=0.1, + wordngrams=(4,5), + ngrams=True, ns=[4,5], + split_documents=True, + split_policy=split_by_sentences, + window_size=3, + normalize_features=True) -Xtr,ytr = feature_extractor.fit(positive, negative) -ep1,ep1_fragments = feature_extractor.transform(ep1_text, return_fragments=True, window_size=3) -ep2,ep2_fragments = feature_extractor.transform(ep2_text, return_fragments=True, window_size=3) + Xtr,ytr = feature_extractor.fit_transform(positive, negative) + ep, ep_fragments = feature_extractor.transform(ep_text, return_fragments=True, window_size=3) -print('Fitting the Verificator') -av = AuthorshipVerificator(nfolds=10, estimator=LogisticRegression) -av.fit(Xtr,ytr) + print('Fitting the Verificator') + av = AuthorshipVerificator(nfolds=10, estimator=LogisticRegression) + av.fit(Xtr,ytr) -print('Predicting the Epistolas') -# av.predict(ep1, 'Epistola 1') -# fulldoc_prob,fragment_probs = av.predict_proba(ep1, 'Epistola 1') -# color(path='../dante_color/epistola1.html', texts=ep1_fragments, probabilities=fragment_probs, title='Epistola 1') + print('Predicting the Epistola {}'.format(epistola)) + title = 'Epistola {}'.format(epistola) + av.predict(ep, title) + fulldoc_prob, fragment_probs = av.predict_proba(ep, title) + color(path='../dante_color/epistola{}.html'.format(epistola), texts=ep_fragments, probabilities=fragment_probs, title=title) -av.predict(ep2, 'Epistola 2') -fulldoc_prob,fragment_probs = av.predict_proba(ep2, 'Epistola 2') -color(path='../dante_color/epistola2.html', texts=ep2_fragments, probabilities=fragment_probs, title='Epistola 2') + param = 'All' + # with open('features{}.csv'.format(epistola), 'at') as fo: + # validation=av.estimator.best_score_.mean() + # nfeatures = Xtr.shape[1] + # fo.write('{}\t{}\t{:.0f}\t{:.3f}\t{:.3f}\n'.format(param, value, nfeatures, validation, fulldoc_prob)) diff --git a/src/data/dante_loader.py b/src/data/dante_loader.py index 13a08fd..3dce441 100644 --- a/src/data/dante_loader.py +++ b/src/data/dante_loader.py @@ -28,8 +28,7 @@ def remove_citations(doc): doc = remove_pattern(doc, start_symbol='{', end_symbol='}', counter=counter) return doc - -def load_texts(path, positive_author='Dante'): +def load_texts(path, positive_author='Dante', unknown_target=None): # load the training data (all documents but Epistolas 1 and 2) positive,negative = [],[] authors = [] @@ -49,10 +48,32 @@ def load_texts(path, positive_author='Dante'): ndocs+=1 # load the test data (Epistolas 1 and 2) - ep1_text = open(join(path, 'EpistolaXIII_1.txt'), encoding="utf8").read() - ep2_text = open(join(path, 'EpistolaXIII_2.txt'), encoding="utf8").read() - ep1_text = remove_citations(ep1_text) - ep2_text = remove_citations(ep2_text) + if unknown_target: + unknown = open(join(path, unknown_target), encoding="utf8").read() + unknown = remove_citations(unknown) + return positive, negative, unknown - return positive, negative, ep1_text, ep2_text + else: + return positive, negative + + +def list_texts(path): + authors = {} + for file in os.listdir(path): + if file.startswith('EpistolaXIII_'): continue + file_clean = file.replace('.txt','') + author, textname = file_clean.split('_')[0],file_clean.split('_')[1] + if author not in authors: + authors[author] = [] + authors[author].append(textname) + + author_order = sorted(authors.keys()) + for author in author_order: + print('{}:\t{}'.format(author,', '.join(authors[author]))) + + + + + +list_texts('../../testi_2') diff --git a/src/data/features.py b/src/data/features.py index 4ab2a3e..282260d 100644 --- a/src/data/features.py +++ b/src/data/features.py @@ -273,7 +273,7 @@ class FeatureExtractor: self.verbose = verbose - def fit(self, positives, negatives): + def fit_transform(self, positives, negatives): documents = positives + negatives authors = [1]*len(positives) + [0]*len(negatives) n_original_docs = len(documents) diff --git a/src/pan2015_eval.py b/src/pan2015_eval.py index 864e50f..a938aca 100644 --- a/src/pan2015_eval.py +++ b/src/pan2015_eval.py @@ -42,7 +42,7 @@ def doall(problem,pos,neg,test,truth): # method = AuthorshipVerificator(nfolds=3, estimator=LogisticRegression) method = AuthorshipVerificator(nfolds=3, estimator=LinearSVC) - X, y = feature_extractor.fit(pos, neg) + X, y = feature_extractor.fit_transform(pos, neg) test = feature_extractor.transform(test) method.fit(X, y) diff --git a/testi_1/Dante_Epistole.txt b/testi_1/Dante_Epistole.txt deleted file mode 100644 index 231c312..0000000 --- a/testi_1/Dante_Epistole.txt +++ /dev/null @@ -1,188 +0,0 @@ -Reverendissimo in Christo patri dominorum suorum carissimo domino Nicholao miseratione celesti Ostiensi et Vallatrensi episcopo, Apostolice Sedis legato, necnon in Tuscia Romandiola et Marchia Trivisiana et partibus circum adiacentibus paciario per sacrosanctam Ecclesiam ordinato, devotissimi filii A. capitaneus, Consilium et Universitas partis Alborum de Florentia semetipsos devotissime atque promptissime recommendant. -Preceptis salutaribus moniti et Apostolica pietate rogati, sacre vocis contextui, quem misistis post cara nobis consilia, respondemus. Et si negligentie sontes aut ignavie censeremur ob iniuriam tarditatis, citra iudicium discretio sancta vestra preponderet; et quantis qualibusque consiliis et responsis, observata sinceritate consortii, nostra Fraternitas decenter procedendo indigeat, et examinatis que tangimus, ubi forte contra debitam celeritatem defecisse despicimur, ut affluentia vestre Benignitatis indulgeat deprecamur. -Ceu filii non ingrati litteras igitur pie vestre Paternitatis aspeximus, que totius nostri desiderii personantes exordia, subito mentes nostras tanta letitia perfuderunt, quantam nemo valeret seu verbo seu cogitatione metiri. -Nam quam, fere pre desiderio sompniantes, inhiabamus patrie sanitatem, vestrarum litterarum series plusquam semel sub paterna monitione polluxit. -Et ad quid aliud in civile bellum corruimus, quid aliud candida nostra signa petebant, et ad quid aliud enses et tela nostra rubebant, nisi ut qui civilia iura temeraria voluptate truncaverant, et iugo pie legis colla submitterent, et ad pacem patrie cogerentur? -Quippe nostre intentionis cuspis legiptima, de nervo quem tendebamus prorumpens, quietem solam et libertatem populi Florentini petebat; petit, atque petet in posterum. -Quod si tam gratissimo nobis beneficio vigilatis, et adversarios nostros, prout sancta conamina vestra voluerint, ad sulcos bone civilitatis intenditis remeare, quis vobis dignas grates persolvere attentabit? Nec opis est nostre, pater, nec quicquid Florentine gentis reperitur in terris. Sed si qua celo est pietas que talia remuneranda prospiciat, illa vobis premia digna ferat, qui tante urbis misericordiam induistis et ad sedanda civium profana litigia festinatis. -Sane, cum per sancte religionis virum fratrem L. civilitatis persuasorem et pacis, premoniti atque requisiti sumus instanter pro vobis, quemadmodum et ipse vestre littere continebant, ut ab omni guerrarum insultu cessaremus et usu, et nos ipsos in paternas manus vestras exhiberemus in totum, nos filii devotissimi vobis et pacis amatores et iusti, exuti iam gladiis, arbitrio vestro spontanea et sincera voluntate subimus, ceu relatu prefati vestri nuntii fratris L. narrabitur, et per publica instrumenta solempniter celebrata liquebit. -Idcirco pietati clementissime vestre filiali voce affectuosissime supplicamus quatenus illam diu exagitatam Florentiam sopore tranquillitatis et pacis irrigare velitis, eiusque semper populum defensantes nos et que nostri sunt iuris, ut pius pater, commendatos habere; qui velud a patrie caritate nunquam destitimus, sic de preceptorum vestrorum limitibus nunquam exorbitare intendimus, sed semper tam debite quam devote quibuscunque vestris obedire mandatis. - -Patruus vester Alexander, comes illustris, qui diebus proximis celestem unde venerat secundum spiritum remeavit ad patriam, dominus meus erat et memoria eius usquequo sub tempore vivam dominabitur michi, quando magnificentia sua, que super astra nunc affluenter dignis premiis muneratur, me sibi ab annosis temporibus sponte sua fecit esse subiectum. Hec equidem, cunctis aliis virtutibus comitata in illo, suum nomen pre titulis Ytalorum, ereum illustrabat. -Et quid aliud heroica sua signa dicebant, nisi *scuticam vitiorum fugatricem ostendimus*? Argenteas etenim scuticas in purpureo deferebat extrinsecus, et intrinsecus mentem in amore virtutum vitia repellentem. -Doleat ergo, doleat progenies maxima Tuscanorum, que tanto viro fulgebat, et doleant omnes amici eius et subditi, quorum spem mors crudeliter verberavit; inter quos ultimos me miserum dolere oportet, qui a patria pulsus et exul inmeritus infortunia mea rependens continuo, cara spe memet consolabar in illo. -Sed quanquam sensualibus amissis doloris amaritudo incumbat, si considerentur intellectualia que supersunt sane mentis; oculis lux dulcis consolationis exoritur. -Nam qui virtutem honorabat in terris, nunc a Virtutibus honoratur in celis; et qui Romane aule palatinus erat in Tuscia, nunc regie sempiterne aulicus preelectus in superna Ierusalem cum beatorum principibus gloriatur. -Quapropter, carissimi domini mei, supplici exhortatione vos deprecor quatenus modice dolere velitis et sensualia postergare, nisi prout vobis exemplaria esse possunt; et quemadmodum ipse iustissimus bonorum sibi vos instituit in heredes, sic ipsi vos, tanquam proximiores ad illum, mores eius egregios induatis. -Ego autem, preter hec, me vestrum vestre discretioni excuso de absentia lacrimosis exequiis; quia nec negligentia neve ingratitudo me tenuit, sed inopina paupertas quam fecit exilium. -Hec etenim, velud effera persecutrix, equis armisque vacantem iam sue captivitatis me detrusit in antrum, et nitentem cunctis exsurgere viribus, hucusque prevalens, impia retinere molitur. - -Exulanti Pistoriensi Florentinus exul inmeritus per tempora diuturna salutem et perpetue caritatis ardorem. -Eructuavit incendium tue dilectionis verbum confidentie vehementis ad me, in quo consuluisti, carissime, utrum de passione in passionem possit anima transformari: de passione in passionem dico secundum eandem potentiam et obiecta diversa numero sed non specie; quod quamvis ex ore tuo iustius prodire debuerat, nichilominus me illius auctorem facere voluisti, ut in declaratione rei nimium dubitate titulum mei nominis ampliares. -Hoc etenim, cum cognitum, quam acceptum quamque gratum extiterit, absque importuna diminutione verba non caperent: ideo, causa conticentie huius inspecta, ipse quod non exprimitur metiaris. -Redditur, ecce, sermo Calliopeus inferius, quo sententialiter canitur, quanquam transumptive more poetico signetur intentum, amorem huius posse torpescere atque denique interire, nec non huius, quod corruptio unius generatio sit alterius, in anima reformari. -Et fides huius, quanquam sit ab experientia persuasum, ratione potest et autoritate muniri. Omnis namque potentia que post corruptionem unius actus non deperit, naturaliter reservatur in alium: ergo potentie sensitive, manente organo, per corruptionem unius actus non depereunt, et naturaliter reservantur in alium. Cum igitur potentia concupiscibilis, que sedes amoris est, sit potentia sensitiva, manifestum est quod post corruptionem unius passionis qua in actum reducitur, in alium reservatur. -Maior et minor propositio sillogismi, quarum facilis patet introitus, tue diligentie relinquantur probande -Autoritatem vero Nasonis, quarto De Rerum Transformatione, que directe atque ad litteram propositum respicit, superest ut intueare; scilicet ubi tradit autor equidem in fabula trium sororum contemtricum in semine Semeles, ad Solem loquens, qui, nymphis aliis derelictis atque neglectis in quas prius exarserat, noviter Leucothoen diligebat *Quid nunc, Yperione nate*, et reliqua. -Sub hoc, frater carissime, ad prudentiam, qua contra Rhamnusie spicula sis patiens, te exhortor. Perlege, deprecor, Fortuitorum Remedia, que ab inclitissimo phylosophorum Seneca nobis velut a patre filiis ministrantur, et illud de memoria sana tua non defluat: *Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret*. - -Ne lateant dominum vincula servi sui, quam affectus gratuitas dominantis, et ne alia relata pro aliis, que falsarum oppinionum seminaria frequentius esse solent, negligentem predicent carceratum, ad conspectum Magnificentie vestre presentis oraculi seriem placuit destinare. -Igitur michi a limine suspirate postea curie separato, in qua, velud sepe sub admiratione vidistis, fas fuit sequi libertatis officia, cum primum pedes iuxta Sarni fluenta securus et incautus defigerem, subito heu! mulier, ceu fulgur descendens, apparuit, nescio quomodo, meis auspitiis undique moribus et forma conformis. -O quam in eius apparitione obstupui! Sed stupor subsequentis tonitrui terrore cessavit. Nam sicut diurnis coruscationibus illico succedunt tonitrua, sic inspecta flamma pulcritudinis huius, Amor terribilis et imperiosus me tenuit. Atque hic ferox, tanquam dominus pulsus a patria post longum exilium sola in sua repatrians, quicquid eius contrarium fuerat intra me, vel occidit vel expulit vel ligavit. -Occidit ergo propositum illud laudabile quo a mulieribus suisque cantibus abstinebam; ac meditationes assiduas, quibus tam celestia quam terrestria intuebar, quasi suspectas, impie relegavit; et denique, ne contra se amplius anima rebellaret, liberum meum ligavit arbitrium, ut non quo ego, sed quo ille vult, me verti oporteat. -Regnat itaque Amor in me, nulla refragante virtute; qualiterque me regat, inferius extra sinum presentium requiratis. - -*Ecce nunc tempus acceptabile*, quo signa surgunt consolationis et pacis. Nam dies nova splendescit auroram demonstrans, que iam tenebras diuturne calamitatis attenuat; iamque aure orientales crebrescunt; rutilat celum in labiis suis, et auspitia gentium blanda serenitate confortat. -Et nos gaudium expectatum videbimus, qui diu pernoctitavimus in deserto, quoniam Titan exorietur pacificus, et iustitia, sine sole quasi eliotropium hebetata, cum primum iubar ille vibraverit, revirescet. Saturabuntur omnes qui esuriunt et sitiunt iustitiam in lumine radiorum eius, et confundentur qui diligunt iniquitatem a facie coruscantis. -Arrexit namque aures misericordes Leo fortis de tribu Iuda; atque ullulatum universalis captivitatis miserans, Moysen alium suscitavit, qui de gravaminibus Egiptiorum populum suum eripiet, ad terram lacte ac melle manantem perducens. -Letare iam nunc miseranda Ytalia etiam Saracenis, que statim invidiosa per orbem videberis, quia sponsus tuus, mundi solatium et gloria plebis tue, clementissimus Henricus, divus et Augustus et Cesar, ad nuptias properat. -Exsicca lacrimas et meroris vestigia dele, pulcerrima, nam prope est qui liberabit te de carcere impiorum; qui percutiens malignantes in ore gladii perdet eos, et vineam suam aliis locabit agricolis qui fructum iustitie reddant in tempore messis. -Sed an non miserebitur cuiquam? Ymo ignoscet omnibus misericordiam implorantibus, cum sit Cesar et maiestas eius de Fonte defluat pietatis. -Huius iudicium omnem severitatem abhorret, et semper citra medium plectens, ultra medium premiando se figit. -Anne propterea nequam hominum applaudet audacias, et initis presumptionum pocula propinabit ? Absit, quoniam Augustus est. -Et si Augustus, nonne relapsorum facinora vindicabit, et usque in Thessaliam persequetur, Thessaliam, inquam, finalis deletionis? -Pone, sanguis Longobardorum, coadductam barbariem; et si quid de Troyanorum Latinorumque semine superest, illi cede, ne cum sublimis aquila fulguris instar descendens affuerit, abiectos videat pullos eius, et prolis proprie locum corvulis occupatum. -Eya, facite, Scandinavie soboles, ut, cuius merito trepidatis adventum, quod ex vobis est, presentiam sitiatis. -Nec seducat alludens cupiditas, more Sirenum nescio qua dulcedine vigiliam rationis mortificans. -Preoccupetis faciem eius in confessione subiectionis, et in psalterio penitentie iubiletis, considerantes quia *potestati resistens Dei ordinationi resistit*; et qui divine ordinationi repugnat, voluntati omnipotentie coequali recalcitrat; et *durum est contra stimulum calcitrare *. -Vos autem qui lugetis oppressi *animum sublevate, quoniam prope est vestra salus*. Assumite rastrum bone humilitatis, atque glebis exuste animositatis occatis, agellum sternite mentis vestre, ne forte celestis imber, sementem vestram ante iactum preveniens, in vacuum de altissimo cadat, -neve resiliat gratia Dei ex vobis tanquam ros quotidianus ex lapide; sed velut fecunda vallis concipite ac viride germinetis, viride dico fructiferum vere pacis; qua quidem viriditate vestra terra vernante, novus agricola Romanorum consilii sui boves ad aratrum affectuosius et confidentius coniugabit. -Parcite, parcite iam ex nunc, o carissimi, qui mecum iniuriam passi estis, ut Hectoreus pastor vos oves de ovili suo cognoscat; cui etsi animadversio temporalis divinitus est indulta, tamen, ut eius bonitatem redoleat a quo velut a puncto biffurcatur Petri Cesarisque potestas, voluptuose familiam suam corrigit, sed ei voluptuosius miseretur. -Itaque, si culpa vetus non obest, que plerunque supinatur ut coluber et vertitur in se ipsam, hinc utrique potestis advertere, pacem unicuique preparari, et insperate letitie iam primitias degustare. -Evigilate igitur omnes et assurgite regi vestro, incole Latiales, non solum sibi ad imperium, sed, ut liberi, ad regimen reservati. -Nec tantum ut assurgatis exhortor, sed ut illius obstupescatis aspectum. Qui bibitis fluenta eius eiusque maria navigatis; qui calcatis arenas littorum et Alpium summitates, que sue sunt; qui publicis quibuscunque gaudetis, et res privatas vinculo sue legis, non aliter, possidetis; nolite, velut ignari, decipere vosmetipsos, tanquam sompniantes, in cordibus et dicentes: *Dominum non habemus*. -Hortus enim eius et lacus est quod celum circuit; nam *Dei est mare, et ipse fecit illud, et aridam fundaverunt manus eius*. -Unde Deum romanum Principem predestinasse relucet in miris effectibus; et verbo Verbi confirmasse posterius profitetur Ecclesia. -Nempe si *a creatura mundi invisibilia Dei, per ea que facta sunt, intellectu conspiciuntur*, et si ex notioribus nobis innotiora; si simpliciter interest humane apprehensioni ut per motum celi Motorem intelligamus et eius velle; facile predestinatio hec etiam leviter intuentibus innotescet. -Nam si a prima scintillula huius ignis revolvamus preterita, ex quo scilicet Argis hospitalitas est a Frigibus denegata, et usque ad Octaviani triumphos mundi gesta revisere vacet; nonnulla eorum videbimus humane virtutis omnino culmina transcendisse, et Deum per homines, tanquam per celos novos, aliquid operatum fuisse. -Non etenim semper nos agimus, quin interdum utensilia Dei sumus; ac voluntates humane, quibus inest ex natura libertas, etiam inferioris affectus inmunes quandoque aguntur, et obnoxie voluntati eterne sepe illi ancillantur ignare. -Et si hec, que uti principia sunt, ad probandum quod queritur non sufficiunt, quis non ab illata conclusione per talia precedentia mecum oppinari cogetur, pace videlicet annorum duodecim orbem totaliter amplexata, que sui sillogizantis faciem Dei filium, sicuti opere patrato, ostendit? -Et hic, cum ad revelationem Spiritus, homo factus, evangelizaret in terris, quasi dirimens duo regna, sibi et Cesari universa distribuens, alterutri iussit reddi que sua sunt. -Quod si pertinax animus poscit ulterius, nondum annuens veritati, verba Christi examinet etiam iam ligati; cui cum potestatem suam Pilatus obiceret, Lux nostra de sursum esse asseruit quod ille iactabat qui Cesaris ibi auctoritate vicaria gerebat officium. -*Non igitur ambuletis sicut et gentes ambulant in vanitate sensus* tenebris obscurati; sed aperite oculos mentis vestre, ac videte quoniam regem nobis celi ac terre Dominus ordinavit. -Hic est quem Petrus, Dei vicarius, honorificare nos monet; quem Clemens, nunc Petri successor, luce Apostolice benedictionis illuminat; ut ubi radius spiritualis non sufficit, ibi splendor minoris luminaris illustret. - -Eterni pia providentia Regis, qui dum celestia sua bonitate perpetuat, infera nostra despiciendo non deserit, sacrosancto Romanorum Imperio res humanas disposuit gubernandas, ut sub tanti serenitate presidii genus mortale quiesceret, et ubique, natura poscente, civiliter degeretur. -Hoc etsi divinis comprobatur eloquiis, hoc etsi solius podio rationis innixa contestatur antiquitas, non leviter tamen veritati applaudit quod, solio augustali vacante, totus orbis exorbitat, quod nauclerus et remiges in navicula Petri dormitant, et quod Ytalia misera, sola, privatis arbitriis derelicta omnique publico moderamine destituta, quanta ventorum fluentorumve concussione feratur verba non caperent, sed et vix Ytali infelices lacrimis metiuntur. -Igitur in hanc Dei manifestissimam voluntatem quicunque temere presumendo tumescunt, si gladius Eius qui dicit: *Mea est ultio* de celo non cecidit, ex nunc severi iudicis adventante iudicio pallore notentur. -Vos autem divina iura et humana transgredientes, quos dira cupiditatis ingluvies paratos in omne nefas illexit, nonne terror secunde mortis exagitat, ex quo, primi et soli iugum libertatis horrentes, in romani Principis, mundi regis et Dei ministri, gloriam fremuistis, atque iure prescriptionis utentes, debite subiectionis officium denegando, in rebellionis vesaniam maluistis insurgere? -An ignoratis, amentes et discoli, publica iura cum sola temporis terminatione finiri, et nullius prescriptionis calculo fore obnoxia? -Nempe legum sanctiones alme declarant, et humana ratio percontando decernit, publica rerum dominia, quantalibet diuturnitate neglecta, nunquam posse vanescere vel abstenuata conquiri; nam quod ad omnium cedit utilitatem, sine omnium detrimento interire non potest, vel etiam infirmari; et hoc Deus et natura non vult, et mortalium penitus abhorreret adsensus. -Quid, fatua tali oppinione summota, tanquam alteri Babilonii, pium deserentes imperium nova regna temptatis, ut alia sit Florentina civilitas, alia sit Romana? Cur apostolice monarchie similiter invidere non libet, ut si Delia geminatur in celo, geminetur et Delius ? -Atqui si male ausa rependere vobis terrori non est, territet saltim obstinata precordia quod non modo sapientia, sed initium eius ad penam culpe vobis ablatum est. -Nulla etenim conditio delinquentis formidolosior, quam impudenter et sine Dei timore quicquid libet agentis. Hac nimirum persepe animadversione percutitur impius, ut moriens obliviscatur sui qui dum viveret oblitus est Dei. -Sin prorsus arrogantia vestra insolens adeo roris altissimi, ceu cacumina Gelboe, vos fecit exsortes, ut Senatus eterni consulto restitisse timori non fuerit, nec etiam non timuisse timetis; nunquid timor ille perniciosus, humanus videlicet atque mundanus, abesse poterit, superbissimi vestri sanguinis vestreque multum lacrimande rapine inevitabili naufragio properante? -An septi vallo ridiculo cuiquam defensioni confiditis? O male concordes! o mira cupidine obcecati! Quid vallo sepsisse, quid propugnaculis et pinnis urbem armasse iuvabit, cum advolaverit aquila in auro terribilis, que nunc Pirenen, nunc Caucason, nunc Athlanta supervolans, militie celi magis confortata sufflamine, vasta maria quondam transvolando despexit? quid, cum adfore stupescetis, miserrimi hominum, delirantis Hesperie domitorem? -Non equidem spes, quam frustra sine more fovetis, reluctantia ista iuvabitur, sed hac obice iusti regis adventus inflammabitur amplius, ac, indignata, misericordia semper concomitans eius exercitum avolabit; et quo false libertatis trabeam tueri existimatis, eo vere servitutis in ergastula concidetis. -Miro namque Dei iudicio quandoque agi credendum est, ut unde digna supplicia impius declinare arbitratur, inde in ea gravius precipitetur; et qui divine voluntati reluctatus est et sciens et volens, eidem militet nesciens atque nolens. -Videbitis edificia vestra non necessitati prudenter instructa sed delitiis inconsulte mutata, que Pergama rediviva non cingunt, tam ariete ruere, tristes, quam igne cremari. -Videbitis plebem circumquaque furentem nunc in contraria, pro et contra, deinde in idem adversus vos horrenda clamantem, quoniam simul et ieiuna et timida nescit esse. Templa quoque spoliata, cotidie matronarum frequentata concursu, parvulosque admirantes et inscios peccata patrum luere destinatos videre pigebit. -Et si presaga mens mea non fallitur, sic signis veridicis sicut inexpugnabilibus argumentis instructa prenuntians, urbem diutino merore confectam in manus alienorum tradi finaliter, plurima vestri parte seu nece seu captivitate deperdita, perpessuri exilium pauci cum fletu cernetis. -Utque breviter colligam, quas tulit calamitates illa civitas gloriosa in fide pro libertate Saguntum, ignominiose vos eas in perfidia pro servitute subire necesse est. -Nec ab inopina Parmensium fortuna sumatis audaciam, qui malesuada fame urgente murmurantes in invicem *prius moriamur et in media arma ruamus*, in castra Cesaris, absente Cesare, proruperunt; nam et hii, quanquam de Victoria victoriam sint adepti, nichilominus ibi sunt de dolore dolorem memorabiliter consecuti. -Sed recensete fulmina Federici prioris, et Mediolanum consulite pariter et Spoletum; quoniam ipsorum perversione simul et eversione discussa viscera vestra nimium dilatata frigescent, et corda vestra nimium ferventia contrahentur. -A, Tuscorum vanissimi, tam natura quam vitio insensati! Quam in noctis tenebris malesane mentis pedes oberrent ante oculos pennatorum, nec perpenditis nec figuratis ignari. Vident namque vos pennati et inmaculati in via, quasi stantes in limine carceris, et miserantem quempiam, ne forte vos liberet captivatos et in compedibus astrictos et manicis, propulsantes. -Nec advertitis dominantem cupidinem, quia ceci estis, venenoso susurrio blandientem, minis frustratoriis cohibentem, nec non captivantem vos in lege peccati, ac sacratissimis legibus que iustitie naturalis imitantur ymaginem, parere vetantem; observantia quarum, si leta, si libera, non tantum non servitus esse probatur, quin ymo perspicaciter intuenti liquet ut est ipsa summa libertas. -Nam quid aliud hec nisi liber cursus voluntatis in actum quem suis leges mansuetis expediunt? Itaque solis existentibus liberis qui voluntarie legi obediunt, quos vos esse censebitis qui, dum pretenditis libertatis affectum, contra leges universas in legum principem conspiratis? -O miserrima Fesulanorum propago, et iterum iam punita barbaries! An parum timoris prelibata incutiunt? Omnino vos tremere arbitror vigilantes, quanquam spem simuletis in facie verboque mendaci, atque in somniis expergisci plerunque, sive pavescentes infusa presagia, sive diurna consilia recolentes. -Verum si merito trepidantes insanisse penitet non dolentes, ut in amaritudinem penitentie metus dolorisque rivuli confluant, vestris animis infigenda supersunt, quod Romane rei baiulus hic divus et triumphator Henricus, non sua privata sed publica mundi commoda sitiens, ardua queque pro nobis aggressus est sua sponte penas nostras participans, tanquam ad ipsum, post Christum, digitum prophetie propheta direxerit Ysaias, cum, spiritu Dei revelante, predixit: *Vere languores nostros ipse tulit et dolores nostros ipse portavit*. -Igitur tempus amarissime penitendi vos temere presumptorum, si dissimulare non vultis, adesse conspicitis. Et sera penitentia hoc a modo venie genitiva non erit, quin potius tempestive animadversionis exordium. Est enim: quoniam peccator percutitur, ut sine retractatione moriatur. -Scriptum pridie Kalendas Apriles in finibus Tuscie sub fontem Sarni, faustissimi cursus Henrici Cesaris ad Ytaliam anno primo. - -Sanctissimo gloriosissimo atque felicissimo triumphatori et domino singulari domino Henrico divina providentia Romanorum Regi et semper Augusto, devotissimi sui Dantes Alagherii Florentinus et exul inmeritus ac universaliter omnes Tusci qui pacem desiderant, terre osculum ante pedes. -Inmensa Dei dilectione testante, relicta nobis est pacis hereditas, ut in sua mira dulcedine militie nostre dura mitescerent, et in usu eius patrie triumphantis gaudia mereremur. -At livor antiqui et implacabilis hostis, humane prosperitati semper et latenter insidians, nonnullos exheredando volentes, ob tutoris absentiam nos alios impius denudavit invitos. -Hinc diu super flumina confusionis deflevimus, et patrocinia iusti regis incessanter implorabamus, qui satellitium sevi tyranni disperderet et nos in nostra iustitia reformaret. -Cumque tu, Cesaris et Augusti successor, Apennini iuga transiliens veneranda signa Tarpeia retulisti, protinus longa substiterunt suspiria lacrimarumque diluvia desierunt; et, ceu Titan, preoptatus exoriens, nova spes Latio seculi melioris effulsit. -Tunc plerique vota sua prevenientes in iubilo tam Saturnia regna quam Virginem redeuntem cum Marone cantabant. -Verum quia sol noster, sive desiderii fervor hoc submoneat sive facies veritatis, aut morari iam creditur aut retrocedere supputatur, quasi Iosue denuo vel Amos filius imperaret, incertitudine dubitare compellimur et in vocem Precursoris irrumpere sic: *Tu es qui venturus es, an alium expectamus?*. -Et quamvis longa sitis in dubium que sunt certa propter esse propinqua, ut adsolet, furibunda deflectat, nichilominus in te credimus et speramus, asseverantes te Dei ministrum et Ecclesie filium et Romane glorie promotorem. -Nam et ego qui scribo tam pro me quam pro aliis, velut decet imperatoriam maiestatem benignissimum vidi et clementissimum te audivi, cum pedes tuos manus mee tractarunt et labia mea debitum persolverunt. -Tunc exultavit in te spiritus meus, cum tacitus dixi mecum: *Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi*. -Sed quid tam sera moretur segnities admiramur, quando iamdudum in valle victor Eridani non secus Tusciam derelinquis, pretermittis et negligis, quam si iura tutanda Imperii circumscribi Ligurum finibus arbitreris; non prorsus, ut suspicamur, advertens, quoniam Romanorum gloriosa potestas nec metis Ytalie nec tricornis Europe margine coarctatur. -Nam etsi vim passa in angustum gubernacula sua contraxerit, undique tamen de inviolabili iure fluctus Amphitritis attingens vix ab inutili unda Oceani se circumcingi dignatur. -*Scriptum etenim nobis est: -Nascetur pulcra Troyanus origine Cesar, -imperium Oceano, famam qui terminet astris*. -Et cum universaliter orbem describi edixisset Augustus, ut bos noster evangelizans accensus Ignis eterni flamma remugit, si non de iustissimi principatus aula prodiisset edictum, unigenitus Dei Filius homo factus ad profitendum secundum naturam assumptam edicto se subditum, nequaquam tunc nasci de Virgine voluisset; non enim suasisset iniustum, quem *omnem iustitiam implere* decebat. -Pudeat itaque in angustissima mundi area irretiri tam diu quem mundus omnis expectat; et ab Augusti circumspectione non defluat quod Tuscana tyrannis in dilationis fiducia confortatur, et cotidie malignantium cohortando superbiam vires novas accumulat, temeritatem temeritati adiciens. -Intonet iterum vox illa Curionis in Cesarem: -*Dum trepidant nullo firmate robore partes, -tolle moras: semper nocuit differre paratis: -par labor atque metus pretio maiore petuntur*. -Intonet illa vox increpitantis Anubis iterum in Eneam: -*Si te nulla movet tantarum gloria rerum, -nec super ipse tua moliris laude laborem, -Ascanium surgentem et spes heredis Iuli -respiee, cui regnum Ytalie Romanaque tellus -debentur*. -Iohannes namque, regius primogenitus tuus et rex, quem, post diei orientis occasum, mundi successiva posteritas prestolatur, nobis est alter Ascanius, qui vestigia magni genitoris observans, in Turnos ubique sicut leo deseviet et in Latinos velut agnus mitescet. -Precaveant sacratissimi regis alta consilia, ne celeste iudicium Samuelis illa verba reasperet: *Nonne cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es, unxitque te Dominus in regem super Israel, et misit te Deus in via et ait: Vade et interfice peccatores Amalech?*. Nam et tu in regem sacratus es ut Amalech percutias et Agag non pareas, atque ulciscaris Illum qui misit te de gente brutali et de festina sua sollempnitate; que quidem et Amalech et Agag sonare dicuntur. -Tu Mediolani tam vernando quam hiemando moraris et hydram pestiferam per capitum amputationem reris extinguere? Quod si magnalia gloriosi Alcide recensuisses, te ut illum falli cognosceres, cui pestilens animal, capite repullulante multiplici, per damnum crescebat, donec instanter magnanimus vite principium impetivit. -Non etenim ad arbores extirpandas valet ipsa ramorum incisio quin iterum multiplicius virulenter ramificent, quousque radices incolumes fuerint ut prebeant alimentum. -Quid, preses unice mundi, peregisse preconicis cum cervicem Cremone deflexeris contumacis? nonne tune vel Brixie vel Papie rabies inopina turgescet? Ymo, que cum etiam flagellata resederit, mox alia Vercellis vel Pergami vel alibi returgebit, donec huius scatescentie causa radicalis tollatur, et radice tanti erroris avulsa, cum trunco rami pungitivi arescant. -An ignoras, excellentissime principum, nec de specula summe celsitudinis deprehendis ubi vulpecula fetoris istius, venantium secura, recumbat? Quippe nec Pado precipiti, nec Tiberi tuo criminosa potatur, verum Sarni fluenta torrentis adhuc rictus eius inficiunt, et Florentia, forte nescis?, dira hec pernicies nuncupatur. -Hec est vipera versa in viscera genitricis; hec est languida pecus gregem domini sui sua contagione commaculans; hec Myrrha scelestis et impia in Cinyre patris amplexus exestuans; hec Amata illa impatiens, que, repulso fatali connubio, quem fata negabant generum sibi adscire non timuit, sed in bella furialiter provocavit, et demum, male ausa luendo, laqueo se suspendit. -Vere matrem viperea feritate dilaniare contendit, dum contra Romam cornua rebellionis exacuit, que ad ymaginem suam atque similitudinem fecit illam. -Vere fumos, evaporante sanie, vitiantes exhalat, et inde vicine pecudes et inscie contabescunt, dum falsis illiciendo blanditiis et figmentis aggregat sibi finitimos et infatuat aggregatos. Vere in paternos ardet ipsa concubitus, dum improba procacitate conatur summi Pontificis, qui pater est patrum, adversum te violare assensum. -Vere *Dei ordinationi resistit*, proprie voluntatis ydolum venerando, dum regem aspernata legiptimum non erubescit insana regi non suo iura non sua pro male agendi potestate pacisci. -Sed attendat ad laqueum mulier furiata quo se innectit. Nam sepe quis in reprobum sensum traditur, ut traditus faciat ea que non conveniunt; que quamvis iniusta sint opera, iusta tamen supplicia esse noscuntur. -Eia itaque, rumpe moras, proles altera Isai, sume tibi fiduciam de oculis Domini Dei Sabaoth coram quo agis, et Goliam hunc in funda sapientie tue atque in lapide virium tuarum prosterne; quoniam in eius occasu nox et umbra timoris castra Philistinorum operiet: fugient Philistei et liberabitur Israel. -Tunc hereditas nostra, quam sine intermissione deflemus ablatam, nobis erit in integrum restituta; ac quemadmodum, sacrosancte Ierusalem memores, exules in Babilone gemiscimus, ita tunc cives et respirantes in pace, confusionis miserias in gaudio recolemus. -Scriptum in Tuscia sub fonte Sarni xv Kalendas Maias, divi Henrici faustissimi cursus ad Ytaliam anno primo. - -Gloriosissime atque clementissime domine domine Margarite divina providentia Romanorum regine et semper Auguste, G. de Batifolle Dei et adiuvalis Magnificentie gratia comitissa in Tuscia palatina, tam debite quam devote subiectionis officium ante pedes. -Gratissima regie Benignitatis epistola et meis oculis visa letanter et manibus fuit assumpta reverenter, ut decuit. Cumque significata per illam mentis aciem penetrando dulcescerent, adeo spiritus lectitantis fervore devotionis incaluit, ut nunquam possint superare oblivia nec memoria sine gaudio memorare. -Nam quanta vel qualis ego, ut ad enarrandum michi de sospitate consortis et sua, utinam diuturna!, coniunx fortissima Cesaris condescendat? Quippe tanti pondus honoris neque merita gratulantis neque dignitas postulabat; sed nec etiam inclinari humanorum graduum dedecuit apicem, unde, velut a vivo fonte, sancte civilitatis exempla debent inferioribus emanare. -Dignas itaque persolvere grates non opis est hominis; verum ab homine alienum esse non reor pro insufficientie supplemento Deum exorare quandoque. -Nunc ideo regni siderii iustis precibus atque piis aula pulsetur, et impetret supplicantis affectus quatenus mundi gubernator eternus condescensui tanto premia coequata retribuat, et ad auspitia Cesaris et Auguste dexteram gratie coadiutricis extendat; ut qui romani principatus imperio barbaras nationes et cives in mortalium tutamenta subegit, delirantis evi familiam sub triumphis et gloria sui Henrici reformet in melius. - -Serenissime atque piissime domine domine Margarite celestis miserationis intuitu Romanorum regine et semper Auguste, devotissima sua G. de Batifolle Dei et Imperii gratia largiente comitissa in Tuscia palatina, flexis humiliter genibus reverentie debitum exhibet. -Regalis epistole documenta gratuita ea qua potui veneratione recepi, intellexi devote. Sed cum de prosperitate successuum vestri felicissimi cursus familiariter intimata concepi, quanto libens animus concipientis arriserit, placet potius commendare silentio, tanquam nuntio meliori; non enim verba significando sufficiunt ubi mens ipsa quasi debria superatur. -Itaque suppleat regie Celsitudinis apprehensio que scribentis humilitas explicare non potest. -At quamvis insinuata per litteras ineffabiliter grata fuerint et iocunda, spes amplior tamen et letandi causas accumulat et simul vota iusta confectat. Spero equidem, de celesti provisione confidens quam nunquam falli vel prepediri posse non dubito et que humane civilitati de Principe singulari providit, quod exordia vestri regni felicia semper in melius prosperata procedent. -Sic igitur in presentibus et futuris exultans, ad Auguste clementiam sine ulla hesitatione recurro, et suppliciter tempestiva deposco quatenus me sub umbra tutissima vestri Culminis taliter collocare dignemini, ut cuiusque sinistrationis ab estu sim semper et videar esse secura. - -Illustrissime atque piissime domine domine Margarite divina providentia Romanorum regine et semper Auguste, fidelissima sua G. de Batifolle Dei et imperialis indulgentie gratia comitissa in Tuscia palatina, cum promptissima recommendatione se ipsam et voluntarium ad obsequia famulatum. -Cum pagina vestre Serenitatis apparuit ante scribentis et gratulantis aspectum, experta est mea pura fidelitas quam in dominorum successibus animi subditorum fidelium colletentur. Nam per ea que continebantur in ipsa, cum tota cordis hilaritate concepi qualiter dextera summi Regis vota Cesaris et Auguste feliciter adimplebat. Proinde gradum mee fidelitatis experta, petentis audeo iam inire officium. -Ergo ad audientiam vestre Sublimitatis exorans et suppliciter precor et devote deposco quatenus mentis oculis intueri dignemini prelibate interdum fidei puritatem. -Verum quia nonnulla regalium clausularum videbatur hortari ut, si quando nuntiorum facultas adesset, Celsitudini regie aliquid peroptando de status mei conditione referrem, quamvis quedam presumptionis facies interdicat, obedientie tamen suadente virtute obediam. -Audiat, ex quo iubet, Romanorum pia et serena Maiestas, quoniam tempore missionis presentium coniunx predilectus et ego, Dei dono, vigebamus incolumes, liberorum sospitate guadentes, tanto solito letiores quanto signa resurgentis Imperii meliora iam secula promittebant. -Missum de Castro Poppii xv Kalendas Iunias, faustissimi cursus Henrici Cesaris ad Ytaliam anno primo. - -*Quomodo sola sedet civitas plena populo! facta est quasi vidua domina gentium*. Principum quondam Phariseorum cupiditas que sacerdotium vetus abominabile fecit, non modo levitice prolis ministerium transtulit, quin et preelecte civitati David obsidionem peperit et ruinam. -Quod quidem de specula punctalis eternitatis intuens qui solus eternus est, mentem Deo dignam viri prophetici per Spiritum Sanctum sua iussione impressit, et is sanctam Ierusalem velut exstinctam per verba presignata et nimium, proh dolor!, iterata deflevit. -Nos quoque eundem Patrem et Filium, eundem Deum et hominem, nec non eandem Matrem et Virginem profitentes, propter quos et propter quorum salutem ter de caritate interrogatum et dictum est: Petre, pasce sacrosanctum ovile; Romam–cui, post tot triumphorum pompas, et verbo et opere Christus orbis confirmavit imperium, quam etiam ille Petrus, et Paulus gentium predicator, in apostolicam sedem aspergine proprii sanguinis consecravit –, cum Ieremia, non lugenda prevenientes sed post ipsa dolentes, viduam et desertam lugere compellimur. -Piget, heu!, non minus quam plagam lamentabilem cernere, quod heresium, impietatis fautores, Iudei, Saraceni et gentes, sabbata nostra rident, et, ut fertur, conclamant: *Ubi est Deus eorum?*; et quod forsan suis insidiis apostate Potestates contra defensantes Angelos hoc adscribunt; et, quod horribilius est, quod astronomi quidam et crude prophetantes necessarium asserunt quod, male usi libertate arbitrii, eligere maluistis. -Vos equidem, Ecclesie militantis veluti primi prepositi pili, per manifestam orbitam Crucifixi currum Sponse regere negligentes, non aliter quam falsus auriga Pheton exorbitastis; et quorum sequentem gregem per saltus peregrinationis huius illustrare intererat, ipsum una vobiscum ad precipitium traduxistis. -Nec adimitanda recenseo–cum dorsa, non vultus, ad Sponse vehiculum habeatis, et vere dici possetis, qui Prophete ostensi sunt, male versi ad templum–vobis ignem de celo missum despicientibus, ubi nunc are ab alieno calescunt; vobis columbas in templo vendentibus, ubi que pretio mensurari non possunt, in detrimentum hinc inde commutantium venalia facta sunt. -Sed attendatis ad funiculum, attendatis ad ignem, neque patientiam contemnatis Illius qui ad penitentiam vos expectat. -Quod si de prelibato precipitio dubitatur, quid aliud declarando respondeam, nisi quod in Alcimum cum Demetrio consensistis? -Forsitan et quis iste, qui Oze repentinum supplicium non formidans, ad arcam, quamvis labantem, se erigit? indignanter obiurgabitis. Quippe de ovibus in pascuis Iesu Christi minima una sum; quippe nulla pastorali auctoritate abutens, quoniam divitie mecum non sunt. Non ergo divitiarum, sed *gratia Dei sum id quod sum*, et *zelus domus eius comedit me*. -Nam etiam in *ore lactentium et infantium* sonuit iam Deo placita veritas, et cecus natus veritatem confessus est, quam Pharisei non modo tacebant, sed et maligne reflectere conabantur. Hiis habeo persuasum quod audeo. -Habeo preter hec preceptorem Phylosophum qui, cuncta moralia dogmatizans, amicis omnibus veritatem docuit preferendam. -Nec Oze presumptio quam obiectandam quis crederet, quasi temere prorumpentem me inficit sui tabe reatus; quia ille ad arcam, ego ad boves calcitrantes et per abvia distrahentes attendo. Ille ad arcam proficiat qui salutiferos oculos ad naviculam fluctuantem aperuit. -Non itaque videor quemquam exacerbasse ad iurgia; quin potius confusionis ruborem et in vobis et aliis, nomine solo archimandritis, per orbem dumtaxat pudor eradicatus non sit totaliter, accendisse; cum de tot pastoris officium usurpantibus, de tot ovibus, et si non ablatis, neglectis tamen et incustoditis in pascuis, una sola vox, sola pia, et hec privata, in matris Ecclesie quasi funere audiatur. -Quidni? Cupiditatem unusquisque sibi duxit uxorem, quemadmodum et vos, que nunquam pietatis et equitatis, ut caritas, sed semper impietatis et iniquitatis est genitrix. -A, mater piissima, sponsa Christi, que in aqua et Spiritu generas tibi filios ad ruborem! Non caritas, non Astrea, sed filie sanguisuge facte sunt tibi nurus; que quales pariant tibi fetus, preter Lunensem pontificem omnes alii contestantur. -Iacet Gregorius tuus in telis aranearum; iacet Ambrosius in neglectis clericorum latibulis; iacet Augustinus abiectus, Dionysius, Damascenus et Beda; et nescio quod Speculum, Innocentium et Ostiensem declamant. Cur non? Illi Deum querebant, ut finem et optimum; isti census et beneficia consecuntur. -Sed, o patres, ne me phenicem extimetis in orbe terrarum; omnes enim que garrio murmurant aut mussant aut cogitant aut somniant, et que inventa non attestantur. -Nonnulli sunt in admiratione suspensi: an semper et hoc silebunt, neque Factori suo testimonium reddent? Vivit Dominus, quia Qui movit linguam in asina Balaam, Dominus est etiam modernorum brutorum. -Iam garrulus factus sum: vos me coegistis. Pudeat ergo tam ab infra, non de celo ut absolvat, argui vel moneri. -Recte quidem nobiscum agitur, cum ex ea parte pulsatur ad nos ad quam cum ceteris sensibus inflet auditum, ac pariat pudor in nobis penitudinem, primogenitam suam, et hec propositum emendationis aggeneret. -Quod ut gloriosa longanimitas foveat et defendat, Romam urbem, nunc utroque lumine destitutam, nunc Annibali nedum alii miserandam, solam sedentem et viduam prout superius proclamatur, qualis est, pro modulo vestre ymaginis ante mentales oculos affigatis oportet. -Et ad vos hec sunt maxime qui sacrum Tiberim parvuli cognovistis. Nam etsi Latiale caput pie cunctis est Ytalis diligendum tanquam comune sue civilitatis principium, vestrum iuste censetur accuratissime colere ipsum, cum sit vobis principium ipsius quoque esse. -Et si ceteros Ytalos in presens miseria dolore confecit et rubore confudit, erubescendum esse vobis dolendumque quis dubitet, qui causa insolite sui vel Solis eclipsis tum fuistis? -Tu pre omnibus, Urse, ne degratiati college perpetuo remanerent inglorii; et illi, ut militantis Ecclesie veneranda insignia que forsan non emeriti sed immeriti coacti posuerant, apostolici culminis auctoritate resumerent. -Tu quoque, Transtiberine, sectator factionis alterius, ut ira defuncti Antistitis in te velut ramus insitionis in trunco non suo frondesceret, quam in triumphatam Carthaginem nondum exueras, illustrium Scipionum patrie potuisti hunc animum sine ulla tui iudicii contradictione preferre. -Emendabitur quidem–quanquam non sit quin nota infamis Apostolicam Sedem usque ad ignem, cui celi qui nunc sunt et terra sunt reservati, deturpet –, si unanimes omnes qui huiusmodi exorbitationis fuistis auctores, pro Sponsa Christi, pro sede Sponse que Roma est, pro Ytalia nostra, et ut plenius dicam, pro tota civitate peregrinante in terris, viriliter propugnetis, ut de palestra iam cepti certaminis undique ab Occeani margine circumspecta, vosmetipsos cum gloria offerentes, audire possitis: *Gloria in excelsis*; et ut Vasconum obprobrium qui tam dira cupidine conflagrantes Latinorum gloriam sibi usurpare contendunt, per secula cuncta futura sit posteris in exemplum. - -In litteris vestris et reverentia debita et affectione receptis, quam repatriatio mea cure sit vobis et animo, grata mente ac diligenti animadversione concepi; et inde tanto me districtius obligastis, quando rarius exules invenire amicos contingit. -Ad illarum vero significata responsio, etsi non erit qualem forsan pusillanimitas appeteret aliquorum, ut sub examine vestri consilii ante iudicium ventiletur, affectuose deposco. -Ecce igitur quod per litteras vestras meique nepotis nec non aliorum quamplurium amicorum, significatum est michi per ordinamentum nuper factum Florentie super absolutione bannitorum quod si solvere vellem certam pecunie quantitatem vellemque pati notam oblationis, et absolvi possem et redire ad presens. -In qua quidem duo ridenda et male preconsiliata sunt, pater; dico male preconsiliata per illos qui talia expresserunt, nam vestre littere discretius et consultius clausulate nichil de talibus continebant. -Estne ista revocatio gratiosa qua Dantes Alagherii revocatur ad patriam, per trilustrium fere perpessus exilium? Hocne meruit innocentia manifesta quibuslibet? hoc sudor et labor continuatus in studio? -Absit a viro phylosophie domestico temeraria tantum cordis humilitas, ut more cuiusdam Cioli et aliorum infamium quasi vinctus ipse se patiatur offerri! -Absit a viro predicante iustitiam ut perpessus iniurias, iniuriam inferentibus, velut benemerentibus pecuniam suam solvat! -Non est hec via redeundi ad patriam, pater mi; sed si alia per vos ante aut deinde per alios invenitur, que fame Dantisque honori non deroget, illam non lentis passibus acceptabo; quod si per nullam talem Florentia introitur, nunquam Florentiam introibo. -Quidni? nonne solis astrorumque specula ubique conspiciam? nonne dulcissimas veritates potero speculari ubique sub celo, ni prius inglorium, ymo ignominiosum populo Florentino, civitati me reddam? Quippe nec panis deficiet. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola0.txt b/testi_1/Dante_epistola0.txt new file mode 100644 index 0000000..0fb2802 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola0.txt @@ -0,0 +1,9 @@ +Reverendissimo in Christo patri dominorum suorum carissimo domino Nicholao miseratione celesti Ostiensi et Vallatrensi episcopo, Apostolice Sedis legato, necnon in Tuscia Romandiola et Marchia Trivisiana et partibus circum adiacentibus paciario per sacrosanctam Ecclesiam ordinato, devotissimi filii A. capitaneus, Consilium et Universitas partis Alborum de Florentia semetipsos devotissime atque promptissime recommendant. +Preceptis salutaribus moniti et Apostolica pietate rogati, sacre vocis contextui, quem misistis post cara nobis consilia, respondemus. Et si negligentie sontes aut ignavie censeremur ob iniuriam tarditatis, citra iudicium discretio sancta vestra preponderet; et quantis qualibusque consiliis et responsis, observata sinceritate consortii, nostra Fraternitas decenter procedendo indigeat, et examinatis que tangimus, ubi forte contra debitam celeritatem defecisse despicimur, ut affluentia vestre Benignitatis indulgeat deprecamur. +Ceu filii non ingrati litteras igitur pie vestre Paternitatis aspeximus, que totius nostri desiderii personantes exordia, subito mentes nostras tanta letitia perfuderunt, quantam nemo valeret seu verbo seu cogitatione metiri. +Nam quam, fere pre desiderio sompniantes, inhiabamus patrie sanitatem, vestrarum litterarum series plusquam semel sub paterna monitione polluxit. +Et ad quid aliud in civile bellum corruimus, quid aliud candida nostra signa petebant, et ad quid aliud enses et tela nostra rubebant, nisi ut qui civilia iura temeraria voluptate truncaverant, et iugo pie legis colla submitterent, et ad pacem patrie cogerentur? +Quippe nostre intentionis cuspis legiptima, de nervo quem tendebamus prorumpens, quietem solam et libertatem populi Florentini petebat; petit, atque petet in posterum. +Quod si tam gratissimo nobis beneficio vigilatis, et adversarios nostros, prout sancta conamina vestra voluerint, ad sulcos bone civilitatis intenditis remeare, quis vobis dignas grates persolvere attentabit? Nec opis est nostre, pater, nec quicquid Florentine gentis reperitur in terris. Sed si qua celo est pietas que talia remuneranda prospiciat, illa vobis premia digna ferat, qui tante urbis misericordiam induistis et ad sedanda civium profana litigia festinatis. +Sane, cum per sancte religionis virum fratrem L. civilitatis persuasorem et pacis, premoniti atque requisiti sumus instanter pro vobis, quemadmodum et ipse vestre littere continebant, ut ab omni guerrarum insultu cessaremus et usu, et nos ipsos in paternas manus vestras exhiberemus in totum, nos filii devotissimi vobis et pacis amatores et iusti, exuti iam gladiis, arbitrio vestro spontanea et sincera voluntate subimus, ceu relatu prefati vestri nuntii fratris L. narrabitur, et per publica instrumenta solempniter celebrata liquebit. +Idcirco pietati clementissime vestre filiali voce affectuosissime supplicamus quatenus illam diu exagitatam Florentiam sopore tranquillitatis et pacis irrigare velitis, eiusque semper populum defensantes nos et que nostri sunt iuris, ut pius pater, commendatos habere; qui velud a patrie caritate nunquam destitimus, sic de preceptorum vestrorum limitibus nunquam exorbitare intendimus, sed semper tam debite quam devote quibuscunque vestris obedire mandatis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola1.txt b/testi_1/Dante_epistola1.txt new file mode 100644 index 0000000..a29d556 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola1.txt @@ -0,0 +1,8 @@ +Patruus vester Alexander, comes illustris, qui diebus proximis celestem unde venerat secundum spiritum remeavit ad patriam, dominus meus erat et memoria eius usquequo sub tempore vivam dominabitur michi, quando magnificentia sua, que super astra nunc affluenter dignis premiis muneratur, me sibi ab annosis temporibus sponte sua fecit esse subiectum. Hec equidem, cunctis aliis virtutibus comitata in illo, suum nomen pre titulis Ytalorum, ereum illustrabat. +Et quid aliud heroica sua signa dicebant, nisi *scuticam vitiorum fugatricem ostendimus*? Argenteas etenim scuticas in purpureo deferebat extrinsecus, et intrinsecus mentem in amore virtutum vitia repellentem. +Doleat ergo, doleat progenies maxima Tuscanorum, que tanto viro fulgebat, et doleant omnes amici eius et subditi, quorum spem mors crudeliter verberavit; inter quos ultimos me miserum dolere oportet, qui a patria pulsus et exul inmeritus infortunia mea rependens continuo, cara spe memet consolabar in illo. +Sed quanquam sensualibus amissis doloris amaritudo incumbat, si considerentur intellectualia que supersunt sane mentis; oculis lux dulcis consolationis exoritur. +Nam qui virtutem honorabat in terris, nunc a Virtutibus honoratur in celis; et qui Romane aule palatinus erat in Tuscia, nunc regie sempiterne aulicus preelectus in superna Ierusalem cum beatorum principibus gloriatur. +Quapropter, carissimi domini mei, supplici exhortatione vos deprecor quatenus modice dolere velitis et sensualia postergare, nisi prout vobis exemplaria esse possunt; et quemadmodum ipse iustissimus bonorum sibi vos instituit in heredes, sic ipsi vos, tanquam proximiores ad illum, mores eius egregios induatis. +Ego autem, preter hec, me vestrum vestre discretioni excuso de absentia lacrimosis exequiis; quia nec negligentia neve ingratitudo me tenuit, sed inopina paupertas quam fecit exilium. +Hec etenim, velud effera persecutrix, equis armisque vacantem iam sue captivitatis me detrusit in antrum, et nitentem cunctis exsurgere viribus, hucusque prevalens, impia retinere molitur. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola10.txt b/testi_1/Dante_epistola10.txt new file mode 100644 index 0000000..134bf01 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola10.txt @@ -0,0 +1,26 @@ +*Quomodo sola sedet civitas plena populo! facta est quasi vidua domina gentium*. Principum quondam Phariseorum cupiditas que sacerdotium vetus abominabile fecit, non modo levitice prolis ministerium transtulit, quin et preelecte civitati David obsidionem peperit et ruinam. +Quod quidem de specula punctalis eternitatis intuens qui solus eternus est, mentem Deo dignam viri prophetici per Spiritum Sanctum sua iussione impressit, et is sanctam Ierusalem velut exstinctam per verba presignata et nimium, proh dolor!, iterata deflevit. +Nos quoque eundem Patrem et Filium, eundem Deum et hominem, nec non eandem Matrem et Virginem profitentes, propter quos et propter quorum salutem ter de caritate interrogatum et dictum est: Petre, pasce sacrosanctum ovile; Romam–cui, post tot triumphorum pompas, et verbo et opere Christus orbis confirmavit imperium, quam etiam ille Petrus, et Paulus gentium predicator, in apostolicam sedem aspergine proprii sanguinis consecravit –, cum Ieremia, non lugenda prevenientes sed post ipsa dolentes, viduam et desertam lugere compellimur. +Piget, heu!, non minus quam plagam lamentabilem cernere, quod heresium, impietatis fautores, Iudei, Saraceni et gentes, sabbata nostra rident, et, ut fertur, conclamant: *Ubi est Deus eorum?*; et quod forsan suis insidiis apostate Potestates contra defensantes Angelos hoc adscribunt; et, quod horribilius est, quod astronomi quidam et crude prophetantes necessarium asserunt quod, male usi libertate arbitrii, eligere maluistis. +Vos equidem, Ecclesie militantis veluti primi prepositi pili, per manifestam orbitam Crucifixi currum Sponse regere negligentes, non aliter quam falsus auriga Pheton exorbitastis; et quorum sequentem gregem per saltus peregrinationis huius illustrare intererat, ipsum una vobiscum ad precipitium traduxistis. +Nec adimitanda recenseo–cum dorsa, non vultus, ad Sponse vehiculum habeatis, et vere dici possetis, qui Prophete ostensi sunt, male versi ad templum–vobis ignem de celo missum despicientibus, ubi nunc are ab alieno calescunt; vobis columbas in templo vendentibus, ubi que pretio mensurari non possunt, in detrimentum hinc inde commutantium venalia facta sunt. +Sed attendatis ad funiculum, attendatis ad ignem, neque patientiam contemnatis Illius qui ad penitentiam vos expectat. +Quod si de prelibato precipitio dubitatur, quid aliud declarando respondeam, nisi quod in Alcimum cum Demetrio consensistis? +Forsitan et quis iste, qui Oze repentinum supplicium non formidans, ad arcam, quamvis labantem, se erigit? indignanter obiurgabitis. Quippe de ovibus in pascuis Iesu Christi minima una sum; quippe nulla pastorali auctoritate abutens, quoniam divitie mecum non sunt. Non ergo divitiarum, sed *gratia Dei sum id quod sum*, et *zelus domus eius comedit me*. +Nam etiam in *ore lactentium et infantium* sonuit iam Deo placita veritas, et cecus natus veritatem confessus est, quam Pharisei non modo tacebant, sed et maligne reflectere conabantur. Hiis habeo persuasum quod audeo. +Habeo preter hec preceptorem Phylosophum qui, cuncta moralia dogmatizans, amicis omnibus veritatem docuit preferendam. +Nec Oze presumptio quam obiectandam quis crederet, quasi temere prorumpentem me inficit sui tabe reatus; quia ille ad arcam, ego ad boves calcitrantes et per abvia distrahentes attendo. Ille ad arcam proficiat qui salutiferos oculos ad naviculam fluctuantem aperuit. +Non itaque videor quemquam exacerbasse ad iurgia; quin potius confusionis ruborem et in vobis et aliis, nomine solo archimandritis, per orbem dumtaxat pudor eradicatus non sit totaliter, accendisse; cum de tot pastoris officium usurpantibus, de tot ovibus, et si non ablatis, neglectis tamen et incustoditis in pascuis, una sola vox, sola pia, et hec privata, in matris Ecclesie quasi funere audiatur. +Quidni? Cupiditatem unusquisque sibi duxit uxorem, quemadmodum et vos, que nunquam pietatis et equitatis, ut caritas, sed semper impietatis et iniquitatis est genitrix. +A, mater piissima, sponsa Christi, que in aqua et Spiritu generas tibi filios ad ruborem! Non caritas, non Astrea, sed filie sanguisuge facte sunt tibi nurus; que quales pariant tibi fetus, preter Lunensem pontificem omnes alii contestantur. +Iacet Gregorius tuus in telis aranearum; iacet Ambrosius in neglectis clericorum latibulis; iacet Augustinus abiectus, Dionysius, Damascenus et Beda; et nescio quod Speculum, Innocentium et Ostiensem declamant. Cur non? Illi Deum querebant, ut finem et optimum; isti census et beneficia consecuntur. +Sed, o patres, ne me phenicem extimetis in orbe terrarum; omnes enim que garrio murmurant aut mussant aut cogitant aut somniant, et que inventa non attestantur. +Nonnulli sunt in admiratione suspensi: an semper et hoc silebunt, neque Factori suo testimonium reddent? Vivit Dominus, quia Qui movit linguam in asina Balaam, Dominus est etiam modernorum brutorum. +Iam garrulus factus sum: vos me coegistis. Pudeat ergo tam ab infra, non de celo ut absolvat, argui vel moneri. +Recte quidem nobiscum agitur, cum ex ea parte pulsatur ad nos ad quam cum ceteris sensibus inflet auditum, ac pariat pudor in nobis penitudinem, primogenitam suam, et hec propositum emendationis aggeneret. +Quod ut gloriosa longanimitas foveat et defendat, Romam urbem, nunc utroque lumine destitutam, nunc Annibali nedum alii miserandam, solam sedentem et viduam prout superius proclamatur, qualis est, pro modulo vestre ymaginis ante mentales oculos affigatis oportet. +Et ad vos hec sunt maxime qui sacrum Tiberim parvuli cognovistis. Nam etsi Latiale caput pie cunctis est Ytalis diligendum tanquam comune sue civilitatis principium, vestrum iuste censetur accuratissime colere ipsum, cum sit vobis principium ipsius quoque esse. +Et si ceteros Ytalos in presens miseria dolore confecit et rubore confudit, erubescendum esse vobis dolendumque quis dubitet, qui causa insolite sui vel Solis eclipsis tum fuistis? +Tu pre omnibus, Urse, ne degratiati college perpetuo remanerent inglorii; et illi, ut militantis Ecclesie veneranda insignia que forsan non emeriti sed immeriti coacti posuerant, apostolici culminis auctoritate resumerent. +Tu quoque, Transtiberine, sectator factionis alterius, ut ira defuncti Antistitis in te velut ramus insitionis in trunco non suo frondesceret, quam in triumphatam Carthaginem nondum exueras, illustrium Scipionum patrie potuisti hunc animum sine ulla tui iudicii contradictione preferre. +Emendabitur quidem–quanquam non sit quin nota infamis Apostolicam Sedem usque ad ignem, cui celi qui nunc sunt et terra sunt reservati, deturpet –, si unanimes omnes qui huiusmodi exorbitationis fuistis auctores, pro Sponsa Christi, pro sede Sponse que Roma est, pro Ytalia nostra, et ut plenius dicam, pro tota civitate peregrinante in terris, viriliter propugnetis, ut de palestra iam cepti certaminis undique ab Occeani margine circumspecta, vosmetipsos cum gloria offerentes, audire possitis: *Gloria in excelsis*; et ut Vasconum obprobrium qui tam dira cupidine conflagrantes Latinorum gloriam sibi usurpare contendunt, per secula cuncta futura sit posteris in exemplum. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola11.txt b/testi_1/Dante_epistola11.txt new file mode 100644 index 0000000..f612304 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola11.txt @@ -0,0 +1,9 @@ +In litteris vestris et reverentia debita et affectione receptis, quam repatriatio mea cure sit vobis et animo, grata mente ac diligenti animadversione concepi; et inde tanto me districtius obligastis, quando rarius exules invenire amicos contingit. +Ad illarum vero significata responsio, etsi non erit qualem forsan pusillanimitas appeteret aliquorum, ut sub examine vestri consilii ante iudicium ventiletur, affectuose deposco. +Ecce igitur quod per litteras vestras meique nepotis nec non aliorum quamplurium amicorum, significatum est michi per ordinamentum nuper factum Florentie super absolutione bannitorum quod si solvere vellem certam pecunie quantitatem vellemque pati notam oblationis, et absolvi possem et redire ad presens. +In qua quidem duo ridenda et male preconsiliata sunt, pater; dico male preconsiliata per illos qui talia expresserunt, nam vestre littere discretius et consultius clausulate nichil de talibus continebant. +Estne ista revocatio gratiosa qua Dantes Alagherii revocatur ad patriam, per trilustrium fere perpessus exilium? Hocne meruit innocentia manifesta quibuslibet? hoc sudor et labor continuatus in studio? +Absit a viro phylosophie domestico temeraria tantum cordis humilitas, ut more cuiusdam Cioli et aliorum infamium quasi vinctus ipse se patiatur offerri! +Absit a viro predicante iustitiam ut perpessus iniurias, iniuriam inferentibus, velut benemerentibus pecuniam suam solvat! +Non est hec via redeundi ad patriam, pater mi; sed si alia per vos ante aut deinde per alios invenitur, que fame Dantisque honori non deroget, illam non lentis passibus acceptabo; quod si per nullam talem Florentia introitur, nunquam Florentiam introibo. +Quidni? nonne solis astrorumque specula ubique conspiciam? nonne dulcissimas veritates potero speculari ubique sub celo, ni prius inglorium, ymo ignominiosum populo Florentino, civitati me reddam? Quippe nec panis deficiet. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola2.txt b/testi_1/Dante_epistola2.txt new file mode 100644 index 0000000..661feb1 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola2.txt @@ -0,0 +1,8 @@ +Exulanti Pistoriensi Florentinus exul inmeritus per tempora diuturna salutem et perpetue caritatis ardorem. +Eructuavit incendium tue dilectionis verbum confidentie vehementis ad me, in quo consuluisti, carissime, utrum de passione in passionem possit anima transformari: de passione in passionem dico secundum eandem potentiam et obiecta diversa numero sed non specie; quod quamvis ex ore tuo iustius prodire debuerat, nichilominus me illius auctorem facere voluisti, ut in declaratione rei nimium dubitate titulum mei nominis ampliares. +Hoc etenim, cum cognitum, quam acceptum quamque gratum extiterit, absque importuna diminutione verba non caperent: ideo, causa conticentie huius inspecta, ipse quod non exprimitur metiaris. +Redditur, ecce, sermo Calliopeus inferius, quo sententialiter canitur, quanquam transumptive more poetico signetur intentum, amorem huius posse torpescere atque denique interire, nec non huius, quod corruptio unius generatio sit alterius, in anima reformari. +Et fides huius, quanquam sit ab experientia persuasum, ratione potest et autoritate muniri. Omnis namque potentia que post corruptionem unius actus non deperit, naturaliter reservatur in alium: ergo potentie sensitive, manente organo, per corruptionem unius actus non depereunt, et naturaliter reservantur in alium. Cum igitur potentia concupiscibilis, que sedes amoris est, sit potentia sensitiva, manifestum est quod post corruptionem unius passionis qua in actum reducitur, in alium reservatur. +Maior et minor propositio sillogismi, quarum facilis patet introitus, tue diligentie relinquantur probande +Autoritatem vero Nasonis, quarto De Rerum Transformatione, que directe atque ad litteram propositum respicit, superest ut intueare; scilicet ubi tradit autor equidem in fabula trium sororum contemtricum in semine Semeles, ad Solem loquens, qui, nymphis aliis derelictis atque neglectis in quas prius exarserat, noviter Leucothoen diligebat *Quid nunc, Yperione nate*, et reliqua. +Sub hoc, frater carissime, ad prudentiam, qua contra Rhamnusie spicula sis patiens, te exhortor. Perlege, deprecor, Fortuitorum Remedia, que ab inclitissimo phylosophorum Seneca nobis velut a patre filiis ministrantur, et illud de memoria sana tua non defluat: *Si de mundo fuissetis, mundus quod suum erat diligeret*. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola3.txt b/testi_1/Dante_epistola3.txt new file mode 100644 index 0000000..a6107fd --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola3.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Ne lateant dominum vincula servi sui, quam affectus gratuitas dominantis, et ne alia relata pro aliis, que falsarum oppinionum seminaria frequentius esse solent, negligentem predicent carceratum, ad conspectum Magnificentie vestre presentis oraculi seriem placuit destinare. +Igitur michi a limine suspirate postea curie separato, in qua, velud sepe sub admiratione vidistis, fas fuit sequi libertatis officia, cum primum pedes iuxta Sarni fluenta securus et incautus defigerem, subito heu! mulier, ceu fulgur descendens, apparuit, nescio quomodo, meis auspitiis undique moribus et forma conformis. +O quam in eius apparitione obstupui! Sed stupor subsequentis tonitrui terrore cessavit. Nam sicut diurnis coruscationibus illico succedunt tonitrua, sic inspecta flamma pulcritudinis huius, Amor terribilis et imperiosus me tenuit. Atque hic ferox, tanquam dominus pulsus a patria post longum exilium sola in sua repatrians, quicquid eius contrarium fuerat intra me, vel occidit vel expulit vel ligavit. +Occidit ergo propositum illud laudabile quo a mulieribus suisque cantibus abstinebam; ac meditationes assiduas, quibus tam celestia quam terrestria intuebar, quasi suspectas, impie relegavit; et denique, ne contra se amplius anima rebellaret, liberum meum ligavit arbitrium, ut non quo ego, sed quo ille vult, me verti oporteat. +Regnat itaque Amor in me, nulla refragante virtute; qualiterque me regat, inferius extra sinum presentium requiratis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola4.txt b/testi_1/Dante_epistola4.txt new file mode 100644 index 0000000..55f2124 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola4.txt @@ -0,0 +1,29 @@ +*Ecce nunc tempus acceptabile*, quo signa surgunt consolationis et pacis. Nam dies nova splendescit auroram demonstrans, que iam tenebras diuturne calamitatis attenuat; iamque aure orientales crebrescunt; rutilat celum in labiis suis, et auspitia gentium blanda serenitate confortat. +Et nos gaudium expectatum videbimus, qui diu pernoctitavimus in deserto, quoniam Titan exorietur pacificus, et iustitia, sine sole quasi eliotropium hebetata, cum primum iubar ille vibraverit, revirescet. Saturabuntur omnes qui esuriunt et sitiunt iustitiam in lumine radiorum eius, et confundentur qui diligunt iniquitatem a facie coruscantis. +Arrexit namque aures misericordes Leo fortis de tribu Iuda; atque ullulatum universalis captivitatis miserans, Moysen alium suscitavit, qui de gravaminibus Egiptiorum populum suum eripiet, ad terram lacte ac melle manantem perducens. +Letare iam nunc miseranda Ytalia etiam Saracenis, que statim invidiosa per orbem videberis, quia sponsus tuus, mundi solatium et gloria plebis tue, clementissimus Henricus, divus et Augustus et Cesar, ad nuptias properat. +Exsicca lacrimas et meroris vestigia dele, pulcerrima, nam prope est qui liberabit te de carcere impiorum; qui percutiens malignantes in ore gladii perdet eos, et vineam suam aliis locabit agricolis qui fructum iustitie reddant in tempore messis. +Sed an non miserebitur cuiquam? Ymo ignoscet omnibus misericordiam implorantibus, cum sit Cesar et maiestas eius de Fonte defluat pietatis. +Huius iudicium omnem severitatem abhorret, et semper citra medium plectens, ultra medium premiando se figit. +Anne propterea nequam hominum applaudet audacias, et initis presumptionum pocula propinabit ? Absit, quoniam Augustus est. +Et si Augustus, nonne relapsorum facinora vindicabit, et usque in Thessaliam persequetur, Thessaliam, inquam, finalis deletionis? +Pone, sanguis Longobardorum, coadductam barbariem; et si quid de Troyanorum Latinorumque semine superest, illi cede, ne cum sublimis aquila fulguris instar descendens affuerit, abiectos videat pullos eius, et prolis proprie locum corvulis occupatum. +Eya, facite, Scandinavie soboles, ut, cuius merito trepidatis adventum, quod ex vobis est, presentiam sitiatis. +Nec seducat alludens cupiditas, more Sirenum nescio qua dulcedine vigiliam rationis mortificans. +Preoccupetis faciem eius in confessione subiectionis, et in psalterio penitentie iubiletis, considerantes quia *potestati resistens Dei ordinationi resistit*; et qui divine ordinationi repugnat, voluntati omnipotentie coequali recalcitrat; et *durum est contra stimulum calcitrare *. +Vos autem qui lugetis oppressi *animum sublevate, quoniam prope est vestra salus*. Assumite rastrum bone humilitatis, atque glebis exuste animositatis occatis, agellum sternite mentis vestre, ne forte celestis imber, sementem vestram ante iactum preveniens, in vacuum de altissimo cadat, +neve resiliat gratia Dei ex vobis tanquam ros quotidianus ex lapide; sed velut fecunda vallis concipite ac viride germinetis, viride dico fructiferum vere pacis; qua quidem viriditate vestra terra vernante, novus agricola Romanorum consilii sui boves ad aratrum affectuosius et confidentius coniugabit. +Parcite, parcite iam ex nunc, o carissimi, qui mecum iniuriam passi estis, ut Hectoreus pastor vos oves de ovili suo cognoscat; cui etsi animadversio temporalis divinitus est indulta, tamen, ut eius bonitatem redoleat a quo velut a puncto biffurcatur Petri Cesarisque potestas, voluptuose familiam suam corrigit, sed ei voluptuosius miseretur. +Itaque, si culpa vetus non obest, que plerunque supinatur ut coluber et vertitur in se ipsam, hinc utrique potestis advertere, pacem unicuique preparari, et insperate letitie iam primitias degustare. +Evigilate igitur omnes et assurgite regi vestro, incole Latiales, non solum sibi ad imperium, sed, ut liberi, ad regimen reservati. +Nec tantum ut assurgatis exhortor, sed ut illius obstupescatis aspectum. Qui bibitis fluenta eius eiusque maria navigatis; qui calcatis arenas littorum et Alpium summitates, que sue sunt; qui publicis quibuscunque gaudetis, et res privatas vinculo sue legis, non aliter, possidetis; nolite, velut ignari, decipere vosmetipsos, tanquam sompniantes, in cordibus et dicentes: *Dominum non habemus*. +Hortus enim eius et lacus est quod celum circuit; nam *Dei est mare, et ipse fecit illud, et aridam fundaverunt manus eius*. +Unde Deum romanum Principem predestinasse relucet in miris effectibus; et verbo Verbi confirmasse posterius profitetur Ecclesia. +Nempe si *a creatura mundi invisibilia Dei, per ea que facta sunt, intellectu conspiciuntur*, et si ex notioribus nobis innotiora; si simpliciter interest humane apprehensioni ut per motum celi Motorem intelligamus et eius velle; facile predestinatio hec etiam leviter intuentibus innotescet. +Nam si a prima scintillula huius ignis revolvamus preterita, ex quo scilicet Argis hospitalitas est a Frigibus denegata, et usque ad Octaviani triumphos mundi gesta revisere vacet; nonnulla eorum videbimus humane virtutis omnino culmina transcendisse, et Deum per homines, tanquam per celos novos, aliquid operatum fuisse. +Non etenim semper nos agimus, quin interdum utensilia Dei sumus; ac voluntates humane, quibus inest ex natura libertas, etiam inferioris affectus inmunes quandoque aguntur, et obnoxie voluntati eterne sepe illi ancillantur ignare. +Et si hec, que uti principia sunt, ad probandum quod queritur non sufficiunt, quis non ab illata conclusione per talia precedentia mecum oppinari cogetur, pace videlicet annorum duodecim orbem totaliter amplexata, que sui sillogizantis faciem Dei filium, sicuti opere patrato, ostendit? +Et hic, cum ad revelationem Spiritus, homo factus, evangelizaret in terris, quasi dirimens duo regna, sibi et Cesari universa distribuens, alterutri iussit reddi que sua sunt. +Quod si pertinax animus poscit ulterius, nondum annuens veritati, verba Christi examinet etiam iam ligati; cui cum potestatem suam Pilatus obiceret, Lux nostra de sursum esse asseruit quod ille iactabat qui Cesaris ibi auctoritate vicaria gerebat officium. +*Non igitur ambuletis sicut et gentes ambulant in vanitate sensus* tenebris obscurati; sed aperite oculos mentis vestre, ac videte quoniam regem nobis celi ac terre Dominus ordinavit. +Hic est quem Petrus, Dei vicarius, honorificare nos monet; quem Clemens, nunc Petri successor, luce Apostolice benedictionis illuminat; ut ubi radius spiritualis non sufficit, ibi splendor minoris luminaris illustret. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola5.txt b/testi_1/Dante_epistola5.txt new file mode 100644 index 0000000..a129ec3 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola5.txt @@ -0,0 +1,26 @@ +Eterni pia providentia Regis, qui dum celestia sua bonitate perpetuat, infera nostra despiciendo non deserit, sacrosancto Romanorum Imperio res humanas disposuit gubernandas, ut sub tanti serenitate presidii genus mortale quiesceret, et ubique, natura poscente, civiliter degeretur. +Hoc etsi divinis comprobatur eloquiis, hoc etsi solius podio rationis innixa contestatur antiquitas, non leviter tamen veritati applaudit quod, solio augustali vacante, totus orbis exorbitat, quod nauclerus et remiges in navicula Petri dormitant, et quod Ytalia misera, sola, privatis arbitriis derelicta omnique publico moderamine destituta, quanta ventorum fluentorumve concussione feratur verba non caperent, sed et vix Ytali infelices lacrimis metiuntur. +Igitur in hanc Dei manifestissimam voluntatem quicunque temere presumendo tumescunt, si gladius Eius qui dicit: *Mea est ultio* de celo non cecidit, ex nunc severi iudicis adventante iudicio pallore notentur. +Vos autem divina iura et humana transgredientes, quos dira cupiditatis ingluvies paratos in omne nefas illexit, nonne terror secunde mortis exagitat, ex quo, primi et soli iugum libertatis horrentes, in romani Principis, mundi regis et Dei ministri, gloriam fremuistis, atque iure prescriptionis utentes, debite subiectionis officium denegando, in rebellionis vesaniam maluistis insurgere? +An ignoratis, amentes et discoli, publica iura cum sola temporis terminatione finiri, et nullius prescriptionis calculo fore obnoxia? +Nempe legum sanctiones alme declarant, et humana ratio percontando decernit, publica rerum dominia, quantalibet diuturnitate neglecta, nunquam posse vanescere vel abstenuata conquiri; nam quod ad omnium cedit utilitatem, sine omnium detrimento interire non potest, vel etiam infirmari; et hoc Deus et natura non vult, et mortalium penitus abhorreret adsensus. +Quid, fatua tali oppinione summota, tanquam alteri Babilonii, pium deserentes imperium nova regna temptatis, ut alia sit Florentina civilitas, alia sit Romana? Cur apostolice monarchie similiter invidere non libet, ut si Delia geminatur in celo, geminetur et Delius ? +Atqui si male ausa rependere vobis terrori non est, territet saltim obstinata precordia quod non modo sapientia, sed initium eius ad penam culpe vobis ablatum est. +Nulla etenim conditio delinquentis formidolosior, quam impudenter et sine Dei timore quicquid libet agentis. Hac nimirum persepe animadversione percutitur impius, ut moriens obliviscatur sui qui dum viveret oblitus est Dei. +Sin prorsus arrogantia vestra insolens adeo roris altissimi, ceu cacumina Gelboe, vos fecit exsortes, ut Senatus eterni consulto restitisse timori non fuerit, nec etiam non timuisse timetis; nunquid timor ille perniciosus, humanus videlicet atque mundanus, abesse poterit, superbissimi vestri sanguinis vestreque multum lacrimande rapine inevitabili naufragio properante? +An septi vallo ridiculo cuiquam defensioni confiditis? O male concordes! o mira cupidine obcecati! Quid vallo sepsisse, quid propugnaculis et pinnis urbem armasse iuvabit, cum advolaverit aquila in auro terribilis, que nunc Pirenen, nunc Caucason, nunc Athlanta supervolans, militie celi magis confortata sufflamine, vasta maria quondam transvolando despexit? quid, cum adfore stupescetis, miserrimi hominum, delirantis Hesperie domitorem? +Non equidem spes, quam frustra sine more fovetis, reluctantia ista iuvabitur, sed hac obice iusti regis adventus inflammabitur amplius, ac, indignata, misericordia semper concomitans eius exercitum avolabit; et quo false libertatis trabeam tueri existimatis, eo vere servitutis in ergastula concidetis. +Miro namque Dei iudicio quandoque agi credendum est, ut unde digna supplicia impius declinare arbitratur, inde in ea gravius precipitetur; et qui divine voluntati reluctatus est et sciens et volens, eidem militet nesciens atque nolens. +Videbitis edificia vestra non necessitati prudenter instructa sed delitiis inconsulte mutata, que Pergama rediviva non cingunt, tam ariete ruere, tristes, quam igne cremari. +Videbitis plebem circumquaque furentem nunc in contraria, pro et contra, deinde in idem adversus vos horrenda clamantem, quoniam simul et ieiuna et timida nescit esse. Templa quoque spoliata, cotidie matronarum frequentata concursu, parvulosque admirantes et inscios peccata patrum luere destinatos videre pigebit. +Et si presaga mens mea non fallitur, sic signis veridicis sicut inexpugnabilibus argumentis instructa prenuntians, urbem diutino merore confectam in manus alienorum tradi finaliter, plurima vestri parte seu nece seu captivitate deperdita, perpessuri exilium pauci cum fletu cernetis. +Utque breviter colligam, quas tulit calamitates illa civitas gloriosa in fide pro libertate Saguntum, ignominiose vos eas in perfidia pro servitute subire necesse est. +Nec ab inopina Parmensium fortuna sumatis audaciam, qui malesuada fame urgente murmurantes in invicem *prius moriamur et in media arma ruamus*, in castra Cesaris, absente Cesare, proruperunt; nam et hii, quanquam de Victoria victoriam sint adepti, nichilominus ibi sunt de dolore dolorem memorabiliter consecuti. +Sed recensete fulmina Federici prioris, et Mediolanum consulite pariter et Spoletum; quoniam ipsorum perversione simul et eversione discussa viscera vestra nimium dilatata frigescent, et corda vestra nimium ferventia contrahentur. +A, Tuscorum vanissimi, tam natura quam vitio insensati! Quam in noctis tenebris malesane mentis pedes oberrent ante oculos pennatorum, nec perpenditis nec figuratis ignari. Vident namque vos pennati et inmaculati in via, quasi stantes in limine carceris, et miserantem quempiam, ne forte vos liberet captivatos et in compedibus astrictos et manicis, propulsantes. +Nec advertitis dominantem cupidinem, quia ceci estis, venenoso susurrio blandientem, minis frustratoriis cohibentem, nec non captivantem vos in lege peccati, ac sacratissimis legibus que iustitie naturalis imitantur ymaginem, parere vetantem; observantia quarum, si leta, si libera, non tantum non servitus esse probatur, quin ymo perspicaciter intuenti liquet ut est ipsa summa libertas. +Nam quid aliud hec nisi liber cursus voluntatis in actum quem suis leges mansuetis expediunt? Itaque solis existentibus liberis qui voluntarie legi obediunt, quos vos esse censebitis qui, dum pretenditis libertatis affectum, contra leges universas in legum principem conspiratis? +O miserrima Fesulanorum propago, et iterum iam punita barbaries! An parum timoris prelibata incutiunt? Omnino vos tremere arbitror vigilantes, quanquam spem simuletis in facie verboque mendaci, atque in somniis expergisci plerunque, sive pavescentes infusa presagia, sive diurna consilia recolentes. +Verum si merito trepidantes insanisse penitet non dolentes, ut in amaritudinem penitentie metus dolorisque rivuli confluant, vestris animis infigenda supersunt, quod Romane rei baiulus hic divus et triumphator Henricus, non sua privata sed publica mundi commoda sitiens, ardua queque pro nobis aggressus est sua sponte penas nostras participans, tanquam ad ipsum, post Christum, digitum prophetie propheta direxerit Ysaias, cum, spiritu Dei revelante, predixit: *Vere languores nostros ipse tulit et dolores nostros ipse portavit*. +Igitur tempus amarissime penitendi vos temere presumptorum, si dissimulare non vultis, adesse conspicitis. Et sera penitentia hoc a modo venie genitiva non erit, quin potius tempestive animadversionis exordium. Est enim: quoniam peccator percutitur, ut sine retractatione moriatur. +Scriptum pridie Kalendas Apriles in finibus Tuscie sub fontem Sarni, faustissimi cursus Henrici Cesaris ad Ytaliam anno primo. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola6.txt b/testi_1/Dante_epistola6.txt new file mode 100644 index 0000000..f05ef34 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola6.txt @@ -0,0 +1,41 @@ +Sanctissimo gloriosissimo atque felicissimo triumphatori et domino singulari domino Henrico divina providentia Romanorum Regi et semper Augusto, devotissimi sui Dantes Alagherii Florentinus et exul inmeritus ac universaliter omnes Tusci qui pacem desiderant, terre osculum ante pedes. +Inmensa Dei dilectione testante, relicta nobis est pacis hereditas, ut in sua mira dulcedine militie nostre dura mitescerent, et in usu eius patrie triumphantis gaudia mereremur. +At livor antiqui et implacabilis hostis, humane prosperitati semper et latenter insidians, nonnullos exheredando volentes, ob tutoris absentiam nos alios impius denudavit invitos. +Hinc diu super flumina confusionis deflevimus, et patrocinia iusti regis incessanter implorabamus, qui satellitium sevi tyranni disperderet et nos in nostra iustitia reformaret. +Cumque tu, Cesaris et Augusti successor, Apennini iuga transiliens veneranda signa Tarpeia retulisti, protinus longa substiterunt suspiria lacrimarumque diluvia desierunt; et, ceu Titan, preoptatus exoriens, nova spes Latio seculi melioris effulsit. +Tunc plerique vota sua prevenientes in iubilo tam Saturnia regna quam Virginem redeuntem cum Marone cantabant. +Verum quia sol noster, sive desiderii fervor hoc submoneat sive facies veritatis, aut morari iam creditur aut retrocedere supputatur, quasi Iosue denuo vel Amos filius imperaret, incertitudine dubitare compellimur et in vocem Precursoris irrumpere sic: *Tu es qui venturus es, an alium expectamus?*. +Et quamvis longa sitis in dubium que sunt certa propter esse propinqua, ut adsolet, furibunda deflectat, nichilominus in te credimus et speramus, asseverantes te Dei ministrum et Ecclesie filium et Romane glorie promotorem. +Nam et ego qui scribo tam pro me quam pro aliis, velut decet imperatoriam maiestatem benignissimum vidi et clementissimum te audivi, cum pedes tuos manus mee tractarunt et labia mea debitum persolverunt. +Tunc exultavit in te spiritus meus, cum tacitus dixi mecum: *Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata mundi*. +Sed quid tam sera moretur segnities admiramur, quando iamdudum in valle victor Eridani non secus Tusciam derelinquis, pretermittis et negligis, quam si iura tutanda Imperii circumscribi Ligurum finibus arbitreris; non prorsus, ut suspicamur, advertens, quoniam Romanorum gloriosa potestas nec metis Ytalie nec tricornis Europe margine coarctatur. +Nam etsi vim passa in angustum gubernacula sua contraxerit, undique tamen de inviolabili iure fluctus Amphitritis attingens vix ab inutili unda Oceani se circumcingi dignatur. +*Scriptum etenim nobis est: +Nascetur pulcra Troyanus origine Cesar, +imperium Oceano, famam qui terminet astris*. +Et cum universaliter orbem describi edixisset Augustus, ut bos noster evangelizans accensus Ignis eterni flamma remugit, si non de iustissimi principatus aula prodiisset edictum, unigenitus Dei Filius homo factus ad profitendum secundum naturam assumptam edicto se subditum, nequaquam tunc nasci de Virgine voluisset; non enim suasisset iniustum, quem *omnem iustitiam implere* decebat. +Pudeat itaque in angustissima mundi area irretiri tam diu quem mundus omnis expectat; et ab Augusti circumspectione non defluat quod Tuscana tyrannis in dilationis fiducia confortatur, et cotidie malignantium cohortando superbiam vires novas accumulat, temeritatem temeritati adiciens. +Intonet iterum vox illa Curionis in Cesarem: +*Dum trepidant nullo firmate robore partes, +tolle moras: semper nocuit differre paratis: +par labor atque metus pretio maiore petuntur*. +Intonet illa vox increpitantis Anubis iterum in Eneam: +*Si te nulla movet tantarum gloria rerum, +nec super ipse tua moliris laude laborem, +Ascanium surgentem et spes heredis Iuli +respiee, cui regnum Ytalie Romanaque tellus +debentur*. +Iohannes namque, regius primogenitus tuus et rex, quem, post diei orientis occasum, mundi successiva posteritas prestolatur, nobis est alter Ascanius, qui vestigia magni genitoris observans, in Turnos ubique sicut leo deseviet et in Latinos velut agnus mitescet. +Precaveant sacratissimi regis alta consilia, ne celeste iudicium Samuelis illa verba reasperet: *Nonne cum parvulus esses in oculis tuis, caput in tribubus Israel factus es, unxitque te Dominus in regem super Israel, et misit te Deus in via et ait: Vade et interfice peccatores Amalech?*. Nam et tu in regem sacratus es ut Amalech percutias et Agag non pareas, atque ulciscaris Illum qui misit te de gente brutali et de festina sua sollempnitate; que quidem et Amalech et Agag sonare dicuntur. +Tu Mediolani tam vernando quam hiemando moraris et hydram pestiferam per capitum amputationem reris extinguere? Quod si magnalia gloriosi Alcide recensuisses, te ut illum falli cognosceres, cui pestilens animal, capite repullulante multiplici, per damnum crescebat, donec instanter magnanimus vite principium impetivit. +Non etenim ad arbores extirpandas valet ipsa ramorum incisio quin iterum multiplicius virulenter ramificent, quousque radices incolumes fuerint ut prebeant alimentum. +Quid, preses unice mundi, peregisse preconicis cum cervicem Cremone deflexeris contumacis? nonne tune vel Brixie vel Papie rabies inopina turgescet? Ymo, que cum etiam flagellata resederit, mox alia Vercellis vel Pergami vel alibi returgebit, donec huius scatescentie causa radicalis tollatur, et radice tanti erroris avulsa, cum trunco rami pungitivi arescant. +An ignoras, excellentissime principum, nec de specula summe celsitudinis deprehendis ubi vulpecula fetoris istius, venantium secura, recumbat? Quippe nec Pado precipiti, nec Tiberi tuo criminosa potatur, verum Sarni fluenta torrentis adhuc rictus eius inficiunt, et Florentia, forte nescis?, dira hec pernicies nuncupatur. +Hec est vipera versa in viscera genitricis; hec est languida pecus gregem domini sui sua contagione commaculans; hec Myrrha scelestis et impia in Cinyre patris amplexus exestuans; hec Amata illa impatiens, que, repulso fatali connubio, quem fata negabant generum sibi adscire non timuit, sed in bella furialiter provocavit, et demum, male ausa luendo, laqueo se suspendit. +Vere matrem viperea feritate dilaniare contendit, dum contra Romam cornua rebellionis exacuit, que ad ymaginem suam atque similitudinem fecit illam. +Vere fumos, evaporante sanie, vitiantes exhalat, et inde vicine pecudes et inscie contabescunt, dum falsis illiciendo blanditiis et figmentis aggregat sibi finitimos et infatuat aggregatos. Vere in paternos ardet ipsa concubitus, dum improba procacitate conatur summi Pontificis, qui pater est patrum, adversum te violare assensum. +Vere *Dei ordinationi resistit*, proprie voluntatis ydolum venerando, dum regem aspernata legiptimum non erubescit insana regi non suo iura non sua pro male agendi potestate pacisci. +Sed attendat ad laqueum mulier furiata quo se innectit. Nam sepe quis in reprobum sensum traditur, ut traditus faciat ea que non conveniunt; que quamvis iniusta sint opera, iusta tamen supplicia esse noscuntur. +Eia itaque, rumpe moras, proles altera Isai, sume tibi fiduciam de oculis Domini Dei Sabaoth coram quo agis, et Goliam hunc in funda sapientie tue atque in lapide virium tuarum prosterne; quoniam in eius occasu nox et umbra timoris castra Philistinorum operiet: fugient Philistei et liberabitur Israel. +Tunc hereditas nostra, quam sine intermissione deflemus ablatam, nobis erit in integrum restituta; ac quemadmodum, sacrosancte Ierusalem memores, exules in Babilone gemiscimus, ita tunc cives et respirantes in pace, confusionis miserias in gaudio recolemus. +Scriptum in Tuscia sub fonte Sarni xv Kalendas Maias, divi Henrici faustissimi cursus ad Ytaliam anno primo. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola7.txt b/testi_1/Dante_epistola7.txt new file mode 100644 index 0000000..e579cf9 --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola7.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Gloriosissime atque clementissime domine domine Margarite divina providentia Romanorum regine et semper Auguste, G. de Batifolle Dei et adiuvalis Magnificentie gratia comitissa in Tuscia palatina, tam debite quam devote subiectionis officium ante pedes. +Gratissima regie Benignitatis epistola et meis oculis visa letanter et manibus fuit assumpta reverenter, ut decuit. Cumque significata per illam mentis aciem penetrando dulcescerent, adeo spiritus lectitantis fervore devotionis incaluit, ut nunquam possint superare oblivia nec memoria sine gaudio memorare. +Nam quanta vel qualis ego, ut ad enarrandum michi de sospitate consortis et sua, utinam diuturna!, coniunx fortissima Cesaris condescendat? Quippe tanti pondus honoris neque merita gratulantis neque dignitas postulabat; sed nec etiam inclinari humanorum graduum dedecuit apicem, unde, velut a vivo fonte, sancte civilitatis exempla debent inferioribus emanare. +Dignas itaque persolvere grates non opis est hominis; verum ab homine alienum esse non reor pro insufficientie supplemento Deum exorare quandoque. +Nunc ideo regni siderii iustis precibus atque piis aula pulsetur, et impetret supplicantis affectus quatenus mundi gubernator eternus condescensui tanto premia coequata retribuat, et ad auspitia Cesaris et Auguste dexteram gratie coadiutricis extendat; ut qui romani principatus imperio barbaras nationes et cives in mortalium tutamenta subegit, delirantis evi familiam sub triumphis et gloria sui Henrici reformet in melius. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola8.txt b/testi_1/Dante_epistola8.txt new file mode 100644 index 0000000..d91d65a --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola8.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Serenissime atque piissime domine domine Margarite celestis miserationis intuitu Romanorum regine et semper Auguste, devotissima sua G. de Batifolle Dei et Imperii gratia largiente comitissa in Tuscia palatina, flexis humiliter genibus reverentie debitum exhibet. +Regalis epistole documenta gratuita ea qua potui veneratione recepi, intellexi devote. Sed cum de prosperitate successuum vestri felicissimi cursus familiariter intimata concepi, quanto libens animus concipientis arriserit, placet potius commendare silentio, tanquam nuntio meliori; non enim verba significando sufficiunt ubi mens ipsa quasi debria superatur. +Itaque suppleat regie Celsitudinis apprehensio que scribentis humilitas explicare non potest. +At quamvis insinuata per litteras ineffabiliter grata fuerint et iocunda, spes amplior tamen et letandi causas accumulat et simul vota iusta confectat. Spero equidem, de celesti provisione confidens quam nunquam falli vel prepediri posse non dubito et que humane civilitati de Principe singulari providit, quod exordia vestri regni felicia semper in melius prosperata procedent. +Sic igitur in presentibus et futuris exultans, ad Auguste clementiam sine ulla hesitatione recurro, et suppliciter tempestiva deposco quatenus me sub umbra tutissima vestri Culminis taliter collocare dignemini, ut cuiusque sinistrationis ab estu sim semper et videar esse secura. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Dante_epistola9.txt b/testi_1/Dante_epistola9.txt new file mode 100644 index 0000000..5c7e0ea --- /dev/null +++ b/testi_1/Dante_epistola9.txt @@ -0,0 +1,6 @@ +Illustrissime atque piissime domine domine Margarite divina providentia Romanorum regine et semper Auguste, fidelissima sua G. de Batifolle Dei et imperialis indulgentie gratia comitissa in Tuscia palatina, cum promptissima recommendatione se ipsam et voluntarium ad obsequia famulatum. +Cum pagina vestre Serenitatis apparuit ante scribentis et gratulantis aspectum, experta est mea pura fidelitas quam in dominorum successibus animi subditorum fidelium colletentur. Nam per ea que continebantur in ipsa, cum tota cordis hilaritate concepi qualiter dextera summi Regis vota Cesaris et Auguste feliciter adimplebat. Proinde gradum mee fidelitatis experta, petentis audeo iam inire officium. +Ergo ad audientiam vestre Sublimitatis exorans et suppliciter precor et devote deposco quatenus mentis oculis intueri dignemini prelibate interdum fidei puritatem. +Verum quia nonnulla regalium clausularum videbatur hortari ut, si quando nuntiorum facultas adesset, Celsitudini regie aliquid peroptando de status mei conditione referrem, quamvis quedam presumptionis facies interdicat, obedientie tamen suadente virtute obediam. +Audiat, ex quo iubet, Romanorum pia et serena Maiestas, quoniam tempore missionis presentium coniunx predilectus et ego, Dei dono, vigebamus incolumes, liberorum sospitate guadentes, tanto solito letiores quanto signa resurgentis Imperii meliora iam secula promittebant. +Missum de Castro Poppii xv Kalendas Iunias, faustissimi cursus Henrici Cesaris ad Ytaliam anno primo. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/EpistolaXIII_2.txt b/testi_1/EpistolaXIII_2.txt deleted file mode 100644 index e579b0a..0000000 --- a/testi_1/EpistolaXIII_2.txt +++ /dev/null @@ -1,42 +0,0 @@ -Sicut dicit Philosophus in secundo Metaphysicorum: *Sicut res se habet ad esse, sic habet se ad veritatem*; cuius ratio est, quia veritas de re, que in veritate consistit tanquam in subiecto, est similitudo perfecta rei sicut est. Eorum vero que sunt, quedam sic sunt, ut habeant esse absolutum in se; quedam sunt ita, ut habeant esse dependens ab alio per relationem quandam, ut ea quorum esse est ad aliud se habere ut relativa: sicut pater et filius, dominus et servus, duplum et dimidium, totum et pars, et huiusmodi, in quantum talia. Proptereaquodque esse talium dependet ab alio, consequens est quod eorum veritas ab alio dependeat: ignorato enim dimidio, nunquam cognoscitur duplum; et sic de aliis. -Volentes igitur aliqualem introductionem tradere de parte operis alicuius, oportet aliquam notitiam tradere de toto cuius est pars. Quapropter et ego, volens de parte supra nominata totius Comedie aliquid tradere per modum introductionis, aliquid de toto opere premittendum existimavi, ut facilior et perfectior sit ad partem introitus. Sex igitur sunt que in principio cuiusque doctrinalis operis inquirenda sunt, videlicet subiectum, agens, forma, finis, libri titulus, et genus phylosophie. De istis tria sunt in quibus pars ista, quam vobis destinare proposui, variatur a toto, scilicet subiectum, forma et titulus; in aliis vero non variatur, sicut apparet inspicienti; et ideo, circa considerationem de toto, ista tria inquirenda seorsum sunt: quo facto, satis patebit ad introductionem partis. Deinde inquiremus alia tria, non solum per respectum ad totum, sed etiam per respectum ad ipsam partem oblatam. -Ad evidentiam itaque dicendorum, sciendum est quod istius operis non est simplex sensus, ymo dici potest polisemos, hoc est plurium sensuum; nam primus sensus est qui habetur per litteram, alius est qui habetur per significata per litteram. Et primus dicitur litteralis, secundus vero allegoricus, sive moralis, *sive anagogicus*. Qui modus tractandi, ut melius pateat, potest considerari in istis versibus: -*In exitu Israel de Egypto, -domus Iacob de populo barbaro, -facta est Iudea sanctificatio eius, -Israel potestas eius.* -Nam si ad litteram solam inspiciamus, significatur nobis exitus filiorum Israel de Egipto, tempore Moysis; si ad allegoriam, significatur nobis nostra redemptio facta per Christum; si ad moralem sensum, significatur nobis conversio anime de luctu et miseria peccati ad statum gratie; si ad anagogicum, significatur exitus anime sancte ab huius corruptionis servitute ad eternam glorie libertatem. Et quomodo isti sensus mistici variis appellantur nominibus, generaliter omnes dici possunt allegorici, cum sint a litterali sive historiali diversi. Nam allegoria dicitur ab alleon grece, quod in latinum dicitur alienum, sive diversum. -Hiis visis, manifestum est quod duplex oportet esse subiectum, circa quod currant alterni sensus. Et ideo videndum est de subiecto huius operis, prout ad litteram accipitur; deinde de subiecto, prout allegorice sententiatur. Est ergo subiectum totius operis, litteraliter tantum accepti, status animarum post mortem simpliciter sumptus; nam de illo et circa illum totius operis versatur processus. Si vero accipiatur opus allegorice, subiectum est homo prout merendo et demerendo per arbitrii libertatem iustitie premiandi et puniendi obnoxius est. -Forma vero est duplex: forma tractatus et forma tractandi. Forma tractatus est triplex, secundum triplicem divisionem. Prima divisio est, qua totum opus dividitur in tres canticas. Secunda, qua quelibet cantica dividitur in cantus. Tertia, qua quilibet cantus dividitur in rithimos. Forma sive modus tractandi est poeticus, fictivus et descriptivus, digressivus, transumptivus, et cum hoc diffinitivus, divisivus, probativus, improbativus, et exemplorum positivus. -Libri titulus est: *Incipit Comedia Dantis Alagherii, Florentini natione non moribus*. Ad cuius notitiam sciendum est quod comedia dicitur a comos, villa, et oda, quod est cantus, unde comedia quasi villanus cantus. Et est comedia genus quoddam poetice narrationis, ab omnibus aliis differens. Differt ergo a tragedia, in materia per hoc, quod tragedia in principio est admirabilis et quieta et in fine seu exitu fetida et horribilis; et dicitur propter hoc a tragos, quod est hircus, et oda, quasi cantus hircinus, idest fetidus ad modum hirci, ut patet per Senecam in suis tragediis. Comedia vero inchoat asperitatem alicuius rei, sed eius materia prospere terminatur, ut patet per Terentium in suis comediis. Et hinc consueverunt dictatores quidam in suis salutationibus dicere loco salutis, *tragicum principium, et comicum finem*. Similiter differunt in modo loquendi: elate et sublime tragedia, comedia vero remisse et humiliter, sicut vult Oratius in sua Poetria, ubi licentiat aliquando comicos ut tragedos loqui, et sic e converso: - -*Interdum tamen et vocem comedia tollit, -Iratusque Chremes tumido delitigat ore; -Et tragicus plerunque dolet sermone pedestri -Telephus et Peleus etc.* - -Et per hoc patet quod comedia dicitur presens opus. Nam si ad materiam respiciamus, a principio horribilis et fetida est, quia Infernus, in fine prospera, desiderabilis et grata, quia Paradisus; ad modum loquendi, remissus est modus et humilis, quia locutio vulgaris, in qua et muliercule comunicant. Et sic patet quare Comedia dicitur. Sunt et alia genera narrationum poeticarum, sicut carmen bucolicum, elegia, satira, et sententia votiva, ut etiam per Oratium patere potest in sua Poetria; sed de istis ad presens nichil dicendum est. -Potest amodo patere quomodo assignandum sit subiectum partis oblate. Nam si totius operis litteraliter sumpti sic est subiectum, status animarum post mortem non contractus sed simpliciter acceptus, manifestum est quod hac in parte talis status est subiectum, sed contractus, scilicet status animarum beatarum post mortem. Et si totius operis allegorice sumpti subiectum est homo, prout merendo et demerendo per arbitrii libertatem est iustitie premiandi et puniendi obnoxius, manifestum est in hac parte hoc subiectum contrahi, et est homo, prout merendo obnoxius est iustitie premiandi. -Et sic patet de forma partis per formam assignatam totius; nam, si forma tractatus in toto est triplex, in hac parte tantum est duplex, scilicet divisio cantuum et rithimorum. Non eius potest esse propria forma divisio prima, cum ista pars sit prime divisionis. -Patet etiam libri titulus seu de libri titulo. Nam titulus totius libri est *Incipit Comedia*, et cetera; titulus autem huius partis est: *Incipit cantica tertia Comedie Dantis, et cetera, que dicitur Paradisu*. -Inquisitis hiis tribus in quibus variatur pars a toto, videndum est de aliis tribus in quibus nulla variatio est a toto ad partem. Agens igitur totius et partis est ille qui dictus est, et totaliter videtur esse. -Finis totius et partis esse posset et multiplex, scilicet propinquus et remotus; sed, omissa subtili investigatione, dicendum est breviter quod finis totius et partis est removere viventes in hac vita de statu miserie et perducere ad statum felicitatis. -Genus vero phylosophie, sub quo hic in toto et parte proceditur, est morale negotium, sive ethica, quia non ad speculandum, sed ad opus inventum est totum et pars. Nam si in aliquo loco vel passu pertractatur ad modum speculativi negotii, hoc non est gratia speculativi negotii, sed gratia operis; quia, ut ait Phylosophus in secundo Methaphysicorum, *ad aliquid et nunc speculantur practici* aliquando. -Hiis itaque premissis, ad expositionem littere secundum quandam prelibationem accedendum est, et illud prenunciandum, quod expositio littere nichil aliud est quam forme operis manifestatio. Dividitur ergo ista pars, seu tertia cantica, que Paradisus dicitur, principaliter in duas partes, scilicet in prologum et partem executivam. Pars secunda incipit ibi, quasi in medio primi: *Surgit mortalibus per diversas fauces*. -De parte prima sciendum est quod, quamvis comuni ratione posset dici exordium, proprie autem loquendo non debet dici nisi prologus; quod Phylosophus in tertio Rhetoricorum videtur innuere, ubi dicit quod *proemium est in oratione rhetorica, sicut prologus in poetica, et preludium in fistulatione*. Est etiam prenotandum quod previatio ista, que comuniter exordium dici potest, aliter fit a poetis, aliter fit a rhetoribus. Rethores enim consuevere prelibare dicenda, ut animum comparent auditoris; sed poete non solum hoc faciunt, quin ymo post hec invocationem quandam emittunt. Et hoc est eis conveniens, quia multa invocatione opus est eis, cum aliquid contra comunem modum hominum a superioribus substantiis petendum est, quasi divinum quoddam munus. Ergo presens prologus dividitur in partes duas, quia in prima premittitur quid dicendum sit, in secunda invocatur Apollo; et incipit secunda pars ibi: *O bone Apollo, ad ultimum laborem*. -Propter primam partem notandum quod ad bene exordiendum tria requiruntur, ut dicit Tullius in Nova Rethorica, scilicet ut benevolum, attentum et docilem reddat aliquis auditorem; et hoc maxime in admirabili genere cause, ut ipsemet Tullius dicit. Cum ergo materia circa quam versatur presens tractatus sit admirabilis, et propterea ad admirabile reducenda, ista tria intenduntur in principio exordii sive prologi. Nam dicit se dicturum ea, que qui vidit retinere non potuit in primo celo; in quo dicto omnia illa tria comprehenduntur. Nam in utilitate dicendorum benevolentia paratur, in admirabilitate attentio, in possibilitate docilitas. Utilitatem innuit, cum recitaturum se dicit ea que maxime allectiva sunt desiderii humani, scilicet gaudia Paradisi; admirabilitatem tangit, cum promittit se tam ardua, tam sublimia dicere, scilicet conditiones regni celestis; possibilitatem ostendit, cum dicit se dicturum que mente retinere potuit: si enim homo ipse, et alii poterunt. Hec omnia tanguntur in verbis illis, ubi dicit se fuisse in primo celo, et quod dicere vult de regno celesti quicquid in mente sua quasi thesaurum potuit retinere. Viso igitur de bonitate ac perfectione prime partis prologi, ad litteram accedatur. -Dicit ergo quod gloria primi Motoris, qui Deus est, in omnibus partibus universi resplendet, sed ita ut in aliqua parte magis, et in aliqua minus. Quod autem ubique resplendeat, ratio et auctoritas manifestat. Ratio sic: omne quod est, aut habet esse a se, aut ab alio; sed constat quod habere esse a se non convenit nisi uni, scilicet primo seu principio, qui Deus est, cum habere esse non arguat per se necesse esse, et per se necesse esse non competat nisi uni, scilicet primo seu principio, quod est causa omnium; ergo omnia que sunt, preter unum, habent esse ab aliis. Si ergo accipiatur ultimum in universo, non quodcunque, manifestum est quod id habet esse ab aliquo; et illud a quo habet, habet a se vel ab aliquo. Si a se, sic est primum; si ab aliquo, et illud similiter vel a se, vel ab aliquo. Et cum non aliud esset sic procedere in infinitum in causis agentibus, ut probatur in secundo Metaphysicorum, erit devenire ad primum, qui Deus est. Et sic, mediate vel inmediate, omne quod habet esse habet esse ab eo; quia ex eo quod causa secunda recipit a prima, influit super causatum ad modum recipientis et reddentis radium, propter quod causa prima magis est causa. Et hoc dicitur in libro De Causis quod *omnis causa primaria plus influit super suum causatum quam causa universalis secunda*. Sed hoc quantum ad esse. -Quantum vero ad essentiam, probo sic: omnis essentia, preter primam, est causata, alias essent plura que essent per se necesse esse, quod est impossibile. Quod causatum, vel a natura vel ab intellectu, et quod a natura, per consequens causatum est ab intellectu, cum natura sit opus intelligentie; omne ergo quod est causatum, est causatum ab aliquo intellectu vel mediate vel immediate. Cum ergo virtus sequatur essentiam cuius est virtus, si essentia intellective est tota et unius quod causat. Et sic quemadmodum prius devenire erat ad primam causam ipsius esse, sic nunc essentie et virtutis. Propter quod patet quod omnis essentia et virtus procedit a prima, et intelligentie inferiores recipiunt quasi a radiante, et reddunt radios superioris ad suum inferius ad modum speculorum. Quod satis aperte tangere videtur Dionysius de celesti hierarchia loquens. Et propter hoc dicitur in libro De Causis quod *omnis intelligentia est plena formis*. Patet ergo quomodo ratio manifestat divinum lumen, id est divinam bonitatem, sapientiam et virtutem, resplendere ubique. -Similiter etiam et scientius facit auctoritas. Dicit enim Spiritus Sanctus per Hieremiam: *Celum et terram ego implebo*; et in Psalmo: *Quo ibo a spiritu tuo? et quo a facie tua fugiam? Si ascendero in celum, tu illic es; si descendero in infernum, ades. Si sumpsero pennas meas*, et cetera. Et Sapientia dicit quod *Spiritus Domini replevit orbem terrarum*. Et Ecclesiasticus quadragesimo secundo: *Gloria Domini plenum est opus eius*. Quod etiam scriptura paganorum contestatur; unde Lucanus in nono: *Iuppiter est quodcunque vides, quodcunque moveris*. -Bene ergo dictum est, cum dicit quod divinus radius sive divina gloria, *per universum penetrat et resplendet*: penetrat quantum ad essentiam; resplendet quantum ad esse. Quod autem subicit de magis et minus, habet veritatem in manifesto, quoniam videmus in aliquo excellentiori gradu essentiam aliquam, aliquam vero in inferiori; ut patet de celo et elementis, quorum quidem illud incorruptibile, illa vero corruptibilia sunt. -Et postquam premisit hanc veritatem, prosequitur ab ea, circumloquens Paradisum; et dicit quod fuit in celo illo quod de gloria Dei, sive de luce, recipit affluentius. Propter quod sciendum quod illud celum est celum supremum: continens corpora universa et a nullo contentum; intra quod omnia corpora moventur, ipso in sempiterna quiete permanente; virtuans et omnia sua contenta et a nulla corporali substantia virtutem recipiens. -Et dicitur Empyreum, quod est idem quod celum igne sui ardoris flagrans; non quod in eo sit ignis vel ardor materialis, sed spiritualis, quod est amor sanctus sive caritas. -Quod autem de divina luce plus recipiat, potest probari per duo: primo, per suum omnia continere et a nullo contineri; secundo, per sempiternam suam quietem sive pacem. Quantum ad primum, probatur sic: continens se habet ad contentum in naturali situ, sicut formativum ad formabile, ut habetur in quarto Physicorum; sed in naturali situ totius universi primum celum est omnia continens; ergo se habet ad omnia sicut formativum ad formabile, quod est se habere per modum cause. Et cum omnis vis causandi sit radius quidam influens a prima causa que Deus est, manifestum est quod illud celum quod magis habet rationem cause, magis de luce divina recipit. -Quantum ad secundum, probatur sic: omne quod movetur, movetur propter aliquid quod non habet, quod est terminus sui motus; sicut celum lune movetur propter aliquam partem sui, que non habet illud ubi ad quod movetur; et quia sui pars quelibet non adepto quolibet ubi, quod est impossibile, movetur ad aliud, inde est quod semper movetur et nunquam quiescit, et est eius appetitus. Et quod dico de celo lune intelligendum est de omnibus preter primum. Omne ergo quod movetur est in aliquo defectu, et non habet totum suum esse simul. Illud igitur celum quod a nullo movetur, in se in qualibet sui parte habet quicquid potest modo perfecto, ita quod motu non indiget ad suam perfectionem. Et cum omnis perfectio sit radius primi, quod est in summo gradu perfectionis, manifestum est quod celum primum magis recipit de luce primi, qui est Deus. Ista tamen ratio videtur arguere a destructionem antecedentis, ita quod simpliciter et secundum formam arguendi non probat. Sed si consideremus materiam eius, bene probat, quia de quodam sempiterno, in quo potest defectus sempiternari: ita quod, si Deus non dedit sibi motum, patet quod non dedit sibi materiam in aliquo egentem. Et per hanc suppositionem tenet argumentum ratione materie; et est similis modus arguendi ac si dicerem: Si homo est, est risibile; nam in omnibus convertibilibus tenet similis ratio gratia materie. Sic ergo patet: cum dicit *in illo celo, quod plus de luce Dei recipit*, intelligit circumloqui Paradisum, sive celum Empyreum. -Premissis quoque rationibus consonanter dicit Phylosophus in primo De celo ubi dicit quod celum *tanto habet honorabiliorem materiam istis inferioribus, quanto magis elongatum est ab hiis que hic*. Ad hoc etiam posset adduci quod dicit Apostolus ad Ephesios de Christo: *Qui ascendit super omnes celos, ut adimpleret omnia*. Hoc est celum delitiarum Domini, de quibus delitiis dicitur contra Luciferum per Ezechielem: *Tu signaculum similitudinis, sapientia plenus et perfectione decorus, in deliciis Paradisi Dei fuisti*. -Et postquam dixit quod fuit in loco illo Paradisi per suam circumlocutionem, prosequitur dicens se vidisse aliqua que recitare non potest qui descendit. Et reddit causam, dicens quod intellectus in tantum profundat se in ipsum desiderium suum, quod est Deus, quod memoria sequi non potest. Ad que intelligenda sciendum est quod intellectus humanus in hac vita, propter connaturalitatem et affinitatem quam habet ad substantiam intellectualem separatam, quando elevatur, in tantum elevatur, ut memoria post reditum deficiat, propter transcendisse humanum modum. Et hoc insinuatur nobis per Apostolum ad Corinthios loquentem, ubi dicit: *Scio hominem, sive in corpore sive extra corpus nescio, Deus scit, raptum usque ad tertium celum, et vidit arcana Dei, que non licet homini loqui*. Ecce, postquam humanam rationem intellectus ascensione transierat, quid extra se ageretur non recordabatur. Hoc etiam insinuatur nobis in Matheo, ubi tres discipuli *ceciderunt in faciem suam*, nichil postea recitantes, quasi obliti. Et in Ezechiele scribitur: *Vidi, et cecidi in faciem meam*. Et ubi ista invidis non sufficiant, legant Richardum de Sancto Victore in libro De Contemplatione, legant Bernardum in libro De Consideratione, legant Augustinum in libro De Quantitate Anime, et non invidebunt. Si vero in dispositionem elevationis tante propter peccatum loquentis oblatrarent, legant Danielem, ubi et Nabuchodonosor invenient contra peccatores aliqua vidisse divinitus, oblivionique mandasse. Nam *qui oriri solem suum facit super bonos et malos, et pluit super iustos et iniustos*, aliquando misericorditer ad conversionem, aliquando severe ad punitionem, plus et minus, ut vult, gloriam suam quantumcunque male viventibus manifestat. -Vidit ergo, ut dicit, aliqua que referre nescit et nequit rediens. Diligenter quippe notandum est quod dicit *nescit et nequit*: nescit quia oblitus, nequit quia, si recordatur et contentum tenet, sermo tamen deficit. Multa namque per intellectum videmus quibus signa vocalia desunt: quod satis Plato insinuat in suis libris per assumptionem metaphorismorum; multa enim per lumen intellectuale vidit que sermone proprio nequivit exprimere. -Postea dicit se dicturum illa que de regno celesti retinere potuit, et hoc dicit esse materiam sui operis; que qualia sint et quanta, in parte executiva patebit. -Deinde cum dicit: *O bone Apollo*, facit invocationem suam. Et dividitur ista pars in partes duas: in prima invocando petit, in secunda suadet Apollini petitionem factam, remunerationem quandam prenuntians; et incipit secunda pars ibi: *O divina virtus*. Prima pars dividitur in partes duas: in prima petit divinum auxilium; in secunda tangit necessitatem sue petitionis, quod est iustificare ipsam, ibi: *Hucusque alterum iugum Parnassi*. -Hec est sententia secunde partis prologi in generali; in speciali vero non exponam ad presens. Urget enim me rei familiaris angustia, ut hec et alia utilia reipublice derelinquere oporteat. Sed spero de magnificentia vestra ita ut alias habeatur procedendi ad utilem expositionem facultas. -In parte vero executiva, que fuit divisa contra totum prologum, nec dividendo nec sententiando quicquam dicetur ad presens, nisi hoc, quod ubique proceditur ascendendo de celo in celum, et recitatur de animabus beatis inventis in quolibet orbe. Et quia illa vera beatitudo in sentiendo veritatis principio consistit - ut patet per Iohannem ibi: *Hec est vita eterna, ut cognoscant te Deum verum*, et cetera; et per Boetium in tertio De Consolatione ibi: *Te cernere finis* -, inde est quod, ad ostendendum gloriam beatitudinis in illis animabus, ab eis tanquam videntibus omnem veritatem multa queruntur, que magnam habent utilitatem et delectationem. Et quia, invento principio seu primo, videlicet Deo, nichil est quod ulterius queratur, cum sit Alpha et O, idest principium et finis, ut visio Iohannis designat, in ipso Deo terminatur tractatus, qui est benedictus in secula seculorum. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_Epistole.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_Epistole.txt deleted file mode 100644 index e3cc0e2..0000000 --- a/testi_1/GiovanniBoccaccio_Epistole.txt +++ /dev/null @@ -1,121 +0,0 @@ -Crepor celsitudinis Epyri principatus, ac procerum Ytalie claritas singularis, cui, nisi fallor, a superis fortuna candidior reservatur, -Ut vestra novit serenitas, et pelingnensis Ovidii reverenda testatur actoritas, *carmina proveniunt animo deducta sereno*. Sed sevientis Raynusie causa, ac atrocitatis Cupidinis importune, *nubila sunt subitis tempora nostra malis*, prout parvus et exoticus sermo, caliopeo moderamine constitutus, vestre mangnificentie declarabit inferius. Verumtamen non ad plenum: quia si plene amxietates meas vellem ostendere, nec sufficeret calamus, et multitudo fastidiret animum intuentis, qui etiam me vivum respiciens, ulterius miraretur, quam si Eee Ericonis cristibie vel Medee inspiceret actiones; propter quod si tante dominationis mandata ad plenum, inclite princeps, non pertraho, in excusationem animi amxiantis fata miserrima se ostendant. Tamen ne videar adversis operibus subditi cordis obediendi affectus ascondere, parumper oculorum lacrimas centuculo desiccabo, et manum commodans calamo, creperius vestris affectibus questiunculam preparabo: et cum noverim vestram sublimitatem in crepidine cabi gorgonei educatam, spero a dubitatione qualibet exuere intellectum. Utinam tamen rude desultoriumque eloquium sic in vestri conspectu se prebeat, prout Athlanciadis fistula in auribus custodis iunonii se locavit. Dominorum alter clementia claret, secundus Astree austeritate mediante balluce refulget: laudabilior queritur. Primus a Seneca sublimatur, aiens De clementia libro I: *Quid magis decorum sit regenti quam clementia* etc.; subsequens divina testante pagina adiuvatur, Deutronomio capitulo XVI: *Iudices et magistros constitues in omnibus portis tuis ut iudicent populum iusto iudicio, neque in alteram partem declinent* etc. Si tanti principis mereor responsivam, expecto ipsam animo gratulanti. Quantum cupitis tantum diis affectanter exposco, ut vestra bene valeat celsitudo. -Caliopeus vero sermo fuit iste: {Dentro dal cerchio a cui intorno si gira}, etc. -Data sub monte Falerno apud busta Maronis Virgilii nonas aprelis III, anno vero Incarnationis Verbi divini MCCCXXXVIIII. -Vester humilis etc. - -Mavortis milex extrenue, -Si mestis datur posse boatus in altum extollere, ac vocibus aures tangere sacri Iovis, ut vestre meum epystolium suscipiant crebis flagitationibus provoco et exoro, cui de benignitate solita respondendo, vestra crocata colloquia amxiantem animam et vecordem poterunt, si libet quod libeat rogo, multimode refovere. Cum me igitur vester subditus, ingnorantie tenebris involutus, rudis ens, inhers indigestaque moles informis, sine titulo vivens, cum toto mei curriculo temporis sim Fortune ludibulis conquassatus; meme prorsus miserie palliatus, semperque degens in lathebrosis amfractibus laberinti, pulsus ad fumos stigios rusticorum, semper respiciens lutum agrestium villicorum, audiendo latratus brunellicos eorundem, degustans ligustrica alimenta, odorans fetida que conturbant, tangendo vepres cuiuspiam ruditatis, virgiliana teneret Neapolis, et in ea libertatis offitium sequerer inconcusse, commodum semel antelucio, dum marcidus et semisopitus surgerem, reseratis postibus gurgustiolum exivi, carpens iter litora super uda. Sed cum iam nox iret in diem, et ego penes busta Maronis securus et incautus ambularem, subito suda mulier, ceu fulgur descendens, apparuit nescio quomodo, meis auspitiis undique moribus et forma conformis. O! quam in eius apparitione obstupui! Certe tantum quod magis aliud videbar esse quam ego, ymmo quod admodo larvale simulacrum me sciebam; et sic exterminatus animi actonitus in amentia vigilans sonniabar, destrictis adeo diu pupulis an vigilarem scire querebam. Tandem stupor subsequentis thonitrui terrore cessavit. Nam sicut divinis corruscationibus illico subcedunt tonitrua, sic inspecta flamma pulcritudinis huius, amor terribilis et imperiosus me tenuit atque ferox, tanquam dominus pulsus a patria post longum exilium sola in sua repatrians, quidquid eius contrarium fuerat in me vel occidit vel expulit vel ligavit: et qualiter in me rengnaverit nulla refragante virtute, extra sinum presentium brevi caliopeo sermone queratis, ubi enim ambifarie propalatur. Sed quid? Post diutinam lassitudinem gratiam merui dominantis, quam ego alacris, inargutulus tamen, per tempusculum conservavi: et cum in auge rote volubilis permanerem, et fortunarum lubricas ambages et instabiles incursiones ac reciprocas vicissitudines ingnorarem, subito causa non atramento sed lacrimis describenda suborta, iniuste tamen mee domine incido in orrorem, et per consequens in malorum profunditate deiectum, ac me misere prosternatum inveni, ubi inquies *heu!* dixi quampluries. Sed cum ad gratiam rehabendam astutia non valeret, multotiens centuculo dudum faciem punicantem obtectam lacrimis insistebam, et pectora cogitationibus variis misera exanclabam, atque meas erumpnas, egerrime tempora repetendo priora, ploratu et dicacitate fovebam. Nam cum sic amxie per amplum spatium commorarer, nec tamen viam recuperande salutis angnoscerem, et me videns meis fortunis ultimis convicinum, suspirans altius celumque sollicito nutu petens incepi: *O superi, tandem meis supremis supliciis opem facite, et tu, Fortuna durior, iam sevire desiste: sat tibi miseris istis cruciatibus meis litatum est!*. Tum vero amicus etate scitulus et prorsus argutulus ut solarer accessit: *Apage!* infit, et prosequens multa dicacitate prolixa perorans in sacratissimum nomen vestrum incidit, asserens me meis miseriis finem dare, si vestrorum verbotum copiam degustarem, subsequens ut fiam certior de vobis cum iam certus existerem: *Avinioni Musarum alvo iuvenem Iovis manibus alupnatum, lacte phylosophyco educatum, ac divinis scientiis roboratum cognovi, ibique velud discipulus sacri Vasis iam rapti ad tertium celum gloriosum in aperto abscondita predicat et archana. Ipse enim est quem fama pennata gerulonum ore notificat, exornant mores et virtutes quempiam circumspectant. Hic est ingeniosissimus per Saturnum, per Iovem dives placabilis, per Martem preliabilis contra vitia que pernecat, per Appollinem lucidus et regalis et affabilis universis, per Cythereiam iocundissimus, per deorum pincernam mathemathicus et formalis, et per Hecaten humillimus et honestus; estque in artibus per excellentiam hiis monarcha: in gramaticha Aristarcus, Occam in logica, in recthorica Tullius et Ulixes, in arismetrica iordanizans, in geometria similis Euclidi sive syragusanum sequitur Archimedem, in musica boetizans, et in astrologia suscitat egyptium Ptholomeum. Quid plura? Ut Seneca moralizat, in opere Socratem moraliter insectando, ac in ystoriis scolasticis optimum Commestorem*. Que ego auriens avide, luctuosa suspiria derelicta, acquievi cepique post modicum: *Hic presidium mee libertatis meeque salutis aderit, si sua possum opera indagare*. Quapropter cum per spectabilem tantum virum, qui ut phenix ultra montes obtinet monarciam, possim Fortune miserias et amoris angustias debellare, ac exui a qualibet ruditate, cum me miserum rudem inermem inertem crudum pariter et informem congnoscam, et a patre Iovis factum deformem, ab Yperione inopem, a Gradivo rixosum, a Delyo pusillanimem, a Dyona spurcissimum dyoneum, a Cyllenio balbutientem, et strabum et gravem turpiter a Lucina, deprecor affectanter, quatenus gratia vestri oraculi possim admissum solatium reassumere condecenter, necnon et capud ornare galea Appollinis, levam egide pallanteo, dexteram asta Minerve, nare in abissibus phylosophorum, speculari Empyrei Lycostraten, in Diti Plutonem tenuius intueri, stellas dyafano ecthere commicantes, et intelligere Primi Mobilis substantiam homogeneam uniformem, ac Gorgonem precidere vestra spata. Expecto igitur forma retenta discipuli, devotus benivolus et actentus, doctrinam tanti magistri, per quam spero meam inertiam indigestamque molem et ingnorantiam copiosam vaporiformiter resolvi et in tenuitatem mirabilem transformari. Spero enim ociter quod peto et iam reverenter cepi ieiunare vigiliam tanti festi. Nam si crederem *Nolo* streperent labia vestra, cito in lacrimas resolverer ut Narcissus. Scio me stilo desultorio nimia inepte ac exotica blacterando narrasse, alterius summens officium, cum meum dictare non sit: propter quod in marmoream statuam merui transformari; tamen sub fiducia tanti magistri, reprehensiones expectans debitas in quo decet hoc feci. Opto vos bene valere. -Caliopeus sermo est iste: *Quanto...* -Data sub monte Falerno etc. -Vester in omnibus Johannes etc. - -Nereus amphytritibus lymphys, eripiens vices Vulcano, flammas emictet ab alvo, et inde fontanus corruet liquor, unde ingnite sagipte Mulciferi emanabant; repetent annes caput, et eoum Phebus a Zeffiro versa vice,necnon et gigantium mater antiqua Cynosura Alcide Perseo Boote et aliis ymaginibus ornabitur nisi fallor, et earum astra gerendo refulget; sic etiam uris trahentibus unco sulcabitur nydus Lede, et nature preposteris legibus omnia spero verti, et sic in processu non vasta prodigia actonitus intuebor: posquam a te cathacreto, de quo non modicum confidebam, nomen sacratissimum amicitie non inspecto, deceptus anxior in labore. O quampluries tibi verax obgannirier reminiscor, extremi supplicii dingnum fore qui ledit huius celicole deitatis, amicitie scilicet maiestatem; cuius sacratissime vires id faciunt, quod et ipsa Natura non potest suis viribus adinplere, sed decreto sanctissimo vetuit inter vivos. Ipsa quidem voluntates unit varias et diversas, extraneas animas iungit equat et sotiat, et quod plus, suos inter se taliter interligat, ut in essentia carior unicuique, pro alio si necessitas interveniat opportuna, cupiat iam non esse; cuius effectus extendere ulterius iam non queo, cum Perithoy Nysi Damonis et aliorum quamplurium laudabilia gesta declarent. Sed tu miserrime ipsam ut credidi non novisti, quod patet: et ideo sepicule pectus miserum exanclando, *heu heu!* dico et merito si non erro. Nam sicut syculus ille Perillus, sic meo argasterio sum deceptus, et ut Procris Cephalo tradidit, sic tibi sagiptam mihi concessi nocivam. Sed quid hoc merui? Rogo sensim mecum altercando discutias. Nonne, nisi me reminiscentia fallat, aceratam indutum endromaden, baburtum ac batinorum moribus insingnitum, te mecum in primevo nostre notitie veluti congermanescentem suscepi? Ymmo, nec anascevam veritati huic posses opponere. Tuo etiam pectori arcana nemini nondum nota concessi, ut mei amoris affectus cognosceres, at exinde fiduciam summeres certiorem. Per consequens tuo corculo cathagorando monstravi, qualiter acumineus effectus aceromata sorbillares, et contra saligia acrimoniosus existeres balatravi, ut te orthodosum in ecthere culminarem, autumans te in opilionum fascininis educatum, facetia faletare. O factiose quam scitissime delirabas, Februi inbutus astutiis, te facturum quod in tuam orthodoxiam nosceres si fecisses! Sed in effectu contrarius, ritu aspidis surdi, farmaciis monitis aures obturabas, et sine castimonia babillusque, veluti agriofagite tuam baburram ac baccaniam prosequens cathafronitus, agapem contempsisti: et quem argutulum dicaculumque credebam, catamitum recongnovi, cytrosos querentem amiculos, loca famica farcinantem, necnon et sotiantem satellites lenoninos, euntem una cum eis suppetiatum baccatum luxuriatumque multimode, et lasciviis aliis pluribus miserrime inmiscentem, inter hos etiam crumenam prodige denudantem, invirtuosis actibus te phylargrium turpissimum ostendentem. O quam dolui cum mecum a multis talia tractarentur! Nec tamen ut nosti, tam enormem sordidam et despectam deserui comitivam, a qua non expers infamie desilivi; sed erga te more solito didascalatum servans satyricum, mangno celeumate reboando, te dyoneum ebyonem ad cassilidem iam paratum, ab iniquitia cepta, si non in effectu saltim in apparentia revocavi: et iam me operante arabollale ornabaris, et cincinnatulus aulidus aliqualiter videbaris, cum me decipiendo te incaute decepisti. Quis enim, o superi! credidisset, ubi opessulatam amicitiam extimabam, ubi ad ipsius bonum perenni sollicitudine vigilabam, ubi plagarum marcentium aliptes ac sue laudis bardus aderam, ipse atrocitate proditionis infeste, contra me barbarizaret acerrime? Certe nisi qui veluti experior fuisset expertus. Vide igitur, o ingnave, et mente integra cogita et actende, nunquid tua meruerit ingnavia puniri flammis coronalibus equa lance. Nam in furore nequitie tue tentasti virum occidere, ac murum suffodere pietatis, sed quantum ad totum potentia defuit voluptati. Dixisti enim aeripedi de belligero Quiritium que tuo pectori servanda tradideram; propter quod cum energia verbosus accedens, subripuit quod tenebam: et o! suffecisset hoc peterem, nam in sitharchia lacrime defecissent! Sed verecundia labellum multiplex occupavit, et februatam conscientiam sic offendit, ut tempus lucidum et obscurum lacrimis sine consolatione concedam. Heu mihi millesies! quia si tue iniquitatis profunditatem cum cantapare tentavissem, forte me miserum non novissem. Proth superi! nostis quam dolui te retulisse congnoscens, autumando quod si ulterius potuisses, meam eufemiam turbavisses. Sed dicas oro quid inde expurcissime fuisti lucratus. Amicum non: nullam enim fidem iniquus habet, nec debetur iniquo. Quod admisi non: ymmo potius admisisti. Non laciniam. Quid ergo? Forte te fastigiavit in altum, vel tuis saviis scitulam preparavit, vel lysus nectareos ipso mediante glabro porecxisti fortasse? O infause lyse! Si nosceres quid fecisti, optares et merito de utero fuisses ad subgrundaria deportatus. Nonne, ingnave, audisti multotiens, instabiles esse Raynusie mansiones? Si enim nunc scissili palliastro, ipsa adversante, cohoperior, lepida forte veniet dum non pensas, et me exoticum quem floccifacis ad presens, metues anelando: posito nisi conniveas, possis angnoscere quis te in angustioribus amxietatibus, dum vellem peccare, possem ponere sine mora. Quod facerem tamen; nisi me dingnum ex hoc congnoscerem manifeste: est enim conveniens, anguem nutrienti in sinu, ut ex ipsius venenifero morsu occidat in eclipsim. Tamen ne forte me sentias imbecillem, in tui punitione vires ostendam multimodas a te minime cogitatas, ut ulterius in talibus aliquem exenterare non audeas, quin preteritorum memoriam non formides; et quem amicum tua ingnavia repulisti, inimicum experies acerrimum et robustum. Catagrafavi enim obscure, ne forte prius huius rescripti accipias intellectum, quam patrati scelleris meritum sentias accessisse. -Data etc - -Sacre famis et angelice viro dilecto forti, Iohannes de Certaldo inimicus Fortune, in Eo salutem qui bonis exurientes implevit. -Tue, frater, promotionis affectus, tueque consolationis exuries, non aliter quam in tuo, meo candescit in pectore: quia nos fecit unum ille Deus excelsus, qui predestinavit nos esse suos a creatione octavi celi. Tacui enim, carissime, diu, ammirationis causa non modicum occupatus, et admirando perterritus adhesit lingua palato, nec ut debui te meis in amxietatibus licteris visitavi. Sed ne te forte ponam mee ammirationis causa in coflictu, scribam et licitam ammirationis causam reserabo. Novit Deus me positum in medio nationis perverse, et ibi variis ac intollerabilibus continue agitari procellis: et ideo si mea memoria multis amxietatibus implicata non errat, audivisse me recolo, te pie matris ubera iam dimissa, chorum eliconidum puellarum intrasse. Ibi tuam puerilem etatem earum educationibus roborando, et vago atque interno intuitu elementa gramatice numerando, et sillabas etiam, et per dictionum silvas octupliciter ambulabas, eorum facies, quas modos singnificandi vocamus, et per quas invicem construuntur, perspiciens ac accentus; et si non fallor, quandoque dyaleticam ymitabas, que sint incomplexa querendo, et per plexum passumque silogismorum labencium modos conabaris aspicere. Et cum in recthorice sermonum generibus ingenioso venabulo peragrares, tuorum fervens amor habendi, te invito, de pio sinu Rachelis ad Lie gremium transtulerunt. Heu! humanarum mentium cecitas, et insatiabilis acervos auri congregandi cupiditas, in quibus animi serenitatem cogitis obfuscari, trahentes eum ab ecternis delitiis, in quibus a Primo Motore creatus est, ipsum in mundanis mortalibus et caducis cura continua miseriime sordidando! Sed quid in te? Mangna Iunonis munera nequiverunt Palladi tollere iura sua: sed a te scientie congnita margarita, mercantium habitu palliatus, sacra studia septabaris, et aquas elyconici fontis furtive gustabas avidius, magis quam palam tunc tuo gucturi dulciores; et quia in fortiorem etatem evaseras, viso iam per arismetricam parium dispariumque numerorum virtutes, voluptuosam musicam sequebaris, et congnito quomodo suis triformibus viribus in hominum vultus natura utatur, metrica scilicet ricthimica et armonica, geometrie figuras aspiciebas, diversas suas mensuras studio celebri perquirendo. Hinc igitur ad astra transfereris, et circulationem vagorum luminum rimaris et sydera, hic Cynthie motus varios tuo intellectui reserantur, et qualiter ipsa depositis cornuis formam capiat circularem, non ipsius defectus nec virtutes multiplices ingnorando; hic vides Stilbonis regiones intrantibus quibuscumque concordes; hinc ferventis amoris radios rutilantes, Cithereie domus ascendis; et per consequens intras rengnum lucidum mangni Yperionis filii, et ipsius stellarum principis notas effectus. Sed tibi non istud sufficiens, aggrederis castra Mavortis belligeri, et rubicundi coloris causam perscruptaris; et argentee etatis tecta regis subintrans, sua moderata iudicia laudas intuendo. Hinc antra patris expulsi perquirens, inhertia sua dimissa, tendis ad nidum Lede, quem super septemtrionalem et australem polum firmatum respicis et erectum; equinotium curvumque zodiacum admiraris, et non absque arismetrica numeratione consideras sydera posita in Amone frixeo, Tauro et gemina prole Lede, videns ulterius Cancri tropicum, et ora violenti Leonis nemei Ellem post tergora retinentis. Hinc oculo avido equinotium transiens vides Cheles, et Phefonte securior ambulans viam ustam, animal missum contra Orionem a Pallade respicis et Chyronem, cui sequitur Amalthea mater, troyana proles et Piscis binus: et post istis alias quamplures figuras sub diversis climatibus positas respicis claro visu. Te igitur, carissime, tam delectabilia tam animum actraentia agente congniovi si recolis, et tui gratia tante dulcedinis effectus sum particeps, tuils insimul et amicus: in tam alto misterio, in tam delectabili ac sacro studio providentia summa nos iunxit, quos equalitas animi iunctos tenuit retinet et tenebit. Et iam tam mirifice scientie peritus effectus, tibi vidi altissimi poete Maronis visitare sophyam, et dulciloquos versus Ovidii, te Cythereya movens, Caliope modulante canebas; et Lucanum Statiumque crudelia bella dicentes prolatu ferocissimo recitabas, et cum istis prosayca verba Salustrii ac Titi Livii romanorum scribe perspicui. Et hinc ad Cyrram anelando libros phylosophycos atque sacri eloquii perquirebas, et religionem cultumque deorum servando, debite ipsorum gratiam affectabas, incomparabiliter laudans studia et vitam pacificam et quietam: hec enim omnia amicum animum delectabant, et in eum studendi desiderium augebant. Sed qualiter in motu subito vaporis accensi per aerem, celum nitidum intuens, securus oculus admiratur, sic cor meum in pace quiescens, de te meditando prescripta, cum te una die subito belligerum audivi, fuit admiratione repletum, et dicens *heu!* emisi suspiria luctuosa. Aiebat enim quidam quod cum Fortuna, mundanarum rerum mutatrix, longe felicitati Marrensium invideret, eos de auge sue volubilis rote volens ad angunlum terre reducere, movit civilia bella, et eis in armis furentibus Gaptos opposuit, et Baroli terram per consequens divisit in partes: in qua tu moram tunc temporis trahens, an indingnationis assumpta causa contra Gaptos, vel amicitie vinculo Marrensibus alligatus ingnoro, tamen scio Marrensium partem totis viribus adiuvasti: cum qua enim ut fertur, ita ferox et tam pietate nudatus agebas, quod vias in hostes nisi sanguine fusas habere aliqualiter non gaudebas, ibi consilia dando crudelia, et homines ad bella verbis acerrimis incitabas; manus etiam, pedes et capita adversariorum truncando, eas in clippeis affigebas; tuorum et ur in domibus inimicorum ponendo, flammas inextinguibiles aspicere letabaris; milites meritorios peditesque summendo, vallis lingneoque munimine cingens domus, et vias teretum cathenarum ligatas insultantibus denegabas: necnon balistis balistariis et fundibulariis premunitus, longinquas esse adversas acies coegebas, et miris orationibus corda hominum ad crudelia disponebas. O! quam plura etiam dicebantur, in quibus maiores vires impietas assumebat! Sed hec audita doloris causa mota sunt viscera cordis mei: et secundo et tertio ante quam crederem, sub iuramenti fide iterato volui audire, et cum iam narrata a me miserrime crederentur, a dicentibus semotus aliquantisper, tales de te cepi cogitationes habere: *Quis furor hunc movit? que Heumenides cor pietate vallatum intrarunt? Hic pacificus, hic in infima mansuetudine positus, etiam propria, rissas causa fugiendi, perire sinebat: et nunc tante iniquitatis accensus aliena defendit. Heu! quam periculosum est mites turbare! Nulla deterior ira quam mitis*. Et oculos post hec erectos ad celum, verbis sepe singultibus fractis sic cepi dicere: *O Pallas sapientie quietisque per consequens dea, quid est hoc? Nunquid Bellona nunc possidet tua castra? et quibus liber facilis parabatur, scutus apponitur, et loco calami ensis evaginatus porrigitur? et ubi propter quietem perpetuam delitie summebantur, nunc lorica induitur et efficitur quis robustus, et capud inclinatum supra librum ut intellectus et memoria iuvaretur, armatum galea superbiendo erigitur? Sic ostenditur. Nonne iste ab infantia sua in tuis fuit laribus educatus? Sic certe; unde igitur ad tantam austeritatem venisse, nisi ut dico procederet? Mirum enim est a favo mellis venena aconita prosilire. Et tu, o Iuno invidarum divitiarum donatrix, que nedum audaces facias perquirentes, sed etiam quam habent aufers tribuendo timorem, in hunc morem tue nature contrarium servavisti? Vertatur admodo celum retro, posquam ubi ab infancia liberalium artium doctrina moratur, ubi quies animi ex vi nature colligitur, ubi pax Dei colendo pietatem perquiritur, inda furor belli civilis exotitur et nutritur!*. Sic fans diversa pericula quasi ante oculos posita intuebar, yidelicet Mario et Sille, Pompeio et Cesari atque aliis civilia bella moventibus prosecuta; et talia cogitans, non poteram sine timore tui periculi permanere: posito quod in processu temporis, cum audirem mangnianimitatem tuam et tui ingenii laudabilia recitare, non impediente timore gaudebam. Et si pro tue civitatis re publica evenisset, nescio quem Oratium Coclen vel Mutium Scevolam aut Marcum Curtium te in laudibus posset excedere: posito quod ad hec, ut postea audivi, non minor causa quam rei publice utilitas te movisset, videlicet amicitia, pro qua etiam ipsa res publica dimictitur et vastatur, cum in Evangelio testetur immutabilis Veritas: *Maiorem caritatem nemo habet quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis*. Et hoc considerans pluries, destiti a scribendo, cum non tantum semel te per meas licteras reprehendere cogitassem. Sed quid in verbis ulterius protelor? Dolui cogitando peiora, que adiuvante Deo cessarunt, et tua perspicua facta duratura permanserunt in evum: et post longum laborem finem attigistis optatum, scilicet pacem, propter quam ut in amxietatibus amxia erat anima mea tecum, sic in tranquillitate pristina est reversa: quam tibi annuo servaturam, cum continuo debeas recordari, quod *pax est mentis serenitas, tranquillitas animi, cordis simplicitas, amoris vinculum et consortium caritatis. Hec est, inquam, que simultates tollit, bella compescit, comprimit iras, superbos calcat, humiles amat, discordes sedat, inimicos concordat, cunctis est placita; nec alienum querit, nil deputat suum, et docet amare que odisse non novit, extolli nescit nec inflari. Hanc ergo quis accipit teneat, quis perdidit repetat, quis ammisit exquirat: quoniam qui in eadem non fuerit invenctus, abdicatur a Patre, exheredatur a Filio, nihilominus a Spiritu sancto efficitur alienus; nec poterit ad hereditatem Domini pervenire qui noluerit testamentum pacis servare*. Quantum igitur bonitatis in ista consistat considera recto corde: ut si nubilosum tempus quod claruit zeffiro expirante, iterum turbaretur, quid sis facturus angnioscas. Ex predictis vero admirationes multiplices procedebant, que quamdiu occupatum cor tenuerunt, tantum etiam ad scribendum manus offitium occuparunt: sed novas licet dulces admirationes in animo requiescunt, quia nisi disgregatrix amicorum oblivio occupet mentem tuam, michi turbinis dissoluti letitiam scribere debuisses, ut simul tecum verba canerem Symeonis: *Nunc dimictis servum tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace*. Necnon et amico novam singnificare letitiam debuisti, quam tibi prosperante fortuna sentio noviter esse concessam: nam ut retulit communis amicus, amicis tuis mediantibus tibi bonum unicuique involuto mundanis desiderabile coniuncxisti, uxorem videlicet, que, ut mihi predictus retulit amicus, nobilis ac pulcra testatur; quam etiam cogito bonam fore, si te eligentem considero et datores. Audivi etiam Iunonis debita mirabiliter fuisse peracta, et ut credo, Ymeneus letus faces tenuit circa torum: de quibus omnibus gratulor iuxta posse. Et certe si tibi prolem Lucina concederet, quod faciet prout credo, non mihi modicum gratum esset, ut ea in meis manibus permanente, aqua sacri baptismatis lavaretur, ut quos amicitia iungit, spiritualis congnatio iungeret vinculo artiori. Cum igitur nunc tibi sit satis posse nove sotie complacere, et idcirco tua studia deposueris, in partem sine dubio autoritatem phylosophi prosequendo dicentis: *Nemo potest uxori et phylosophie deservire*, ac etiam tempus perditum circa rissas velis in tuis mercimoniis reparare, ex istis audaciam summam, cum perfecte devotionis sinceritas exigat, ut quis in sua necessitate recurrat ad sotios et amicos, nec vulnera pudoris celata piis oculis amicorum vereatur detegere; et ad te munus non modicum postulabo. Nam cum pridem casu fortuito pervenisset ad manus meas liber pulcerimus, fraternas acies et Tebanorum conflictum suis metribus demonstrantem emi pro pretio competenti; sed cum sine magistro vel glosis intellectum debitum non attingam, recordatus tui Tebaydos, proposui eum tibi amicabiliter querere per presentes; quem ut mihi prestes affectanter exposco, tantum quod glosas illas in meo breviter redigere faciam et remictam. Erit enim mihi obsequium maximum, et tibi ut puto, non erit ad presens incommodum. Servias igitur amico desideranti in tuis beneplacitis fatigari: et quod facis fac cito, cum bis serviat cito serviens. Scio enim, si scires qualiter Venus Iuno et Raynusya me offendant, insimul omnes et in solidum unaqueque, pietate motus micteres absque mora, cum mihi nullum solatium remanserit amplius, nisi, visis meis decretalium lectionibus, me ab eis quasi fastiditus extollens, alios querere libros; et in eis legendo, ut peregrinus non hospes in castro percurro, et aliorum legendo dolores, iuxta verbum illud: *Solatium est miseris sotios habere penarum*, aliquantulum mitigo penas meas, quas per presentes tibi singnificare non curo: cum noviter sis in letitie terminos reassumptus, ipsam nolo meis amxietatibus perturbare, nec etiam mea incommoda ut arbitror essent verbis aliqualiter explicanda, sed lacrimis, et ideo hanc epistolam fimbriabo quibusdam querulis clausulis et quiescam. Sentio heu! ponderosa et difficilia nimis flagella Fortune, que non modo levia, non modo facilia, sed ridicula et iocunda censentur, ut sunt, si quando ratio libera intuetur, et quidquid gravitatis vel difficultatis afferre videntur, scio non afferunt, ymo totum coangunt: et in patientis languiditate inveniunt veludi dulce suapte, gustui febricitantis appositum. Proinde sicut amxius eger, sue conditionis ignarus, valitudinem animus persepe suspirat, quam in desiderio summi boni, etiam per nebulas interiores, licet vix adhuc perspicio. Sed quamvis animus qualiquali tristitia in huiuscemodi caliget memoria, contra rationis imperium nunquam prorsus ab ingruentibus pro parte negotiis, vel iracundie stimulo vel torpore negligentie me subtraxi: et hinc est quod cum rege humillimo cupio desiderare carissime. Propterea clamito ego ad te, et deploro toto cordis anhelitu, quatenus bene merite tue consolationis oraculum mihi mictas, ut forte veniat zeffirus ille celestis, quem non unquam violentia sancte oppositionis angariat, unde credimus rengnum celorum vim pati; tenebras meas dissipet, et diluat dissipatas, quo perspicacius gradum amandorum distinguam; et distinguens afficiar ordinate, ac ordinatis affectibus pre concordia carnis et spiritus, non levia gravia sentiam, non bonum malum et malum bonum paralogizatus a fallacia mundi oppiner: sed que levia sunt et iocunda, iocunde recipiam, et ad vere pestifera, non minus quam puer ad anguis aspectum, formidando pallescam. Opto ut bene valeas. -Scripta sub monte Falerno apud busta Maronis Virgilii, iulii kalendas IIII. - -Johannes de Certaldo magistro Zenobio de Strata florentino. -Amico amicus. -Quam pium quam sanctum quam venerabile sit amicitie numen, quis posset verbis debitis explicare? Non ego, *si centum deus ora sonantia linguis ingeniumque capax totumque Elicona dedisset*. Hoc Nature potentissime leges excedit ut plurimum; nam, etsi ipsa omnium parens egregia variis sanguineis nexibus mortalium corpora sepe iungit, celestes tamen spiritus Promethei sagacissimo furto in luteis carceribus expirati, nisi hoc interveniat numen dulce, prisco corporum more nectere non valebit. Sed ipsum etiam obviante natura, Parthos indomitos, Gethas difficiles, Hiberos insotiabiles, Mauros indociles, Numidas infrenes, Ethiopes faciles non tantum iunget copulabit et nectet, sed virtute media unum et solidum faciet ex duobus. Quid Damonem et Phytiam, Theseum et Perithoa, Nisum et Eurialum et alios plures in exemplum clarissime veritatis seu – ut loquar rectius – argumentum, frustra conabor ostendere? Ipsa nos Deo similes ymo deos nos facit et servat; cuius quidem effectus gratissimos quanto rariores tanto admirabiliores existere quis negabit? Non ipse, qui nuper ex vobis in me perhibere possum testimonium veritati: nam quanta solicitudine varia, quanto labore devio quantaque vigilantissima cura meis votis dudum plenitudinem dare temptaritis, et retulit famulus et novi per vestras litteras et credidi per me ipsum; quod etiam iam actum opus clarissime manifestat. Sumus igitur, ut iam ipse monstrastis, et ipse monstrare desidero, quamvis sanguine varii, amicitia tamen et patria unum idem; quod me vobis fore vestra virtus exibuit, sed vos mihi mea fortuna concessit, cui sum nulla alia ex causa obligatus. Igitur cum amicus sit alter ego, nec cuiquam sibimet de suis laboriosis operibus gratias agere iustum siet, vobis easdem ex obsequiis iam receptis non ago, ne forte mihimet agere videar inconsulte; sed bene significo et ardenter me ad omnia concretam virtuosis operibus amicitiam conservandam paratum: quin ymmo potius iuxta posse, iam dum nutus appareant operantem. Credo scriptoris Dyonisii stipendia fore soluta, seu in maiori parte, prout noster Angelus iam rescripsit, cui exibeo fidem plenam; residuum dabitur dum petetur: librum tamen ipsi Angelo concedatis, qui mihi suo tempore mictet eundem. Sermonem vestrum insuper miro paludamento rectorico decoratum, sapide sale actico preconditum, et melle ybleo suavissime delinitum, pluries et cum admiratione continua, gustando que intellectui modico accedebant, legi relegique et ultimo copiam inde sumpsi, ipsum remissurus quam primo per fidedignum latorem potero usque domum. Varronem quidem nondum habui; eram tamen habiturus in brevi, nisi itinera instarent ad illustrem Ungarie regem in extremis Brutiorum et Campanie quo moratur: nam ut sua imitetur arma iustissima, meus inclitus dominus et Pyeridum hospes gratissimus cum pluribus Flaminee proceribus preparatur; quo et ipse mei predicti domini iussu, non armiger, sed – ut ita loquar – rerum occurrentium arbiter, sum iturus, et, prestantibus superis, omnes in brevi, victoria habita et celebrato triumpho dignissime, proprias revisuri. Coppi namque strentiissimi patris nostri affectionem quam scribitis, non mihi noviter sed cotidie clarius elucescit: sed exinde quid offeram porrigam aut donem, nil ultra me mihi noverca Fortuna reliquit. Et utinam ego tanto viro opimum munus existerem! Sed danti quod habet, ulterius non requiritur iuxta legem. Sum suus. Puto me nimia scriptura vos eliconicis cogitationibus occupatum tedio affecisse, et ideo non scribam amplius per presentes, de iam dictis orando veniam si excessi. Insupet tamen, per amicitiam nostram perque amicitie fidem obsecro, si qua vestra musa nova meum cecinit post discessum, ut videam faciatis. Valete. -Data Forlivii etc. - -Reverendo viro domino Francisco Petrarce, canonico paduano, laureato poete, concivi nostro carissimo priores Artium et vexillifer iustitie populi et Comunis Florentie. -Movit iam diu pariter animos atque aures nostras tui nominis gloria, dilectissime civis et fausta patrie nostre proles; movit nos admirabilis professionis et excellentis studii tui meritum ut, qui intonsas a seculi lauros vertice digno virentes acceperis, sis mire indolis perpetue posteritati futurus exemplar. Apud tibi coetaneos dominos ac cives et compatriotas tuos signa quedam interne dilectionis inveneris, qui tibi maioris persecutionis ac benignitatis semper gratiam rationabiliter vendicabas. Tibi igitur quem dominico ac paterno semper affectu prosequimur, ne quid in urbe tua fortasse minus equanimiter ferendum sit, ruris aviti pascua concedimus, ac de publico quidem erario a privatis civibus redempta sponte ac sine alicuius exemptionis titulo de mera paterne dilectionis liberalitate donamus: munus quidem parvum si ad rem respicias, si ad civitatis nostre leges ac mores, quique hoc cives assequi nequivissent, non modica laudum tuarum gratificatione pensandum. Poteris itaque hanc urbem incolere, que te genuit: an tibi forte terra marique per varios orbis tractus, externa vagis erroribus querenda suffragia, aut peregrinis sedibus locus pacis? Nec te patrie predulcis amor alliciet, que de cetero Smirnam alteram Latinis esse non ambigit. Quo enim alio, ut quasi illud tibi, virgilianum ascripserimus, *Tellus hec iactat alumpni*? Mira quidem de Marone ac electis quam plurimis autoribus legimus, quos antiquitas ipsa, quo iure tamen incertum est, nova quadam semper facit admiratione colendos. Nos vero tibi, quem nostra presens etas nobis accomodat, et si Cesares non sumus aut Mecenates aut talium illustres titulis, quos hactenus incoluerunt, libentissime tui studii professores erimus, tantum tui honoris avidi ac promotores liberalissimi, congratulati pariter nobis et patrie, que talem ac tantam ex se meruerit sobolem produxisse, virum non urbi sue tantum sed orbi potius unicum qualem nec prisca a seculis vidit etas nec sibi surgentem alium promictit futura posteritas. Neque enim ignoramus quam rarum, quam colendum, quam divinis ingeniis dignum poete nomen habendum sit, ut non immerito sacer ille Emnius ausus sit, suo quodam iure, sanctos appellare poetas, quod et vates, a vi mentis ac divinos accepimus aut hedera aut mirto, aut lauro, paribus fere laudum preconis cum triumphantibus Cesaribus coronandos, ut, qui e mortalibus immortales se fecerunt; hii domi belloque ac rebus gestis; hii divini atque excellentissimi studii viribus ac pallentibus ociis; seque suisque posteritati mandatis decerpendi tam difficiles lauros, hederas aut mirtos suisque imponendi temporibus summa quidem autoritate ac deliberatione maiorum potestatem sibi pariter vendicarent. Nam et teste Salustio *pulcrum est benefacere reipublice, etiam benedicere haud absurdum est; vel bello vel pace clarum fieri licet; et qui fecere et qui facta aliorum scripsere, multi laudantur* *a quibus – ut ait Lucanus – omne evi senium sua fama repellit* Quis te igitur, preco ingens, alio aspectu aut devotione seu magis veneratione respexerit, quam si Maronis spiritus, aut Ciceronis eloquentia mortales iterum artus indueret? O rem detestandam, ut audita potius quam visa laudemus! Laudimus quidem te, ymo admiramur potius; quis enim non admiretur in tanta magnificorum ingeniorum ac prestantissimorum hominum copia seu infinita potius studiorum varietate, tantam fore scriptorum inopiam tantamque poetarum a seculis raritatem? Quis aliud in hoc cause reddiderit, nisi rei, ut ait Cicero, quandam incredibilem magnitudinem ac difficultatem, quam, iam mortalium incuria sopitam, tu solus vigili studio ac ardentissimi ingenii viribus relevasti? Amplius autem, carissime civis, cum nuper civitatem nostram veluti dextero pede claudicantem liberis carere studiis videremus, maturo iudicio provisum est apud eam, secundo sidere ingeniorum fecundissimam, doceri artes et cuiusque professionis vigere studia, ut res nostra publica fulta consilio, inter alias, ut Roma, parens omni Ausonie, sedem sibi principatum accipiat. Et demum letis auspiciis actum est ut, magis ac magis in dies ac dies succrescens, studio ipso refloreat. Profecto enim illud magnum, illud singulare arbitratur patria quod tu solus unicusque potes efficere, quod etiam apud veteres rarissimum ac semper excellentissimum fuit. Itaque tua sacra tempora requirit patria, quo affectu quo iure astrictius potest, ut te duce hoc studio vireat, hac singularitate precellat ceteras. Tu tecum librum hac facultate legendum nostris ingeniis legas quem honori et otiis quis censeas commodiorem. Erunt insuper nonnulli ingenio clari, sacri cultores studii, qui, te duce, audebunt forsan carmina sua fame commictere: et enim parvo principio magne res conflate sunt. Accingere igitur nec te ulterius, vir optime, Affricam tuam, opus quod immortale laboras, et neglectas per tot secula Musas aonias, nomini tuo et glorie aut voluptati nostre amplius subtrahas. Satis nempe pervagatus es et mores urbesque tibi exterarum gentium clare sunt. Te magistratus quilibet et privatus, te proceres et plebei, te lares aviti, te recuperatus ager exposcunt. Venias, igitur, expectate, venias, et eloquentie tue facundia ceptis fave, quem clara voce non revocat, sed absentem diu diuque advocat patria: quod vix unquam hoc pacto alteri contigisse meminimus. Si quid autem presentibus minus cultum minusque luculentum adiectum est, hoc ipsum ut Venias pro se alligat patria. Tu tandem vale decus patrie, tibique persuadeas nobis fore carissimum, sed multo cariorem si patrum ac dominorum tue urbis monitis ac preceptis obtemperes. Plura denique scribenda supererant que domino Iohanni Boccaccii latori presentium, civi et huius operis legato nostro carissimo, verbo tibi seriosius explicanda commisimus, cui fidem integram per te prestari volumus tamquam nobis. -Datum Florentie XIIII kal. aprelis MCCCLI. - -expetentem, arcisque locum et templorum veterum vestigia admirantem, investigantemque tecum ubinam potuit templum illud immane consistere, regi frigio sotiisque mirabile, quo etiam ille dicteus Dedalus fuga consumpta remigium consecravit alarum; volventemque cogitamina presto dicentemque: *Nonne locus iste verendus? nonne etiam hee ruine merito prospectande?* cum semen fuerunt et principium virgiliane Neapoli vicineque Palepoli, dudum melioribus seculis, apud quas tu nunc in auge rote volubilis sublimatus, nostri inmemor vitam ducis elatus. Inde etiam quo cubet ille eolius Mesenus qui sonoro ere viros ad arma ciebat, te ymaginor discurrentem, diri funeris atque yliadum procerum piaculi loca notantem. Sed iam finem tuis admirationibus imponamus, cum pusillanimi sit nedum hominum manu facta, sed etiam transitoria naturalia admirari: et quantumcunque etiam res nove et merito admirande per spatium aliquod teneant quempiam occupatum, non tamen credendum est illas e memoriis radicitus extirpare que visa sunt olim, et potissime quod fuerit ante dulcissimum patienti. Et quid amicitia dulcius? Queramus igitur tue oblivioni, seu ut verius loquar, postergationi causam meliorem . - -Iohannes de Certaldo Zenobio de Strata. -Longum tempus effluxit, ex quo neque tu michi nec ego tibi scripsi. Nescio an incusem celsitudinem tuam, iam ut video parva despicientem, an dementiam meam modicum curanda curantem; sed iniqua fortuna prestante, casus evenit ut ego ad te fere invitus hanc scriberem, et libet in longum aliquantulum calamo licentiam exibere, nec te pigeat oro, quanquam regiis ut puto sis plurimum occupatus consiliis, liberali animo scripta perlegere: nam quod diu tacui prestat ut aperiam sors iniqua. Quid igitur dicturus sum? Credo memineris Magnum tuum solitum me *Iohannem tranquillitatum* risu quodam coacto vocitare persepe, et cognominis causam insuper meminisse debes, quod et memini: et quid sibi tale nomen exposceret, non absque quadam cordis indignatione notavi; attamen, si quid in tantum virum sine temeritate excogitare aut exprimere cuiquam licet, hoc unum, etiam si exinde me mori opportuerit, dicere non obmictam: falsum est. Nemo quidem, nec ipsemet, me sibi blandientem aut in gloriosissimis felicitatibus suis alludentem seu illas aliquibus affectibus amplexantem vidit. Semper invidie stimulos timui, semper instabilis Fortune motus expavi, semper inopinatos casus sui non mei gratia exorrui; in adversis autem compatientem ac deplorantem, persepe viderunt me plurim: et tu, si bene recolo, potuisti vidisse quandoque. An mos iste, precor, bonam suavemque Fortunam sequentium esse solet? Non dices. Non rectum ergo imponentis fuit iudicium dum *tranquillitatum* est michi cognomen appositum. Sed quorsum hec aspera tendat oratio prope est. Egit – utinam non ita repente egisset! – naturalis mortalium lex, rapiendo scilicet iuvenem illum egregium et indolis admirande, Laurentium huius tui Magni primogenitum, ut ipse mecum de me et de meo cognomine possem verius iudicium cernere. Quid adversus me persecutio longa, quid inextricabilis fuga, quid vulnus exitiale potuerint olim, obmictere libet, eo quod unum istud ultra cogitatum excesserit cetera: de eo igitur, etsi non debito, tamen aliquantulum ampliore sermone prosecutum volo. Tecum loqui possum, si amicus es ut puto, tecum meam agitare causam, tecum animam aperire meam non pudebit; et ut sub amicitie nostre umbra me mentiri nolle presummas, in hoc amicitiam seponas oro. Tu michi iudex esto, quod quidem concedere facile. Habes enim ex una parte obsequiosum et prepotentem dominum in quem agitur, ex altera pauperem et inoffitiosum amicum, ymo concivem incognitum, quoniam in hoc iam amicitie volens renuntiavi, actorem. Quid ergo? Michi Deum invoco testem, venit ad me quieti iam deditum novum illud execrabile: nobis scilicet amabilem iuvenem, placidum expectabilemque Laurentium de quo supra, morte precipiti II ydus ianuarii fuisse sublatum. Forsan mirabile scribam; mors nuper fratris, mors patris condam, mors Coppi de Dominicis michi dilecto pre ceteris, lacrimas extorquere non potuit; hec extorsit, et pre dolore lacrimans fere femina visus sum, turpe quidem homini, nedum Musis dedito. Tandem, datis non multis lacrimis celeberrimo iuveni nostro, parens amxius Magnus tuus non sine quadam animi mei amarissima austeritate venit in mentem: et qui de sui prima promotione, de clarissimo a fuga reditu, de regis sui coronatione, de regulorum exulum seu captivorum reversione ac reconciliatione cum illo pro me nil ante curaveram, quasi ego tanto filio, non ille privatus esset, condolui et in tantum ei compassus sum, ut fere per noctem mediam a fletu solus et eiulans non destiterim. Quid ergo? Felicitates tanquam non curans, nulla vel modica letitia prosecutus sum: casum gravissimum, tanquam meum abundantissimo ploratu deflevi; nec coram, ne forsan fictas crederet lacrima. Hoc mecum scio, nec ut ipse resciscat ad te scribo, sed ut videas quoniam in conscientia mea iam video, non me *tranquillitatum hominem* sed miseriarum misericordem essistere. Per hec igitur prata, per hos meatus apertos, hiis etiam passibus, hiis affectibus tranquillitates Magni tui Iohannes tuus sequitur? hoc studio, hiis moribus, lacrimis scilicet et ploratu? O! si blandus suis semper felicitatibus affuissem, si in discriminibus vocatus aufugissem, si renuissem labores impositos, si petiissem magna, si recepissem maxima, quibus nominibus exosis, miser! ipse persequerer ? Hoc unum scire te velim, quanquam ipse magnus, ergo parvus, ymmo nullus; ipse potens, ego impotens; ipse validus, ego infirmus sim: non sic vilipendendi amici homines, non sic abiciendi sunt. Viximus, et Deo dante vivemus, etsi non splendide, minus tamen pavide: nam, dato vallibus dominentur unde, fulmen irati Iovis sepe montes ferit, ventus infestat, sol urit et frigus exasperat. Si pauperiem amabo, iam mecum est, et si abesset, ubique quam cito comperiam; nec pro habenda ullo regi serviam. Si divicias concupivero aut saltem victui meo oportunam pecuniam, fateor, cum hec non assit, ad exquirendam tamen non omnino loca deficient: Patavum, Verona, vetus Ravenna, Forlivium me etiam renuentem vocant. Si tyrampnos obicis, dicam et tirampnicum exoptare pecuniam, posito et responsio alia verior, licet ad presens minus congrua, se offerat; ymo congrua: et tu cum tyrampnis es, fausto tamen ornatis titulo. Sed quid ista dico? Divitias et sublimia tam acri studio aut cupienda aut septanda sunt ut magis noscamur? Stultum est. Iuvat meminisse illius egregii verbi Senece nostri: *Qui notus nimis omnibus, | ignotus moritur sibi*. Michi pauper vivo, dives autem et splendidus aliis viverem; et plus cum aliquibus meis libellis parvulis voluptatis sentio quam cum magno diademate sentiant reges tui. Credo miraberis verba hec, eo quod male forsan tecum iam dictis congruant; sed quicquid ante dixerim, extra intentionem locutus sum: mecum quidem inflexibiliter servabam donec tempus daretur. Datum est: dixi; et dicturus venissem, nisi inmotum sedisset animo, nunquam felicitate Magni tui florente me regnum auxonicum revisurum, non suarum prosperitatum dolens, quia letor ex illis – ita me Deus amet! – sed ne me tranquilla sequentem diceret. Forsan non extimat ille animas pauperum sentire cognoscere et indignari? Sentiunt nempe et cognoscunt et indignantur, sed meliori ducte consilio per tempus tacent, evomuntque concepta quandoque. O! utinam possibilitati michi mens equa esset, aut e contrario menti possibilitas equaretur! Clarius cerneres quam ingens animus modico sistat in pectore. Sed ad presens ista sinamus: si oculatus es, ut credo, quid velim, etiam dum taceam ipse, concipies; et veniamus, ut ita loquar, ad monstruosam huius viri de quo sermo virtutem. Audivi – si vota succedant! – non sine animi stupore permaximo quod ipse de Magni tui fortitudine in tam erumpnoso tamque lacrimabili casu scripseris, et vix mecum admirari sufficio, hinc inde cogitationibus variis circumvolvens nunquid concedendum sit, illum esse tam saxeum, tam ferreum, tam denique insensibilem omnino, ut mortem tam extrenui, tam celebris, tam expectabilis iuvenis, militis et primogeniti sui, siccis oculis, incommutato vultu, inflexo animo audisse potuerit, et insuper – quod non minus admirandum existimo – compatienti principi reliquisque proceribus, eodem fere instanti quo nuntiata est, inconcusso pectore, infracta voce, continuato sermone, prolixa atque accurata dicacitate, de mortuis nil ultra curandum, multa potius phylosophica quam militaria predicasse. O pulcrum et inauditum opus! o viri inexausta fortitudo! Mirabamur condam Emilium Paulum, Anaxagoram et Xantippum reliquosque quos in exemplum posteritati studiosa vetustas reliquerat. Solus iste prevaluit ceteris! Magnum erat et fere patri possibile fortiter tollerasse; maximum, non dicam verbis modicis sed facie tantum vires animi ostendisse: sed permaximum et inauditum longa oratione flentes alios roborasse. Nescio, edepol!, quid satis exprimam de tam mirabili fortitudine, non tantum nostris sed etiam priscis inaudita temporibus. Tuus labor hic est aliorumque me magis valentium ornato calamo futuris memoranda relinquere. Credo equidem hominem hunc (hominem dico nostrorum oculorum iudicio, qui linceis non videmus) non hominibus adscribendum, sed superis. Primogenitus hic, qui nobis sublatus est, filius erat, florida iuventute pulcerrimus, mirabili probitate extrenuus, placibilis, pius et ultra omnes iustissimus et expectatione magnifica diligendus. At iste tuus et merito Magnus dictus – vir deus! – homo est; pater erat, et carneus: et si sic est, non inmerito mirabundus efficior, cogitans qualiter audiens casum doluisse non potuit, et si doluit, qualiter occultarit. Fere me michi subtrao cogitando, et videre dum nequeo, me mecum non esse confiteor: et pro constanti teneas, nisi tu scriberes, verbis cuius fidem prestandam integram semper credidi, contextam dicerem fabulam et procul dubio admirari desisterem. De sublato insuper multa dici possent et plura dicenda restarent, que cuncta tuo labori, tuo carmini cantanda relinquo. Scio tamen nos primo ituros ad illum quam ad rios sit ipse reversurus; et utinam ad illum moriendo vadamus, cum eum credam umbris piissimis apud elysios campos sotiatum, et pedibus et lacertis obmissos iterum temptare labores! Et licet cinis et vulgi fabula tantum apud nos concives de ipsius operibus relicta sit, quod ab altero seriosius accipies, scilicet quid actum sit in funere suo, paucis explicare libet. Funebris pompa permaxima et honorabilis VII ydus aprelis ducta est a domo sua usque Cartusium. Nam primo, pari concursu utriusque sexus civium omnium, non solum pars ea civitatis in qua et natus et pueritiam duxit gloriosus iuvenis noster et unde funus discessurum erat, sed omnis civitas usque ad partem illam placidi collis in qua Gai pomtificis sacellum nosti, ita plena gentium fuit, ut mirarentur omnes qui cernerent; catervatim demum fere ab omnibus isque ad civitatis ianuam, a quamplurimis usque sotiatus ad tumulum. Non vulgari more delatum corpus exanime, sed in equis inusitatum feretrum eius superpositum ornatum syricis integumentis quamplurimum processit, et, ut verbis utar Virgilii, *illud omnis tectis agrisque effusa iuventus | turbaque miratur matrum, et prospectat euntem,| attonitis inhyans animis*. Obmicto funesta lumina, sacerdotum cetus pacem illi a superis cantu funebri deposcentes, sonipedes arma tela et signa derelicte militie reliqua. Longum esset et inexplicabile fere cuncta suis ordinibus velle retexere; hoc tantum sufficiat: quasi ab omnibus conclamatus atque defletus Laurentius est, in tantum, militie visis insignibus postergatis et amicorum servitorumque squalore obsitis vestibus, reviguit pietas! Tandem, post longum in sui laudem cuiusdam egregii teologi sermonem, quieti perpetue illum non sine merore tradidimus; nec illi meo iudicio quicquam superagendum restat, nisi quod ipse tu musa flebili cantaturus es. Sed, cum de hiis ad presens satis verbigeratum sit, ad alia vertendus est calamus. Si bene vales et votis cuncta succedunt, gaudeo: et magis, si te ipse cognoveris. Optabam equidem et proposueram ut te estate proxima viderem et tuum dominum patremque meum episcopum florentinum Neapoli: sed, ut iam supra dictum est, ne felicium septator vocer, timeo ne desistam. Carmen tuum in Florentinos vidi et laudo: nam vera dicit, et utinam sic omnibus tuis meisque concivibus notum esset prout michi est: forsan non frustra contingeret! Verum nescio utrum dicam ducamur an trahamur a fatis an potius volentes obviam eamus exitio. Nil boni, nil iusti, nil fidei, nil consilii livor edax atque habendi cupiditas seva nostro liquere senatui reliquisque. Asiatice condam delitie Grecis, asiatice demum greceque Romanis exterminio fuere: nostre non ipsos pessundant et ex florido culmine in sterquilinium redigunt redigentque. Proth mortalium pudor et ignavia, proth ridiculum quorundam fastidium, qui effeminatos homines incestuosissime Veneri totis viribus obsequiosos sub acri Marte insulsa quadam fictione progenitos volunt! Ita Deus pacem meis imponat laboribus, ut michi in posterum forsan peregrinaturo iam carius Certaldi cognomen est quam Florentie. Superum, oro, pietas videat et lumen desuper infundat errantibus! Expectas post multa forte quid faciam degens in tam ancipiti civitate. Accipe: more solito inter publicas privatasque occupationes ultra velle amxior: nam paulo post discessum tuum, ut sepius ante iam feci, satis commode meo iudicio, Seneca medio cum paupertate conveneram; sed nuper tenuis sibilus iocundioris fortune repente pacta confregit et in primos laqueos iam explicitum redegit, egitque ut qui mei securus mecum vivere ceperam, nunc fere alienus in pendulo dubitarem. Qui vir siem, vides. Spero tamen *dabit Deus hiis quoque finem*. Oro prolixitati parcas: et scribendi raritas et materia postulabant. Recommenda me cui vis, et potissime Barbato nostro. Et longum vale, mi magister. -Datum Florentie ydus aprelis. - -Preclarissimo viro Francisco Petrarce laureato. -Ut huic epistole, preceptor inclite, ex alienis verbis principium faciam, *loqui prohibeor et tacere non possum*: nam hinc Silvani, cui obnoxius sum, reverentia ut taceam imperat, inde indignatio noviter commissi facinoris impellit ut loquar. Tacuissem equidem, credo, ni Silvani ipsius verba me coegissent ad calamum. Memini enim me legisse, et tu meminisse debes, in eiusdem Silvani commentariis verba hec: *Ostende me michi, inice de tam longinquo manum, arripe alliga ure seca, tumida comprime, supervacua rescinde, nec ruborem michi fecisse timueris nec pallorem*. Hinc animatus aliquantisper, amici reverentia cedet, et quod facti novitas traxit in mentem scribam, etiamsi egre ferre debuerit; tu autem que sub pastorali cortice tecta sunt, si libet, ingenio percipe. Credo memineris, preceptor optime, quod nondum tertius annus elapsus sit posquam senatus nostri nuntius Patavum ad te veni, et commissis expositis dies plusculos tecum egerim, quos fere omnes uno eodemque duximus modo. Tu sacris vacabas studiis, ego compositionum tuarum avidus ex illis scribens summebam copiam. Die autem in vesperam declinante a laboribus surgebamus unanimes, et in ortulum ibamus tuum iam ob novum ver frondibus atque floribus ornatum. Accedebat tertius vir virtutis eximie, Silvanus, amicus tuus, et invicem sedentes atque confabulantes quantum diei supererat placido otio atque laudabili trahebamus in noctem. Et ne cuncta seriatim referam, recolo nos non sine causa in colloquium devenisse, tale Silvano verbis principium faciente: *Heu! quo traxit inextricabile fatum formositatem Amarillidis nostre, quo pudicitiam, quo veteres honores, quo potentiam, quo maiestatis decus et silvarum imperium? Ex mente quippe coniugum cecidit! Pan quidem, cui sunt altaria cure et sacra ruris omnia, ea neglecta, transalpina incolit nemora, nec, alienigena vetusti decoris inmemor, de contingentibus curat. Sic et Daphnis, uxorius factus, cui arcus et tela sunt sudesque preuste, mosios terebrans montes, nostris conditus pastoribus armenta parvificat ytalica, et prostrate coniugis negligit iniurias. Edepol! eorum absentiam patienti transirem animo, si ferre possem que ex illa consurgant. Quid est, ut omiserim cetera, cernere Egonem rusticanum hominem, omissis ruralibus sacris quibus illum dudum Pan prefecerat, sumptisque spiculis congregatisque latrunculis, Ligurum occupasse silvas, et omnia fere pascua que Eridanus abluit et montes vallesque Insubrum fraude suripuisse, et in Emiliam Picenum ac Appennini colles Etruscosque acuisse dentes et ungues? Qua atrocitate eo ventum est, ut Amarillidis armenta greges atque pastores dispersi sint, exusta pascua, diruta presepia, incensa mappalia? Luporum excrevisse agmina et animalium quorumcunque rapacium, quid hoc videre est? Nonne satius foret apud rodopeos montes seu solitudines Arabum vel fervores Ethyopum tempusculum labilis vite huius consumere?*. Inde, indignatione crescente, vidisse potuisti eum, ellevatis oculis in superos, multa dicentem atque in Egonem infausta omina imprecantem. Quibus et te multo sermone assensum prestitisse memini, atque superaddentem, ob odium in Egonem, longa verborum serie Daphnim pro viribus provocasse in deiectionem tam scelestium hominum et prisci decoris restaurationem; que omnie tanquam laude digna, et aprobasse verbis memini et commendasse memorie. Nunc quid ex iam dictis velim aperiam. Pridie quidem IIII ydus iulii forte Ravennam urbem petebam visitaturus civitatis principem, et ut ferebat iter, Livii Forum intravi. Ibidem, dum aliqualem moram traherem, et ecce amicus affuit: nec multa dixeramus adhuc et ecce de Silvano ceptus est sermo; qui dum traheretur, dixit ille: *Audivi, dilecte michi, quod in auribus meis mirabile est, solivagum Silvanum nostrum, transalpino Elicone relicto, Egonis antra subisse, et muneribus sumptis ex pastore castalio ligustinum devenisse subulcum, et secum pariter Danem peneiam et pierias carcerasse sorores*. Non mentiar, audiens obrigui; tandem, verborum eius memor, impossibile dixi. Inde post dies paucos Ravennam forte venit Simonides; hic a Silvano de materia hac litteras scriptas ostendit, et sic certior factus in celum et Silvani facinus clamavi, dixique: *Admodum credenda sunt omnia!*. Putassem quippe prius dammas subegisse tigres aut agnos lupos fugasse quam adversus sententiam suam egisse Silvanum. Quis de cetero scelestos accusabit, quis impudicos lascivos avarosque dampnabit, posquam noster sic exorbitavit Silvanus? Proth dolor! Quo honestas, quo sanctitas, quo eius abiere consilia? Eius, quem trucem, quem immanem nunc Polifemum nunc ciclopem vocitabat, amicus effectus est; cuius stomacans dampnabat audaciam superbiam tyrampnidem, iugum non tractus non coactus sponte sua subivit! Firmabat, si satis memor sum, omnino et iamdiu Crisidem abdicasse repulisse et amplexus eius prorsus respuisse, illam terre nuncupans fecem, sordidam dicens atque dampnosam: et nunc, si verum fert Simonides, quoniam ornatam monilibus, decoram lapidibus, insignitam corillis Eridanum secus comperuit, non erubescens eius ivit in oscula et tugurio suscepit amicam! Quod hoc malum? que furia? quis deus illi mentem induit novam? quis veterem abstulit? Quod dudum senex Argus, maximus Daphnis, pastor gallus et ipse Pan arcas presidens ceteris nequivere, potuit Egon infamis, potuit Crisis incesta? Mirarer minus, si ab eo in Ciceronem atque Anneum decantata non audissem. O preter creditum facilis animus et ad quecunque vertibilis! Me miserum! si Sorgia, si Parma, si Brenta sordebant, non fluvius alter quam Ticinus aridam poterat sedare sitim? Non se solum labe hac sua Silvanus infecit, sed te me reliquosque, qui vitam, qui mores, qui cantus et calamos eius toto ore, totis viribus, apud quascunque silvas apud quoscunque pastores efferebamus, fedavit innocuos. Credisne quieturos hos ad quos venerit scelus hoc, quin in eum clamitent? imo iam clamitant et convitiis inhonestis veterem eius famam deturpant, falsam, fucatam, fictitio splendore coruscam dicentes; sic et nos adulatores falsidicos mendaces obscenosque esse homines per trivia et nemora asserunt. Sed puto eum in excusationem forte venturum, dicturumque se novisse quod fecerit, sed acri indignatione percitum fuisse eo quod a silvicolis suis pridie lusus sit, qui cum illi veterem silvam et paterna pascua iniuria illi olim sublata restituissent, ei demum levitate sua, non suo crimine, surripuissent. Quod factum queritur verum est; nemo me melius novit: medius fui talium atque curator, et muneris oblati portitor. Et absit ut indignationem huiusmodi dampnem; non saxei sumus homines aut omnino notitia rerum inexpertes, imo sensibiles et aliqualiter oculati: pessime factum est, nec absque facientium nota. Sed auferat Deus ut credam a quoquam sancte iuste aut honeste ob quamcunque iniuriam illatam adversus patriam agi posse. Nec deducat in medium: *Si hostis patrie, iusta indignatione motus, amicus factus sum, non tamen in bellum irruo, non vires impendo, non presto consilia*. Concedatur; hoc quin factitet negare non potest: scilicet quin una cum Egone letetur dum andit ruinas incendia captivitates mortes rapinas et soli patrii desolationes et ignominias, quod pregrande piaculum est. Sed sinamus bellica. Hic solitudinum commendator egregius atque cultor, quid multitudine circumseptus aget? quid tam sublimi preconio liberam vitam atque paupertatem honestam extollere consuetus, iugo alieno subditus et inhonestis ornatus divitiis faciet? quid virtutum exortator clarissimus, vitiorum sectator effectus, decantabit ulterius? Ego nil aliud nosco quam erubescere et opus suum dampnare, et virgilianum illud aut coram aut secus cantare carmen:*Quid non mortalia pectora cogis | auri sacra fames?* Nunc, preceptor egregie, cum multa supersint que in eum, nisi aliud ostendatur, dicere possim, tu quid dices, cui indignatio maior et facundia amplior est? quid suus sacer Monicus dicet? quid suus Socrates? quid Ydeus, Phitias aliique plurimi, qui eum a longe tanquam celestem hominem et unicum inter mortales exemplar honesti spectabant mirabantur et laudibus sublimabant? Puto dampnabitis omnes et dolore amxiabimini. Cum igitur ratum habeam quoniam tibi pre ceteris fidem prestaturus sit, queso ut illum redarguas tuisque moribus a tam infausto scelere retrahas et ab immanissimo homine tam splendidum decus, tam dulce solatium, tam maturum consilium amoveas, ut illi veterem restituas famam et tibi nobisque silvisque nostrum iocundissimum atque amantissimum hominem. Vale. -Ravenne XV kalendas augusti, ferventi atque commoto animo, -Iohannes Boccaccius tuus. - -Clarissimo viro atque preceptori optimo domino Francisco Petrarce poete laureato Iohannes de Certaldo salutem. -Oppinaris, virorum egregie, ut nuper cum fide retulit noster Donatus gramaticus, Petrum ravennatem cum Damiano unum et idem, cupisque vitam et si qua eius reperiantur opuscula; et quia ravennas fuerit, arbitraris penes Ravennates hec omnia plenius quam alibi reperiri, meque, quod apud eos infortunio meo morer, sollicitas ut copiam ex omnibus sumptam tibi Mediolanum transmictam. Satis adverto, nil invisum nil indiscussum pretermictere velis, si possis equidem, tanto viro: commendabile plurimum reor. Verum unum mirarer, si de particularibus integra posset exiberi doctrina: te scilicet duos homines plurium seculorum lapsu ac etiam patria et fere dignitate dispares unum et eundem arbitrari. Sane, quoniam satis credibile est, pauperem et inhertem bubulcum Exiodum vel Maronem vel quem mavis ex tam magnis agriculture doctoribus de fecunditate aut sterilitate alicuius a se cogniti soli, seu qualiter circa effodiendam vitem aut arbusta plantanda ducendus sit ligo, vel boves ut in rectum sulcus evadat, facile posse docere; ac etiam certissimum, solius Dei esse cognoscere singula: absque tui oris seu animi rubore patieris si ego, minimus ex auditoribus tuis unus, bona semper cum pace tua, erroris huius nebulam, antequam ad ulteriora progrediar, paucis absolvam. Satis equidem esse compertum volunt quidam hiis in partibus honesti homines, tam etate quam etiam dignitate venerabiles, non unum sed duos, ut iam pretactum est, et longe diversos, hos quos dixi unum putabas fuisse Petros. Nam, cui cognomento ravennas est, non a patria, cum imolensis fuerit origine, sed a presulatu Ravennatum maximo, quem circa trecentesimum et quinquagesimum Christi annum gessisse demonstrant, iniunctum asserunt, insuper affirmantes, in natali patria eum diem ultimum clausisse ac ibidem in basilica Cassiani martiris eius sepulcrum sacris honoribus ab incolis venerari: esto velint alii, eum Gregorii pape tempore, post sexcentesimum annum a quo Verbum caro factum est, una cum eodem vixisse pontifice et eiusdem tanquam collocutoris sui in suo Dialogo fieri tam crebra mentio ab eodem. Sed de hoc alias. Damianus autem origine vere extitit ravennas, uti ea que de gestis eiusdem leguntur ostendunt, et ex heremo Fontis Avellane, cui tunc tam sanctitate quam etiam preerat officio prioratus, a Stephano VIIII pontifice summo ad apicem hostiensis episcopatus et cardinalatus insigne promotus est; qui quidem Stephanus post millesimum annum ex quo Deus natus est homo, pontificatum tenuisse quorundam testantur annales. Habes ergo, qui unum sortiti sunt nomen, tempore patria dignitate et cognomento fuisse diversos. Nunc, ut studiis tuis et laudabili exercitio satisfactum sit, ad reliquum veniendum est. Dum igitur Damiani, circa quem amici relatu potissime angebaris, acta inter Ravennates ab ipsis Ravennatibus instanter perquiro, non aliud penes illos invenio, preter sancti hominis nomen, quam si extremos Hispanos de gestis aut moribus Yndorum interrogem: et quod turpius est, ut de reliquis sinam, dum ipsos suos non dicam urbanos, heremitas sed suos percunctor, non aliter stupidos video verba suscipere, quam si de quo velis Thebaidis solitudinis et antiquissimo heremita perquirerem. Stupeo et ego, tam conspicuum religione virum inter concives et vestium tantum non operum successores, et in cenobio quod secus adriaticum litus suo opere constructum est et in quo ipse primus sue professionis heremitas instituit Peccatorisque cognomen assumpsit, non aliter cognitum cernens quam a Mauris Lucianum bellovagensem seu armenum Basilium vel quem vetustiorem et exterum magis dicas incognitum. Iam, fateor, stomacans, tam suorum monacorum desidiam quam inertiam civium dampnans, a proposito desistebam: et ecce senex affuit quidam dicens: *Amice, memini, nisi fallor, audisse iamdudum quod viri huius Vitam, de quo queris solummodo, domi habere debeam; quam si cupis, perscruptemur et habeas*. Notavi quid diceret, et tu, quanta celebritate tam sacri hominis monimenta servaverit, potes advertere. Quid multa? Imus et introducor: paratur illico congeries maxima inutilium scripturarum fumosis egesta sacculis, quas dum me ipsum quasi credulum nimis riderem, et quicquid pro volumine rebar esse quod querebatur inspicerem, fortuna arbitror tua factum est ut quaternus ex papiro veniret in manus, quem et vetustate et incuria fere corrosum et mille seu aque seu spurcissimi liquoris alterius notis aspersum video. Abicere invisum volui, nec multum abfuit: erui tamen, cum torvis oculis prima eius in pagina inscripti operis titulum reiecturus aspicerem Vitam Petri Damiani. Letus ergo eventu, com quaterno in camerulam meam recessi, reperique ante omnia illam a Iohanne quodam compositam et Liprando cuidam tunc priori heremi Fontis Avellane transmissam; eius vero Iohannis nullum nec prenomen nec agnomen nec cognomen erat, hoc preter, quod se penes eundem Petrum in heremo et in presulatu fuisse liquido fatebatur, et quedam, in hiis que scribebat, vidisse etiam testabatur. Attamen, dum intentus cuncta legendo perquiro, nedum sinamus pro meritis reverendissimi viri sed nec ingenio tuo satis digne conscriptam comperio, quin imo tanta et incomposita abundantia supervacaneorum verborum exundantem aspicio, ut michi etiam legenti inferret fastidium; quam ob rem, ratus illam tibi demptis superfluis cariorem, nil ex substantialibus pretermictens, paululum lepidiore sermone Iohannes Iohannis scribens vestigia imitatus sum ut tibi transmictam. Si quod tibi gratum sit feci, bene se habet; si originalem illam muliercularuin conventibus quam disciplinato homini aptiorem volueris, scribito: ego ut habeas curabo solerter. Et cum nil aliud ex eo hucusque compertum sit, verbis finem facio. Vale, preceptor eximie. -Scripta in cloaca fere totius Gallie cisalpine IIII nonas ianuarii. - -Barbato sulmontino Iohannes de Certaldo. -Suscepi, dilectissime vir, epistolam tuam cum interclusa ab illustribus viris celesti homini Francisco Petrarce transmissa, quas dum non contentus legisse semel, iterum et tertio legerem, non aliter quam si eorum inmistus colloquio astitissem, vota talium comprehendisse sum ratus. Hec etenim, urgente ostentatione quadam qua creduli falluntur plurimum, impetu primo amplissimis in patulum verbis effunditur, et illico carioribus supervenientibus curis in nichilum facile disgregatur. Quanti, queso, putas esse apud huiusmodi Scipionem, si parvula ac momentanea dignitas afferatur, si vectigal a subditis exigendum sit, si fortuna paululum a solito moveatur? Vidisti sepius, et quorsum tendat talium delectatio cognovisti: quam ob rem puto minus miraberis si horum circa talia desiderium floccipendam et ad tuum veniam, quo delectatus sum plurimum, eo quod existimem vere in studii perspicacitate fundatum, et in quo sumus ut scribis ipse concordes. Hiis certiorem te facio quod, quantumcunque suasiones tuas libens volensque suscipiam, hucusque non expectassem quod suades. Pluribus quippe ante annis, dum apud Mediolanum et Patavum cum divino homine isto consisterem, vires omnes exposui, et hiis fere omnibus rationibus quibus et tui proceres in sua epistola et tu in tua uteris, et aliis insuper usus sum, ut sacrum pectus mollire flectere et in nostrum desiderium possem deducere, ut scilicet ex conclavi Scipio miris ornatus splendoribus (vidi quidem) emicteretur in publicum; sed frustra, multis ab eo factis in contrarium argumentis. Et quis, queso, cum nostri evi eloquentie principe verbis pugnet? Non tanti sum ego, quin immo, fateor, dum illum audio obmutesco, ultroque a se responsa concedo. Nec minus adverti, illum diu adhuc nostris votis contrarium permansurum. Heu michi! quid diu dixi, cum timeam in eternum? A desideriis nostris avertit oculos Deus, et longe magis amariora quam putes, ut querele atrioris causam haberemus, inmiscuit, ob quam non solum magnificum Scipionem in spongia periturum timeo, sed ne preceptor noster egregius una cum reliquis admirandis operibus suis nobis Ytalisque ceteris pereat expavesco. Et ut, qui te fortunarum mearum omnium participem vellem, faciam novissime infelicitatis esse consortem, quid de illo sentiam, paucis explicabo. Pridie XVI kalendas maii a Laureato nostro epistolam unam suscepi, in qua, cum a Mediolano quibusdam erumpnis meis solamen placidum porressisset, animum iam surgentem versa cuspide vulneravit, scribens se ad Boemos imo Sauromatas ultimos e vestigio recessurum, et, ut ex sensu verborum suorum accipio, ibidem moraturum. Nam sic ait: *Ego autem – o res hominum volubiles! – vocatus ad occasum ad arthon vado, illuc quoque vocatus a Cesare miris precibus, et vado libens ut evadam; durum iter, sed si perveniam suavis metha* etc. Iam vides quid de homine, nedum de rebus a se compositis, sperare possimus. Hinc dolens merensque sum, et spe destitutus omni studia mea qualiacunque preterita dampno, et quod michi vite superest spatium vilipendo. Nam hunc sacra nemora, sonori fontes, sorores omnes castalie et Apollo perlucidus ipse, quos olim ex Grecia in cisalpinam Galliam inter Eridanum Ticinumque contrasserat, sequuntur ad immanes barbaros abeuntem. Ob hoc autem ego cupiebam atque proposueram hiis diebus Patavum ire, ut illum ibidem ante discessum viderem et ab eo extrema mandata susciperem, ac inde Neapolim usque pergere nostrum visitaturus Simonidem, necnon et te medio itinere revisere atque portare tibi Buccolicum carmen quod, non diu est, fere vi ab illo Mediolani excerpsi; volebat enim rerum suarum tenacissimus homo, ut et hoc cum Scipione sub modio latitaret; ac insuper Invectivarum quatuor libros in medicos, quos ad me petitos tam liberaliter pluribus ante annis Ravennam usque transmiserat. Verum paupertas et rei familiaris cura et non satis habere certum quando Patavum venturus homo, ac etiam consistere apud Siculos cum Magno Senescallo Simonidem audisse, vetuere. Sane Buccolicum carmen describi faciam ut ad te mictam, si scripseris cui concedam. Nec arbitreris id esse tantummodo quod tu habes aliique quamplures, Monicum et Argum: in duodecim quidem eglogis omne distinctum est. Sed quid multa? Excessi scribendo propositum: sic enim egit impetus, ut papirus fere antequam adverterem compleretur. Ignoscendum amico est, et ob scribendi raritatem facilius est tollerandum. Et ne te morer ulterius, vale, dilectissime michi, mei memor. -Queso parcas interlineaturis atque lituris: non enim fuit michi spatium rescribendi. -Scriptum Florentie idibus maiis, surgente iam sole. - -nisi ipsum scripturum crederem, in prolixiorem sermonem procederem. Et ut aliquando in finem veniam, certissimum habeo te brevi sed acerrime epistole tue tam longum non expectasse responsum: verum quoniam illam non ex mero tuo ingenio dictatam sentio; cognosco enim verba, cognosco versutias et conceptas ex aliena astutia indignationes calamo tuo scriptas; evomendum omne mentis fore conceptum visum est, quod paucis fieri litteris non poterat puerile enim est arbitrari apium alvearia tangere, nec totius examinis aculeos in faciem expectare. Parvo quippe urentis trunci tactu innumerabiles faville consurgunt. Caveat, et tu cave ne me in invectivas provoces: videbis quantum arte illa valeam plus quam credas. Lavisti me aqua fervida: ego autem non te, ut debuissem, rasi cultro dentato; sed quod minime factum est, ni tacueris, fiet in posterum. Vale. -Venetiis II kalendas iulii. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Insigni viro magistro Petro de Rethorica. -Ne blandiloquus viderer, dilectissime frater, ultro multa in tui nominis laudem venientia volens obmisi, hoc tantum dixisse contentus: vicisti longo labore tuo invidentium stimulos et arma obloquentium contrivisti adeo, ut ipsum tuum nomen egregium, quod aliquamdiu inter Venetos tantum emilianosque Gallos detentum est, superatis celsis Appennini verticibus in Tuscos usque maximo cum fulgore devenerit et inter eruditos homines celebre factum sit. Hinc est ut nonnullos scolasticos iuvenes in desiderium videndi audiendique te traxerit tantoque fervore compulerit, ut patria necessariis amicisque relictis iter ut ad te veniant intravisse iam senserim, quorum ego consilium commendandum censeo. Quid enim melius quam melior effici, hac in misera lacrimarum valle mortalium, exoptari potest? Hos inter duo sunt iuvenes qui, relictis tuscorum studiis, ad te usque, quocunque fueris, ut te videant, te audiant, sub te militent et tuis monitis doctrinaque meliores fiant, de proximo iter asumpturi sunt. Verum, etsi amici sint ambo, non tamen ambobus equa est condicio. Nam alteri eorum ut michi nomen est Iohannes; *de Senis* dicitur; qui iamdudum gramatice preceptor apud nos scolas regere consuevit, instructus egregie iudicio meo circa gramaticam positivam, ut tu longe melius et cito cognosces. Huius, ut arbitror, animus ad autores illustres audiendos et rethoricam totus est; et quoniam grandes sunt studentium sumptus et ipsius tenues facultates, in sustentationem sui, ut tecum diutius esse queat, cupit opere tuo, si fieri possit, habere sub repetitione sua aliquos rudiores. Queso igitur per fidem tuam, ut circa hec illi favorem tuum impendas: honestus quidem iuvenis est, cum mansuetus, tum moribus commendabilis plurimum, ut videbis; preterea meus amicus est et mei nominis amator et cultor, et ob id quod bonum ei feceris, michi factum putes. Alter Angelus dicitur, canonice Sancti Michaelis et Iacobi de Certaldo venerabilis prior, florentinus patria et nobilis genere, michi, si ad dignitatem intuear, pater et dominus; nam ex parochianis suis unus sum; si ad etatem et dilectionem inspexero, filius meus est. Hunc ego, cum cernerem nimia liberalitate sua in cervum fere ex Atheone conversum, multis longis exortationibus hyeme preterita vi ab accipitre canibusque subtractum in scolas gramaticalium impuli, in quibus etsi parum adhuc profecerit, generoso tamen animo verecundatur ni in finem venerit exoptatum, et ob id, cum multa de te audiverit, tui nominis dilector effectus, ut quod optat plenius et citius consequatur, magistrum suum ad te venientem sponte sequitur sua. Cui, quoniam nunquam preter nunc paternos exivit lares, precor per amicitiam nostram et per venerabile caput Francisci Petrarce preceptoris nostri adsis, eique consilio et opere faveas circa quecunque sibi opportuna cognoveris vel ipse monstraverit: eumque non solum in scolarem, sed in filium tuum sumito, et doctrina instrue et mores eius, si oportuerit, frena obiurgationibus, ut aliquando ex aucupatore venatoreque ex manibus tuis possim dicere literatum hominem suscepisse. Amico nimia dicta sunt, sed sic affectus grandis inadvertentes impellit. Ego autem nondum satis certum habeo nunquid de proximo Patavum venturus sim. Si venero, visitabo te; sin autem, ubicunque sum, tuus sum. Vale, vir dilectissime. -Iohannes Boccaccius. - -Ut te viderem, preceptor inclite, a Certaldo Venetias, ubi tunc eras, pridie VIIII kalendas aprilis discessi, verum Florentie imbres continui et dissuasiones amicorum ac discriminum itineris timor iniectus a redeuntibus Bononia plurimis tamdiu me tenuere, ut maximo infortunio meo Ticinum revocatus abires; quod cum dolens audissem, fere a ceptis destiti. Equidem erat desistendi dignissima causa; nam etsi plura ibidem videre cuperem, non me movissent a principio reliqua. Sane, ne frustrarer quorundam amicorum spem, qui fidei mee arduum quoddam opus suum peragendum commiserant, et quoniam urgeret desiderium eos saltem duos videndi quos tu summe diligis et merito, tuam scilicet Tulliam et Franciscum suum, quos ante non videram, cum ceteros hactenus tibi caros, ut arbitror, viderim atque cognoverim, celo mitiore facto iter ceptum reassumpsi et ingenti cum labore meo perfeci; quod dum peragerem, quo Franciscum maxima letitia mea inoppinate repererim, puto dixerit ipse. Ego autem post salutationem festivam atque amicabilem, cum te sospitem et alia de te plurima, leta omnia, audissem, cepi aliquandiu mecum meditari pregrandem hominis formam, placidam faciem, composita verba mitesque mores, et miratus sum; et letatus vidisse, intuitu primo electionem laudavi tuam. Sed quid tuum seu a te factum non laudem? Tandem eo pro tunc, quia sic faciendum fuit, relicto, summo mane in naviculam conscendi meam; et vix in venetum litus descenderam, et ecce, quasi nuntium premisissem, repente nonnulli ex concivibus nostris affuere, et dum quisque per se preces effunderet ut, postquam tu aberas, suus efficerer hospes, obstupui, et datis generalibus verbis orantibus, invito etiam Donato nostro, cum Francisco Allegri, cum quo et a quo mire honoratus a Florentia eo usque deveneram, diverti, ne loco suscepti honoris amico iuveni turbationem rependisse viderer. Et hoc tot verbis dictum sit, ut excusatum me habeas si quod mira liberalitate tua per epistolam tuam offers hac vice non sumpserim; quin etiam, si ex amicis nemo fuisset qui me exterum suscepisset, ad hospitem mercennarium iturus eram potius quam absente viro apud Tulliam divertissem. Nam, esto tu in hoc, ut et in multis aliis, animum meum erga res tuas noveris integrum, non sic alii novere omnes, et ideo, ut fidem meam sinam, dato multum suspicionis auferre debuissent canum caput meum et etas provectior atque nimia sagina corpus invalidum, abstinendum ratus sum, ne falsa in peius semper opinantium suspicione ibi notaretur vestigium, ubi pes minime fuisset impressus. Tu nosti melius, circa talia, id adversam atque mendacem agere famam quod veritas. Post hec, cum paululum quievissem, Tulliam salutaturus accessi. Que quam primo adventum meum sensit, tanquam redeunti tibi letissima venienti michi occurrit, et aliquantisper laudabili quodam respersa rubore, vix me viso deiectis in terram oculis, quadam modesta ac filiali affectione, salutatione decenti et totis me suscepit ulnis. O bone Deus! e vestigio mandatum tuum sensi et confidentiam novi, et michi ipsi congratulatus sum quod adeo tuus sim. Sed postquam quedam ut plurimum contingentia circa noticiarum principia interlocuti sumus, in ortulo tuo, assistentibus ex amicis nonnullis, consedimus: ibi explicatiori placidoque sermone domum libros et tua omnia obtulit, et quantum in ea fuit, matronali semper gravitate servata, sumpsissem. Inde has inter oblationes, et ecce, modestiori passu quam deceret etatem, venit Electa tua, dilecta mea, et antequam me nosceret ridens aspexit, quam ego non letus tantum sed avidus ulnis suscepi, primo intuitu virguncunlam olim meam suspicatus. Quid dicam? Si michi non credis, Guilielmo ravennati medico et Donato nostro, qui novere, credito: eadem que mee fuit, Electe tue facies est; idem risus, eadem oculorum leticia, gestus incessusque, et eadem totius corpusculi habitudo, quanquam grandiuscula mea, eo quod etate esset provectior: quintum quippe iam annum attigerat et dimidium dum ultimo illam vidi. Insuper, si idem idioma fuisset, verba eadem erant atque simplicitas. Quid multa? In nichilo differentes esse cognovi, nisi quia aurea cesaries tue est, mee inter nigram rufamque fuit. Heu michi! quotiens, dum hanc persepe amplector et suis delector collocutionibus, memoria subtracte michi puellule lacrimas ad oculos usque deduxit, quas demum in suspirium versas emisi advertente nemine! In hac igitur Electa tua quid fleverim, quid tristis essem, iamdudum videre potes. Si de Francisco tuo cuncta referre velim, deficiet calamus. Longum enim esset exponere quanto quamque grandi nisu animum suum affectionemque omnem erga me verbis et opere aperire conatus sit, continuas eius insuper visitationes describere postquam me omnino renuentem hospitem fieri suum vidit, et quot me conviviis honoraverit et quam leto vultu; dixisse igitur unum sufficiet. Ipse quidem, si nescis, cum me pauperem novisset, quod ego nunquam negavi, in discessu meo a Venetis hora iam tarda in secessu domus me traxit, et cum verbis parum proficeret, manibus illis giganteis suis in brachiolum meum iniectis, egit ut invitus fere erubescensque summe liberalitate uterer sua, eoque peracto, quasi fugiens et valedicens abiit, et sic me meque et quod passus fueram dampnantem reliquit. Faciat Deus ut vicem reddere queam! Vidi preterea clarum hominem illum magistrum Guidonem de Regio multis plenum effluentemque undique, et ab eo tui gratia honoratus sum et insignitus anulo. Tandem quibusdam agentibus incommodis, affectus tedio, eodem labore quo iveram in patriam redii. Habes igitur hystoriam omnem ex his que nuper michi fuere Venetiis, que etsi longiuscula sit, in multis tamen memoratu dignis defectiva est. *Memoratu dignis* dixi, quantum ad me, qui homunculus sum: apud te autem scio nullius vel parvi esse momenti etiam quod scriptum est. In patria vero dum essem, et ecce post dies paucos, a Donato nostro transmissa, epistola tua venit, IIII kalendas iunii Ticini scripta, quam postquam letus suscepi, ante alia legi quoniam multum in te et in tuis epistolis loci occupem, quod arbitror et gratissimum habeo, certus quia saltem in hoc apud posteros per multa secula erit venerabile nomen meum. Non enim existimabunt intelligentes, te tam sepe tamque diffuse inerti ignavoque scripsisse homini, et ea potissime que in pluribus epistolis florido atque succipleno stilo describis. Et ego, iam fere annus est, eo quod michi ipsi plurime videantur epistole tue ad me, in volumen unum eo ordine quo misse seu scripte sunt redigere cepi: sed iam gradum figere coactus sum, cum deficiant alique quas nunquam habui, etiam si a te misse sint, ut puta *Beasti me munere* etc., et eam quam de Dante scripseras ad me et alias forsan plures; et ad presens eam quam adversus astrologos te scripsisse dicis nunquam recepi, nec illam in qua pueri tui laudes, nec de etate tua, quas summe cupio ut ceteris addam. Et hoc ideo, ut, si nequeam epistolarum tuarum omnia habere volumina, hoc saltem non desit; precor igitur per venerandissimum michi caput tuum quatenus saltem quas dixi alicui ex pueris tuis rescribi facias et ad me mittas, ut possim quod ceptum est continuare volumen. Et hec multa imo nimia scripsisse sufficiat. Queso Franciscum nostrum salutes, et vale, virorum optime. -Scripta Florentie primo kalendas iulii. - -Nicholao de Montefalcone, Sancti Stephani nescio utrum monacho dixerim vel abbati. -Rebar equidem canis, annositate egritudine sacro ordine presulatu supervenientibus, levitates abici iuveniles, oscena consilia opprimi et mores deberi cuiuscunque hominis transformari in melius; sane fallor, ut video, et tu michi fere primus aperuisti oculos longa tectos caligine. Nam, cum nec contractum corpus, seniles ruge, nodosa podagra nec presulatus infule aut insignia reliqua quibus prefulges immeritus et abbas iam diceris pater, infelicis factus auriga cenobii, priscos illos mores tuos, quibus effrenis in illecebras precipitans ultro saxeas mentes esse, ut Oetam seu Pindum potius loco moveas quam illas mollire aut immutare queas. Is ergo es senex qui iuvenis fueras: iam ingenium tuum novi. Finges te nescire quorsum verba hec querula eggredi velint, cum videas liquido; ast ego, ne te lateat, non diu suspensum teneam. Quis dubitet quin memineris quanta me exterum hominem et diu non visum comitate susceperis, quanta verborum affabilitate? Quot illa oscula, quot amplexus fuere dum te primo visitavi mea oppinione deceptus, quot blandientia verba meque, si omnino credidissem, decipientia! Equidem sensim colligens, omnia in maximum mei venire incommodum, exitium fere, etsi inscius, ariolabar: in laqueum et decipulam ibant, si me forsan opulentum sensisses! Sed hoc vaticinari est; ad ea veniamus que in propatulum prodiere. Cum nemorum amenam solitudinem quorum circumseptum aiebas cenobium tuum, librorum copiam, fontes limpidos et ipsius loci devotionem et commoda, sino rerum abundantiam et celi benignitatem, monstrasses traxissesque me in desiderium non videndi solum, sed, si necessitas exegisset, assummendi in latebram, clam, quasi tibi positurus essem insidias, parasti fugam. O amici confidentia, o sincera dilectio, o mentis senis et abbatis integritas! Consuevere longum iter facturi amicos convenire, cum eis de agendis inire consilium, tractare, disponere et ordine certo eis salutatis valedicere, eisque bonum faustumque illud orantibus iter arripere. Tu me, more furis atque deceptoris, nedum consulto, verum nec salutato, per noctem in Calabros discessurus conscendisti lembum. Credebam stolide, si credebam te invitaturum me et per veterem studiorum nostrorum amicitiam oraturum ut per dies aliquos saltem tecum mansurus accederem, ut exaltationem tuam, felicitatem et gloriam inspicerem et letarer et de oblatis spem firmiorem assummerem. Ridebis, arbitror, ista legens, dicesque: *Oblitus est hic quoniam pauper sit, et pauperes amicitiis carere atque a divitibus postergari!*. Bene novi nonnunquam ab his ista fieri quibus nullus Dei timor est, et ludi volventis inscitia, si nescis, que vere primo frondibus ac floribus insignes arbores fuere, autumno nudas consistere, eoque in gurgite quo luserant ante pisciculi, post paululum maxima fuisse absorta navigia. Nil sub sole stabile est; dat Fortuna vices varias, nec stultior eo est qui in leta confidit. Abiisti igitur: et si multis, quibus satis male consultum est, presides, ego tamen non ob id in sterquilinium deiectus sum. Verum, ne talis tibi sim qualis tu michi fuisti, quod ad te nondum credo pervenisse potuerit notum facio, ut rebus tuis consulas: XIIII kalendas ianuarias Urbanus olim pontifex summus, soluto carnis debito, transmigravit ad superos, eique e vestigio suffectus est Bellifortis cardo, et Gregorius nuncupatus est XI. Hunc tu dicebas Rome promotorem fuisse tuum exhortationibus dominorum de Baucio. Nosti quanta sit eorundem dominorum affinitate et amicitia iunctus, et idcirco, si nondum plene finem habuit expeditio tua, cum is nunc possit qui nuper ab altero supplicationibus postulabat, laudarem reditum tuum in instanti Neapolim, ut eosdem dominos in novas preces impelleres et rem diu fatigatam in finem optatum deduceres. Credo scripsisse non quod mereris, sed quod debui, et sic in manus te pono tuas. Quaternum quem asportasti Cornelii Taciti queso saltem mictas, ne laborem meum frustraveris et libro deformitatem ampliorem addideris. Vale. -Neapoli XIII kalendas februarii, festinanter, instante Nicholao Manganario tuo. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Insigni iuveni Matheo de Ambrasio de Neapoli. -Epistolam tuam, iam michi dilectissime iuvenis, suscepi pridie et legens miratus sum: omnino enim ybleo perlitam melle sensi et sapido completam succo, adeo ut non Ambrasium sed ambrosium nectar, nescio magis dixerim e fonte castalio an e ciceroniano depromptum, amplo rivulo effundentem undique putem. Non negabo: vix extimare potuissem tot inter delitias, tot inter mollities, tot inter ultronea ocia urbi huic a primevo familiaria pervigil adeo comperiri potuisse ingenium et tam grata facundia eruditum hominem. Errabam: nondum satis sacra latibula perquisieram; tu maximam erroris mei partem solvisti, dum a te scripta mente revolvo singula, et quantum videas, quantum sentias, quanta denique arte et quam florido stilo atque ponderoso libramine concepta describas inspicio. Letor equidem et gaudeo advertens, nostro seculo aliqualiter prisca resurgant ingenia que iamdudum ignavia atque avaritia Ytalorum abierant, et de te spem pregrandem concipio, et perseveres queso precorque. Nam, nisi fallor, viridi vales iuventa et studiorum delectatione traheris et ingenii viribus potens es. Quis enim preter illustrem scientia atque facundia virum ex tam claris effectibus infra temporis spatium breve emersurum existimet? Sed, quoniam quid michi de te visum sit et quid insuper de te sperem dictum est, in me paululum vertendus est calamus. Habeo, ni superbum putes, unum quod inter tot prudentissime dicta redarguam: nimium humile nomen meum extollis, nescio qua mente, an deceptus minus equo iudicio an ut senem blanditiis ludas. Si primum est, compatiendus es pro errore tuo, et ni de cetero pecces facile ignoscendus. Nam, etsi omnino rudis homo non sim, non tamen adeo me evexit studiorum vigilantia, ut tam grandia meruerim preconia: credo te amor in hec minus consulte impulerit, qui sepe deos hominesque fefellit, iudiciis adversa lues. Si secundum sit, quod vix credam, infortunio meo compatior, si eo venerim, ut qui iuvenis summe blanditias horrui, senex earum delectari credar: levium animorum atque insipientium delectatio talis est. Auferat Deus hanc pestem a desideriis meis, et tu, frater optime, non solum a calamo tuo sed a mente deicias: gnatonicorum hec illecebra est, hominum genus bonis moribus atque iam compositis mentibus infestum et detestabile. Sane, quecunque sit causa que te ad me scribentem in has impulerit laudes, ignorantie tribuam et equo feram animo; precor tamen per sacrum amicitie nostre principium quod literulis facimus ne te de cetero adeo precipitem dedas in commendationem nominis mei. Maximis viris et qui iam sacrorum studiorum celsos honores consecuti sunt, he tam grandes exhibende sunt laudes. Ego insuper te nondum visum hominem ea affectione in amicum fratrem socium suscipio meum, qua usquam suscipi potuit visus homo, meque amicitia tua iam meliorem existimo: neque tam paucis nudisque verbis venerabile sacrum hoc celebrassem, si temporis amplior fuisset copia. Sane, instante discessu meo quem pluribus impellentibus causis cupio, prout decebat calamum manumque prolixius prestare non potui. Spero tamen prestante Deo, ex quietiori loco, quod omissum est in integrum restaurare. Et cum nil quod ad presens ulterius scribam habeam, postremo precor ut sic me in tuum suscipias ut te a me suscipi cupiebas. Et vale, frater optime, mei memor. -Neapoli IIII ydus maias, festinanter. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Illustri viro domino Nicholao de filiis Ursi nolano atque palatino comiti. -Mecum eram pridie XI kalendas iulii in semota camerula mea, et cum legissem paulo ante carmen illud Psalmiste *Aperis tu manum tuam et comples omne animal benedictione*, meditabar et crebro mecum volvebam ingentia atque innumerabilia divine largitatis in mortales munera; et ecce repente insueto impulsu hostium camerule tactum est. Ego, continuo surgens, ratus sum exterum adventare hominem, et amoto hostioli repagulo, visa michi facies est Montis tui, qui oblatis magnificentie tue salutationibus et prensa amici dextera, epistolam tuam, vir illustris, exhibuit, quam reverenter suscepi intra me dicens: *Bone Deus! quid aut auferet aut exposcet a villico homine urbis sue princeps insignis?*. Tandem, cum in angulum secessissem illamque legerem, sepe miratus sum verborum elegantiam, orationis contextum, sic et sententiarum pregrave pondus, ornatum floridum et exquisitam stili suavitatem. Quibus agentibus (bona pace tua dixisse velim, si a te, cuius ex mente cecidisse rebar, aliquid expectandi michi fuisset occasio, militarem non ciceronianam expectasse licterulam) letatus equidem sum quia viderem, si sint studia prisca, Romanorum adhuc ingenia stare, necdum indolem illam laudabilem deperisse. Verum, ut eo veniam quo tuus exposcere videtur labor et desiderium, ante alia letor et gaudeo quoniam tibi bene sit et tam grandis atque leta fortuna, ut, ubi aggregare fere ceteri summo opere curant, tu ex congestis largiri cupias et modum letis ponere; bene secum convenientis animi argumentum est, preterea, quod novis fulgoribus auctisque continue splendeas, ut preeminentiarum maiestate et summorum pontificum gratia, hoc permaximum seculo; sed quod excedit cetera, mee fortune congratulor quoniam mei nominis benignitate tua serves memoriam, et de liberalitatis tue fonte offeras maiora quam merear aut cupiam. Sane, dum me ipsum, substantiolas tenues meas et umbreculam nominis et semisopitam status mei favillulam intueor, non excellentiam tuam, quam ut nubes excederet vellem, sed ipsam fortunam meam rideo, que meliores annos meos circumegit ludibrio famamque nebula velavit stigia, et inutiles senio maximis viris, nescio quo pacto, fecit optabiles. Sensisse enim videris, quia senex et eger laboriosam magis quam longam anno preterito peregrinationem intraverim et casu Neapolim delatus sim; sed, quod credo novisse nequiveris, ibi preter oppinatum amicos michi incognitos comperi, a quibus frenato domestice indignationis mee impetu, ut starem subsidia opportuna prestitere omnia. Quos penes dum fere sub latebra paupertatis latens starem, ecce ex improviso vir ingentis animi Hugo de Sancto Severino, quem tibi cognitum scio, adesse me novit, et humanitate sua potius quam merito meo non solum me salutatum Neapolim venit, quin imo amicis verbis spem meam prostratam evexit iussitque ut bono animo essem, et ut suis saltem sumptibus, si aliter non daretur, Neapoli me retineret conatus est, eadem offerens que tu ipse facis. Sed cum iam michi non absque causa redeundi in patriam consilium esset et adverteret oculatus homo quoniam suasoria omnia disperderentur in auras, muneribus magis munificentie sue convenientibus quam honestati mee in patriam usque prosecutus est. Quantum autem alligent animos liberalitates huiusmodi, tue considerationi relinquo. Porro, si precibus et muneribis flectende sunt mortalium mentes, iamdiu, Hugone nondum cognito, inclitus preceptor meus Franciscus Petrarca, cui quantum valeo debeo (etsi tam grandis illi nec tam varia bonorum que tibi sit copia, aliqualis tamen est, et etati atque studiis meis convenientia magis) me non ut amicum et socium sed domui sue et substantiis ceteris prepositum dulcissimis precibus et suasionibus, ut secum sim, a facundiam omnem suam exposuit. Ceterum in discessu meo a Neapoli – non verebor verum dicere – serenissimus princeps Iacobus Maioricarum rex fecit onerari me precibus ut sub umbra sue sublimitatis otiosus senium traherem, amplissimum ultra regale munus libertati mee offerens spatium. Sane, quoniam quodam occulto nexu astringi videbatur quam omnino solutam cupio libertas, quibus potui me honestioribus verbis absolvi, et rege regalibusque donis omissis, e litore solutis proresiis in patriam redii. Tu quartus in hoc ipsum incidisti votum: esto postremus, nec inficiar, ceteris maiora atque seni eligibiliora offers. Verum, ne trahi videar maiori delectatione locorum, que a quoquam preoccupantium precibus preponi non debet, omissis iam dictis, quid ad oblata tua respondeam nil honestum habeo preter quod aliis responsum est: gratias scilicet agere liberalitati tue, quoniam non iam patiatur etas libertati assueta colla iugo subicere. Parvus michi agellus est patrius, et hic tenui victui meo satis est; anni, ut reor, supersunt pauci, quibus nec longus labor nec importabilis potest esse necessitas. His ego cupio, si Deo gratum sit, prestare finem in patria, et cum meditationes meas ceteras excedat cura sepulcri, desidero quos a progenitoribus meis suscepi cineres, eos eisdem restituere atque suis iniungere. Habes mei desiderii atque propositi sententiam plenam. Et si contingeret, quoniam futuri simus incerti, mutare sententiam, esto reliqui priores sint in tempore et potiores sic videantur in iure, dum tibi gratum esset, forsan te penes diverterem; et huius esset consilii causa, quoniam preceptor meus Euganeos incolit colles, Maioricarum rex tanquam iuvenis et novarum rerum avidus varias circuit nationes, et Hugo campanas incolit urbes a patrio celo michique seni remote nimium; ubi tu, si vera refert Montes familiaris tuus, amicus meus et civis, amenissimos recessus possides eo in promontorio quod se in Tirenum protendit mare et secundum quosdam separat a Tuscis Etruscos. Ea tamen qua in sede locatus sum, si quid spendori tuo accomodum queam, iniunge parato. Et vale, vir splendidissime. -Certaldi VI kalendas iulii. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Celeberrimi nominis militi Iacobo Pizinge serenissimi principis Federici Trinacrie regis logothete. -Generose miles, incertus mei Neapoli aliquamdiu fueram vere preterito: hinc enim plurimo desiderio trahebar redeundi in patriam quam autumpno nuper elapso indignans liqueram, nec minus revisendi libellos quos immeritos omiseram, sic et amicos aliosque caros; inde vero urgebar ut consisterem, atque detinebar, nunc a venerabili violentia nunc suasionibus nunc precibus incliti viri Hugonis de comitibus Sancti Severini, cuius credo splendidam famam noveris. Curabat enim, vir eximius, etiam me invito, totis viribus ut me, interveniente subsidio serenissime domine Iohanne Ierusalem et Sicilie regine, apud Parthenopeos placido locaret in otio; qua perplexitate angebar nimium, nulla adhuc in parte satis firmato consilio. Et dum sic variis agitarer curis, quo pacto non memini, factum tamen est ut ad aures deveniret meas venerabile nomen religiosi hominis Ubertini de ordine Minorum, sacre theologie professoris et concivis tui, cuius auditis meritis, eumque ea tempestate Neapoli moram trahere pro quibusdam arduis tui suique regis, in desiderium venit tam conspicuum videre virum: a pueritia quippe mea, etiam ultra tenelle etatis vires, talium avidissimus fui. Nec mora; exhibiturus reverentiam debitam ad eum accessi, atque adaperto capite, primo paxillum miratus hominem, quam devotissime et humillime potui salutavi eum. Ipse autem gravi quadam maturitate obvius factus me leta facie, miti eloquio et morum laudabili comitate suscepit. Consedimus tandem eo iubente, et dum mirabundus eius verba susciperem, ratus sum ipsius sub lingua ybleum mel fore, quod in os parvuli Platonis dormientis iamdudum congessere apes, tanta perlita dulcedine ex eo mellita progrediebantur verba. Qua ego allectus suavitate sermonis, etsi michi gravissimum esset, nam a litore maris in summum fere per declivium civitatis ascendere eo quo dudum, ut quibusdam placet antiquis, insigne templum fuit Apollinis, hodie sub Pauli apostoli vocabulo vero Deo satis populare sacellum dicatum est, michi opus erat: ibi enim mansio erat illi penes fratres suos apud Laurentii sacram edem morantes; pedibus tamen vix ire possum mole gravatus corporea, nec iumentum aderat quo veherer, cum non suppeterent facultates; tanquam subsidium michi divinitus missum nonnunquam visitare cepi. Ipse autem, ut reor, vir Deo plenus, posquam aliqualem, ut percepisse michi visum est, in me affectionem apposuit, aperire confertam divinitatis animam, reserare Nature gremium et quasi ex arcivo humanarum rerum plenissimo maiorum gesta proferre tanta sermonis aliquando elegantia cepit, ut ad se animam omnem meam traheret teneretque. Dum igitur in solamen pendule mentis per dies aliquos divinum visitassem hominem et ipse ex verbis percepisset meis circa quod exercitium versaretur meum, credo ut animosior ad laborem efficerer, honorabile nomen tuum eo usque michi inauditum deduxit in medium, et oratione continuata vigilantiam tuam, commendabile desiderium, ingenii perspicacitatem et dignitatem offitii perfunctorie retulit. Ego audire et verba prout dicta servare omnia atque mirari hominem ceperam, neque superficietenus recitatis contentus, orare instanter ut pleniorem tui prestaret notitiam cepi. Ast ille, more suo, florido eloquio ingressus stadium inquit: *Quoniam hunc logothetam incliti regis nostri dixerim, nolo illum arbitreris agrorum amplitudine cupidum, non supellectilis regie, non auro gemmisve: quin imo gloriosi nominis et longeve fame avidus, ut eam consequi possit, paucorum iter ingressus est. Nam divinas Homeri Yliadem atque Odisseam et Maronis celestem Eneidam et quicquid a ceteris poetis memoratu dignum hactenus compositum est, dummodo contingere possit, pervigili studens ingenio totis viribus in Parnasum direxit animum, ut Nyse Cyrreque, si possit, superatis anfractibus sublimes conscendat in celum vertices, videat gorgonei alitis fontem umbrasque sonori nemoris et puellarum castalium choros, et earum ethereos audiat cantus; his demum plenus, si prestet Deus, concedente senatu romuleo nectat pexos laurea crines scandatque triumphans Capitolium, olim rebus humanis prepositum limen*. Ego autem audiens mirabar, et gaudio repletus electionem tuam et studium laudabam: generosi quippe animi est calcare vulgaria et ad celsiora mentem extollere, quod non absque divino munere fit. Est, ni fallor, poetica facultas cui insudas, inter sublimiora licterarum studiis quesita non minima, dato minus intellecta a multis in exterminium fere abiecta sit. Scio noveris, quoniam huius dudum tam grandes fuere vires tamque luculenta formositas, ut a presidentibus romano imperio pro ampliori gloria quereretur. Testes ad hanc veritatem firmandam, si excutiantur historie, invenientur innumeri, et inter alios Cesar dictator, Octavianus Cesar, Nero Claudius, divus Adrianus et alii plures, quibus inter ceteras facultates et orbis dominium novisse poeticam potissimum fuit; sic et superioribus seculis, hi quibus nota fuit prestantissimis viris acceptissimi fuere. Nam, si perquiremus, inveniemus, omissis antiquioribus exterisque, Affricano superiori viro celeberrimo et phylosophicis assueto Emnium brundusinum fuisse carissimum; Mario, cui etsi grandis esset auctoritas, fere tamen durum et agreste fuit ingenium, Lucium Plotium; Pompeio Magno, cui virtus equa fuit fortune, Theophanem mitilenum; Metello Pio atque Lucullo Lucium Archiam; Decimo Bruto imperatori preclaro Accium pisaurensem; Octaviano Cesari Maronem; Mecenati Flaccum; sic et aliis pluribus fuere plures. Nec mirabile. Noverant viri illustres horum opere breves annos a natura concessos mortalibus effici in perpetuitatem usque longevos, magnorum virorum laudanda facinora eterno et immarcescibili carmine ampliari, ornari, grata reddi atque servari, conspicua nomina in virentem perpetuo famam deduci; sic et vitia deprimi et virtutes extolli, pusillanimes animari, otiosos in frugem vite meliori impelli, facundos preterea legentes effici, orationes poetico sale sapidas, helyconicis floribus ornatas, castalio latice dulces fieri. Nec defuere qui eruditos poetica fato functos non solum Deo similes verbis facere conarentur, sed monimentis honorarent perennibus. Smirneus populus Homero suo tanquam divino homini construxit templum; Lesbii, eo quod femina Saphos esset et concivis eorum, quoniam poeticis instructissimam noverant, non dedignavere in perpetuam virtutis eius memoriam eneam erigere statuam; Arcades Nicostrate sacellum, quod diu postea servavere Romani penes Carmentalem civitatis portam, sub Carmente nomine, quo et ipsa nuncupata est. Preterea et Quintius Fulvius, vir ingentis animi, superatis Etholis, in honorem poetice Martis manubias Musis consecrare dignum ratus est. Hec, ut multa paucis claudam, inter cetera romane urbis splendida preclarissimum decus fuit et gloria. Que etsi obsoluisse videatur, non quia quodammodo ob senium enervis perdiderit robur suum, cum iuventute perenni vigeat, sed ignavia avaritie deditorum, a te minime spreta est, ut video: enim malueris inter amicos paucos suos splendere quam inter multitudinem ignaram atque insana oppinione detentam vilescere. Propositum igitur tuum et laborem egregium laudavi et summe laudo et laudabo dum vixero; et in spem venio atque credulitatem, Deum ytalico nomini misertum, dum video eum e gremio sue largitatis in Ytalorum pectora effundere animas ab antiquis non differentes, avidas scilicet non rapina vel sanguine, non fraude vel violentia, non ambitione vel decipulis sibi honores exquirere, sed laudabili exercitio, duce poesi, nomen pretendere in evum longinquum, conarique ut possint viventes adhuc volitare per ora virorum et a corporea mole solutas posteritati mirabiles apparere. A quibus etsi non integrum deperditi luminis ytalici restituatur columen, saltem a quantumcunque parva scintillula optantium spes erigitur in fulgidam posteritatem, et potissime dum ab uno videmus in numerum deveniri. Fuit enim illi continue spiritus aliqualis, tremulus tamen et semivivus potius quam virtute aliqua validus, ut in Catone, Prospero, Pamphilo et Arrighetto florentino presbitero, terminus quorum sunt opuscula parva nec ullam antiquitatis dulcedinem sapientia. Verum evo nostro ampliores a celo venere viri, si satis adverto, quibus cum sint ingentes animi, totis viribus pressam relevare et ab exilio in pristinas revocare sedes mens est, nec frustra. Videmus autem, nec te legisse pigebit, ante alios nota dignos, seu vidisse potuimus, celebrem virum et in phylosophie laribus versatum Dantem Allegherii nostrum omissum a multis retroactis seculis fontem laticesque mellifluos cupientem, nec ea tamen qua veteres via, sed per diverticula quedam omnino insueta maioribus non absque labore anxio exquirentem ac primum in astra levatum montem superantem, eoque devenisse quo ceperat, et semisopitas excivisse sorores et in cytharam traxisse Phebum: et eos in maternum cogere cantum ausum, non plebeium aut rusticanum, ut nonnulli voluere, confecit, quin imo artifitioso schemate sensu letiorem fecit quam cortice; tandem, quod equidem deflendum, incliti voluminis superato labore, immatura morte merito decori subtractus, inornatus abiit, hoc preter sacrum poema tradito, ut, post divulgatum diu pressum poesis nomen, possent qui vellent a poeta novo summere quid poesis et circa quod eius versaretur offitium. Post hunc vero eque florentinus civis, vir inclitus Franciscus Petrarca preceptor meus, neglectis quorundam principiis, ut iam dictum est, vix poeticum limen actingentibus, vetus iter arripere orsus est tanta pectoris fortitudine tantoque mentis ardore atque ingenii perspicacitate, ut nulla illum sistere impedimenta quirent vel itineris terrere impervia, quin imo, amotis vepribus arbustisque quibus mortalium negligentia obsitum comperit restauratisque aggere firmo proluviis semesis rupibus, sibi et post eum ascendere volentibus viam aperuit. Inde helyconico fonte limo iuncoque palustri purgato et undis in pristinam claritatem revocatis antroque castalio, silvestrium ramorum contextu iam clauso, reserato ac ab sentibus laureo mundato nemore et Apolline in sede veteri restituto Pyeridisque iam rusticitate sordentibus in antiquum redactis decus, in extremos usque vertices Parnasi conscendit, et ex Danis frondibus serto composito et suis temporibus addito, ab annis forsan mille vel amplius invisum ostendit Quiritibus applaudente senatu, et rugientes rubigine cardines veteris Capitolii in adversam partem ire coegit, et maxima Romanorum letitia annales eorum insolito signavit triumpho. O spectabile decus, o facinus memorabile! Hoc tam grandi nisu et elucubratis suis operibus iam undique clarescentibus, emissa quasi per universum volatili tuba, poeticum diffudit nomen a se in lucem e latebra revocatum, et spem fere deperditam in generosos suscitavit animos ostenditque quod minime credebatur a pluribus, pervium scilicet esse Parnasum et eius accessibile culmen: nec dubito quin multos animaverit ad ascensum. His ego tertium concivem meum addere, si velim, possem, Zenobium scilicet ab avito rure cognominatum *de Strata*, qui posita ferula qua ab incunabulis puellulos primum gramatice gradum temptantes cogere consuerat, avidulus glorie, nescio utrum in satis meritos evolavit honores, et veteri omni parvipenso ritu, boemi Cesaris manu non romanam lauream sed pisanam capiti impressit suo, et unico tantum homini paucis carminibus placuisse contentus, quasi eum decoris assumpti peniteret, tractus auri cupidine in Babilonem occiduam abiit et obmutuit; quam ob rem, cum laboris modicum et fere nil glorie sacro nomini attulerit, omittendum censui. Tu nunc melioribus avibus, si satis percipio, quartus ab altero fere ytalico surgens cornu, ut uti iamdudum Theocritus Syragusas, sic et tu Messanam reddas illustrem, totis in ascensum conaris viribus, imo iam adeo proximus factus es culmini, ut cantu valeas et ampliora promittas. Quam ob causam, ut quo cepit spes mea progrediatur et gaudium augeatur meum, per insigne tui nominis decus, vir elegantissime, precor ut glorioso labori non parcas. Insiste ceptis virili animo: paratum adapertum stratumque iter habes. Stant adhuc incliti viri pressure pedum, nec adhuc tacuere nymphe castalie cantu celebri diem festum et viri eximii accessum ad eas celebrantes, quarum cantu traheris, et ne oberres ostendent vestigia. Habes preterea quos ipse sumpsisti certissimos duces: progredere igitur et bono faustoque omine acri virtute in culmen usque conscende, ut fronde redimitus peneia cum iam dictis et ipse fulgore tuo previus sis ad ascensum anhelantibus et especula Capitoline arcis te ipsum orbi notum facias toto, et merentem Ytaliam letifica qua potes gloria. Verte, queso, in eam pios oculos, quod et Ytalicis ceteris dictum volo; inspice quo romanum corruerit imperium, quid sit spectare ipsam Romam, dudum rerum dominam, tristi Phariseorum sub iugo torpentem, quid memorare dudum spectabiles triumphos, videre deiectas ymagines et egregiorum facinorum monumenta testantia, quid insuper phylosophorum celebres titulos et poetarum mirtea laureague serta meditari quibus ipsam veterem olim superavere Greciam, quid in memoriam revocare militarem disciplinam qua nationes ceteras anteivit, quid legum auctoritatem qua totus frenabatur orbis, quid morum conspicuum specimen. Hec omnia, ut omiserim cetera, una cum Ytalia reliqua et libertate celesti a maioribus nostris maxima eorum infamia neglecta sunt, et a nationibus exteris aut sublata aut turpi coinquinata labe sordescunt. Et si omnia resarciri nequeant, hoc saltem poetici nominis fulgore eiusque tam maximis infortuniis compatiare atque, ut que potes subleves, pios subice humeros; cum reliquis pro viribus agito ut inter barbaras nationes Roma saltem aliquid veteris maiestatis possit ostendere credo, longe melius quam ipse suaserim; et ego, choris immixtus festantium tuumque nomen meritis laudibus extollentium, canam: *Iam virgo rediit, redeunt saturnia regna*. Forsan insuper, vir inclite, post multa expectas ut de me aliquid dicam, quoniam et ipse poeticam aliquamdiu secutus sim. Medius Fidius! non absque erubescentia mentis frontisque in id veniam, ut tibi aperiam paucis ignaviam meam. Ingenti, fateor, animo in stratum iam iter intravi, trahente me perpetuandi nominis desiderio et fiducia ducis incliti preceptoris mei, et cum eisdem quibus tu fretus es previus viam arripui. Sane, dum hinc inde me nunc domesticis nunc publicis occupari permicto curis et elevatos inspicio vertices celum fere superantes, cepi tepescere et sensim cecidere animi atque defecere vires, et spe posita contingendi, vilis factus atque desperans, et abeuntibus quos itineris sumpseram ostensores, iam canus substiti, et quod michi plorabile malum est, nec retro gradum flectere audeo nec ad superiora conscendere queo: et sic, ni nova desuper infundatur gratia, inglorius nomen una cum cadavere commendabo sepulcro. - -Insigni militi et legum professori clarissimo domino Petro de Monteforti. -Epistolam tuam, amicorum optime, leto suscepi animo, fuitque michi tanto carior quanto prolixior; nec satis fuit legisse semel et iterum, quin imo cum sepius legissem, ultimo magis placuit quam placuerit in primis. Et, ut omiserim quia florida compta et arte laudabili splendida erat, eam mira verborum suavitate et veneranda sententiarum amplitudine refertam comperi, adeo ut mecum dixerim: *Non solus novit preceptor meus verba componere et suis locis graves et succiplenas locare sententias!*. Sane, ut eo veniam quo responsionis opportunitas exigit et paucis expediam que longo sermone disserenda fuerant, dico: posquam tuo iudicio visum est ut quam mereris, et a me potissime, reverentiam sinam tuam, sequar, eoque quo ipse iubes pretiosissimo utar, imo iam usus sum, vocabulo, quo profecto, ut tu perlucida oratione testaris, nullum inter mortales sanctius reperiri reor, et te de cetero in omnibus amicum dicam. Nec michi parvum est quod tu tam profuse largiris, scilicet quia repente a te clarissimo preceptore ex auditore humili inter amicos unus susceptus, imo sublimatus sum; quod ego munus reverenter et tota mentis affectione suscipio. Quis enim satis sanus renuat quod etiam viris precipuis optandum est? Sed ut hec decentiori tempori servem, cum michi semper in omnibus gratissime tue sint lictere, summa tamen delectatione animam meam dulci perfudit gaudio ea epistole tue pars in qua scribis, te veris atque sanctissimis rationibus tumorem pressisse optimi iudicis illius qui, nondum visis poetarum carminibus, nedum intellectis, stomacose damnabat poeticam. Equidem nil fastidiosius est, nil abominabile magis quam tales audire de re incognita ferentes sententiam. Sed non longe est a talibus divina iustitia, nam, dum alienam et incognitam sibi apud gnaros ignari damnant scientiam, suam liquido ignorantiam profitentur: ex quo fit ut, unde gloriam se quesisse putarant, ignominiam consequantur. Verum, quoniam de materia hac, etsi minus plene, tecum tamen sentiens, alibi scripsisse memini, satis erit ad presens adversus tales hec pauca iterasse. Post hec sentio quanta amicabili affectione, quanta solertia, quanta arte et tuis insuper sumptibus, coneris nomen meum extollere et, si possis, inter astra locare, et potissime dum ridiculum, saltem tibi, opus meum De genologiis deorum tot demonstrationibus, tot laudibus, tam preclaro apud insignes eruditosque viros effers preconio; quod michi promaximum est in tantum, ut nil amplius hoc, inter peritura, optare queam, cum videam tuo opere eo me trahi quo cupio: teste enim Tullio, *trahimur omnes studio laudis, et optimus quisque maxime gloria ducitur*. Quod etsi ego longo labore quesierim, utrum meruerim tu scis melius; nil tamen egeram, ni promulgator egregius, ni preco diligentissimus, ni inclitus meritis homo affuisset in fine. Et quem alterum, queso, dedisse michi potuerat Deus adeo amantissimum, adeo Musarum conscium, adeo facundum, adeo promptum, adeo diligentem exquisitorem veri, uti tu es atque cognosceris? Invidit Alexander Achilli quod Homeri carmine commendatus sit. Et quis dubitet quin et ego, adhuc spirans, a viro longe me eminentiori equa invidia pulsatus sim, dum longe lateque tue in me legentur laudes? O preclarum decus, o splendidus honor, o desideratum solatium! quibus te verbis explicem non habeo. Nec mirum: nam, si Themistodes, vir summus Athenis, rogatus cuius vocem libentissime audiret, respondit, ut asserit Cicero, *eius a quo sua virtus optime predicaretur*, quid ego placibilius optare possum quam sentire te eloquentissimum virum, elegantia celebrem, fama illustrem, moribus conspicuum, virtutibus clarum, inter egregios viros predicantem ampliantem et extollentem pro viribus nomen meum, et meas laudes utinam meritas totis nisibus referentem? Nil edepol! Nec inficiar, ut paucis multa complectar: tanto complesti me gaudio, ut vix mei capax sim. Et utinam non uti nubes nimio repleta spiritu et in brevissimum lumen, esto clarissimum, effusus e vestigio evanescam! Hic me timor angit, ut te, vir inclite, deprecer ut caveas ne te nimis impellat amor in meam laudem, nam ipse sepe deos hominesque fefellit. Lauda parce, queso, velisque magis ut incognitus sed tutus consistam in pulvere, quam ex verticibus montium a vehementia ventorum forsan evellar et resolvar in auras. Inde, quoniam scribis te, me volente, librum vidisse meum atque legisse, et post multa me commendas quoniam liberali animo in publicum et absque dilatione emiserim, adverto te non satis huius eventus plene novisse historiam. Portaveram, fateor, librum hunc de quo sermo, peregrinationis mee socium, non adhuc ut illum emicterem: non enim eum tanti iudicabam, quin imo disposueram, si daretur ocium, amovere ab eo quasdam notas, ut rebar, illecebres et, si possem, decentiori ornatu aliquo venustare eum. Et his diebus quibus primo tibi factus sum notus et tu michi, dum multa una cum illustri viro Hugone de Sancto Severino verba fecissemus, tibi dixisse memini quoniam cupiebam ut illum videres; demum procedente tempore, cum certior factus essem quam grandis tibi esset industria, quam multa tibi rerum notitia et ingenium perspicax et admirabile, et quam tua severa esset censura, conscius ineptiarum libri et puerile reputans tibi illum apponere, cum nichil michi ex oblatione tibi a me facta, credo immemor, diceres, liberius mutavi consilium, nec ulterius de hoc tibi nec alteri feci verbum, quin imo tamdiu clam servaturus eram, donec, saltem pro meo iudicio, emendassem. Tandem, iam termino mei discessus adveniente, quomodo non recordor, factum est ut illum videret Hugo iam dictus, cui profecto nil negare possum quod iusserit. Is instantia maxima et precibus me renuentem fere benignitate sua coegit, ut illum sinerem donec copiam summeret: quod quantum adversus mentem meam fecerim, solus Deus vidit ex alto. Spopondit tamen vir inclitus, se non ante copiam cuipiam daturum quam apposuisset atque mutasset in suo quicquid ego in meo postea immutassem. Demum, qualiter ad te iam dicta verba et liber devenerint, ego ignoro et doleo, non equidem quod librum meum videris, cui precordia et omnem animam meam, si possem, volenti monstrarem, sed quoniam ante tempus in medium venerit, cum in eo resecanda quedam cognoscam et nonnulla etiam apponenda et immutanda plurima. Et quod michi gravissimum est, apud multos – audio – non liberalitate mea sed alieno munere divulgatus est, ut auferatur a me spes omnis non perfectum opus in melius redigendi. Sed, posquam sic Deo Hugoni tibique visum est, ut ante diem prodeat liber iste, queso per fidem tuam perque amicitiam nostram quatenus labore tuo eius sordes paululum saltem abstergas et in aliqualem venustatem redigas, ne omnino procedat incomptus. Scis enim, perspicacissime vir, quot sunt undique morsores operum et potissime celebrium, eo quod paucis sit grata poesis, non culpa sua sed aspernantium ignavia. Ego autem crimine Iohannis Latinuccii nondum reassumpsi librum quem fidei sue commisi, et sic quid inter legendo feceris aut signaveris videre non possum Timeo ne aliena minus servata fides nimie liberalitati mee damnosa sit, et cum iam permaxime turbationis sit causa. Scribis preterea, reverendissime michi, a me separatum librum animem ut sacrorum voluminum bibliotecam securus ingrediatur, dum duxeris, quasi a sacrosancta religione alienus horreat sacra. Non inficiar, de alienis a christiana religione fere totus est, sed non eorundem cultor, quin imo persepe, si memini, in detestationem gentilitie superstitionis exclamat ut hostis, et christiani nominis veritatem extollit pro viribus; ex quibus percipi potest nullo eum sacrarum rerum seu librorum horrore terreri, aut consortium et amicitiam spernere iure debere, uti merito horrebat lucem Cerberus tenebris assuetus continuis; et sic reoer suasione aliqua minime indigere. Verumtamen, si hoc, iudicio tuo, cui magis quam meo semper crederem, indiget, miror, cum auctori possis quod velis iniungere, cur libro dubites imperare: cum et ipse tibi propinquus, imo in manibus tuis sit, et michi longinquus, nec mei iam sed alieni existat. Tamen, si sic faciendum censes, ultro volensque iubeo eidem, impero, mando precipioque ut ea omnia prompto animo leto liberali atque obsequioso faciat quod tu ipse bonique ceteri viri voluerint, nec nedum sacra intret armaria, verum carceres catenasque, si iusseris, renuat, obiurgationes equo tollat animo, laudes si que dentur parce et cum humilitate suscipiat, reprehensiones meritas tanquam salubres toto amplectatur affectu, morsus indebitos parvipendat, et quicquid tibi breviter visum sit omni nisu perficiat, et de gratia Yhesu Christi et amicorum benivolentia magis quam de suis viribus omnino confidat; tu reliqua iniunge, si qua forsan opportuna decreveris. Ceterum, vir clarissime, miraris et quodammodo quereris inclitum preceptorem meum Franciscum Petrarcam tamdiu servare in conclavi a multis optatum et, ut ego arbitror, exire volentem Affricanum suum: quod et ego simili modo sepe miratus sum. Verum, dum quem tu, more veterum illustrium virorum, laceratum malignantium dentibus non reris, sepissime venenatis aculeis impulsum ab emulis video, paululum admirationem retraho; et tu, ut bona cum pace tua dixerim, minus admirari deberes si circumspectus homo gradum retrahit timens insidias suspicaturque dilectissimum et sibi diu laboratum opus emictere. Auspicatur quippe quid emisso futurum sit, cum adhuc latenti insidias appositas et insultus nonnunquam senserit in invisum. Inquies forsan, ubi vel quando contigerit, cum te sentias semper eiusdem admiratorem et laudatorem operum; si ad te nondum venere, facile est reserasse aliquos saltem. Credo Invectivas suas in medicum legeris, qui, etsi non in Affricam singulariter spicula direxerit, in eum totum solitarium et nil tale timentem sepius immictere ac infigere tela non equis viribus conatus est. Et quid in militem suspicandum est agat, quantumcunque munitum, is qui totam aciem audet aggredi? Sic credo non noveris quid aliqui concives mei suique, non parvi momenti homines, in orationem illam Magonis morientis, preter velle suum vagam, iniecerint: adversus quos ad me scripta grandis et querula et confutationum in morsores plena extat epistola; sic et quicquid egerint in nomen suum pridie nonnulli Veneti, qui non indicta illi die ad dicendam causam, non auditis cause meritis, non rite libratis, non inspectis, quantumcunque etiam minus tali questioni competentes essent iudices – de foro non dico, qui apud mense sacrum constitutus est – pro tribunali sedentes vino marcidi ciboque repleti, ausi sunt eum sententia sua non licteratum hominem dicere: quos adversus erupit libellus ille cuius est titulus De ignorantia sui et multorum. Quo titulo ego iure modestiam suam laudo: fatetur quippe de se quod fere cunctis contigit mortalibus, ut se ipsos scilicet non satis agnoscant; ostendens insuper ignaram multitudinem esse, quod plerique clamavere iamdudum, seu eam eodem secum laborare defectu, et hoc ob humilitatem potius suam quam alicuius iniuriam dictum puto. Et sic, ne per cuncta discurram, opportuit eum sepissime fatigare calamum in sui suorumque carminum defensionem adversus plerosque cisalpinos Gallos et alios. Et, ut de reliquis taceam, timet homo iam senex et tardior ad calamum solito eum emictere, non quia non possit aperta incedere facie et coram quibuscunque etiam acerrimis censoribus absque timore alicuius note consistere et de iure suo adversus emulos disceptare, sed ne inde surgant iurgia unde deberent laudes evenire. Desiderat preterea conspicuus homo quod illi servatur tempusculum studiis vel potius melioribus meditationibus dare quam responsionibus in obiectiones frivolas atque superfluas perdere, et fervoribus iuvenum iam fere gelidum obicere sanguinem. Dices forsan, dum preceptorem meum quibus possum subsidiis defendo, in me inadvertenter sententiam dicam, qui adeo profuse et inconsiderate opuscula, etiam non rogatus, emicto mea. Non negabo, redarguendus venio. Attamen tutius me posse fateri reor stolidum hoc crimen quam ipse possit, cum per tenebras longe tutior ab insidiis latronum pauper incedat solus quam per lucem, etiam prosequentibus multis, dives pertranseat. Multa mea vitia occultat et contegit fame mee tenuitas, ubi etiam nevum minimum illius splendida gloria accusaret. Titulum quem mordacem arbitrari videris, epistole scilicet ad me scripte contra appetentiam primi loci etc., queso non adeo severe dictum putes: in me dictum est, non in alios, et si quid austeritatis habet, in me iniecta est, eo quod, ut percipere potes ex litera, cum in primum locum pervenire non possem non sufficientibus ingenii viribus, ardens mea vulgaria et profecto iuvenilia nimis poemata, dedignari visus sum in secundo utinam meo convenienti ingenio consistere. Quam ob rem videor redarguendus, cum eo devenerim quo perpaucis devenire contingit, et consistere noluerim: et si qui sint qui eodem mecum peccent crimine, eadem mecum censura redarguendi sunt. Preterea preceptori in auditorem ampla licentia est, et ob id, si visum illi est titulo et sermone mordaci redarguendam fore segnitiem meam, imo arrogantiam et superbiam, iure potuit fecisse suo; et melius, nosti, quos diligit pater filios aut auditores preceptor, hos corrigit et castigat. Si dicas: *Quid ergo ad infinitam personam videtur dirigere?*, patet liquido: ut mitius imbecillis ego austeritatem castigationis reciperem. Sub titulo vero quem subsequeris eum scripsisse, scilicet contra ignorantiam atque arrogantiam modernorum, nunquam aliquid legisse recordor; hoc memini: eum epygramatibus splendidis summos semper quoscunque decorasse modernos eosque persepe honorasse laudibus, nec destitit quin sibi aliquando detraheret ut contemporaneorum gloriam augeret: et, si opportunum esset, non deficerent exempla, etiam si multa vellem apponere. Verum, si sic sit ut scripserit, precor, vir optime, non adeo, ut videris, stricte sumpseris: scis quoniam cum effectu verba intelligenda sint. Infiniti sunt ignorantes et ob ignorantiam arrogantes, et tu inter alios unum, ut scribis, pridie retudisti, et bene sapientum est ignorantium luce veritatis abstergere tenebras; et quod tibi verbo licuit, et preceptori meo licteris licitum est. Et sic, ubicunque vel quandocunque tales titulos legeris, adversus tales scriptos arbitrari debeas credo, non adversus te vel tibi similes, qui gnari estis et mites. Sed de hoc alias. Quod autem suades ut illi scribens suadeam, credo, si prestet Deus, verbis et in presentia me operam daturum: disposui enim, ni superveniat quod nondum viderim, circa finem mensis huius vel sequentis principium ad eum usque Patavum ire; et si quid iuxta votum de Scipione obtinuero, confestim ad te rescribam. Et quoniam in finem tendit epistola, longior, credito, dum calamum sumpsi, precor magistro Angelo de Ravello, optimo quidem atque venerabili viro et amico communi, me commendatum facias. Et vale, amicorum precipue. -Certaldi nonis aprilis. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Generoso militi domino Maghinardo de Cavalcantibus preclaro regni Sicilie marescallo. -Miraberis, miles egregie, quod tamdiu distulerim ad te scribere; nec dubium quin accusandus essem, ni in contrarium surgeret honestissima, esto odiosa, tam longe dilationis causa. Audisse potuisti, ni fallor, quoniam infirmus fui. Heu michi! dixi fui quasi non sim: imo sum, et, quod multo peius, nulla de proximo spes michi salutis est. Quod ut clarius possis advertere, etiam si alia scribenda occurrant plurima, hoc unum, scilicet que michi diu egrotanti nec ad te scribenti vita fuerit et sit, libet explicare paucis, et potissime postquam paxillum his diebus, quasi sim e faucibus eductus Orci, concessum est respirare fesso. Posquam igitur, honorande michi semper, te ultimum vidi, semper vita fuit fere simillima morti, afflicta tediosa et sibimet odiosa, non unico tantum vexata stimulo. Nam ante alia incessabilis michi et igneus pruritus fuit et est, sic et scabies sicca cuius abradere squamas aridas et scoria die noctuque vix sufficit unguis assidua, preterea ventris ponderosa segnities, renium perpetuus dolor, splenis turgiditas, bilis incendium, tussis anhela, raucum pectus et attonitum caput, necnon et alia plura, que si enumerem, corpus omne languidum et humores in se discordes omnes facile dices. Ex quibus fit ut michi sit celum inspicere grave, onerosa corporea moles, titubans gradus, tremule manus, pallor stigius, appetitus cibi nullus et rerum omnium displicentia; odiose michi sunt littere, et qui nuper amantissimi erant libelli displicent, animi remisse sunt vires, memoria fere nulla et hebes ingenium; cogitationes omnes mee in sepulcrum declinant et mortem. Et quod michi precipuum solamen erat, sublatum est: Muse, quarum celesti cantu oblectabar aliquando tangenti Marone et Petrarca nostro aliisque nonnullis sacro plectro castaliam liram, obmutuere, et silet camerula quam consueram sentire sonoram; et breviter, in tristitiam tendunt omnia mea. Stant tamen inter tot mala vivax oculorum acies, nec ulla adhuc infectus nausea stomacus, et post fricatam unguibus diu scabiem gratissima somni quies: his pauculum refocillor subsidiis. Remedia nulla michi sunt, nec hic medicus nec medela, etsi sit nulla michi fides in illis: vivo natura et appetitu ducibus. O miserum me! si me videris, vix agnosces: non oris habitus ille priscus, non oculorum letitia est; adeo ossibus impressa pellis, ut Erysithon videar potius quam Iohannes, et effetum corpus exangue cadaver quam animata congeries. Et sic quid de me futurum sit, ipse non video; mortem cupio, que non equidem intempesta foret: sexagesimum enim annum ago. Satis, imo multum vixi, et vidi que proavi non videre mei, nec quid novi, etiam si duplicentur anni, videre queam iure expectare debeo, ni forte volitare montes et flumina in fontes redire speravero, quod ridiculum est. Si ergo veniat, minime egre suscipiam, ut iam afforet malorum finis omnium antequam gravior amicis efficiar. Et ne te ulterius afflictionibus meis afficiam, habes cur non scripserim, habes quid sentiam, et quid cupiam habes. -Hucusque, miles inclite, II ydus augusti, tribus tam paucis litteris diebus concessis continuis, scripseram: nec erat animus michi preter recommendationes aliquas superaddere, et insequenti die litterulam claudere. Sane novo et anxio eventu quod disposueram sublatum est. Nam eadem qua supra die, cadente iam sole, debilem fessum et vix spirantem ignita febris invasit repente tanto cum impetu, ut primo impulsu me victum crederem: et sic conscendi lectulum, ratus non amplius meis pedibus descensurum; et crescente nocte crescebat incendium. Ego autem infesto ardore et acri capitis dolore vexatus, suspiria emictens ignea et tenues quandoque voculas passionem testantes meam – non enim michi mos est mugitus emictere, ut plerique faciunt – huc illuc ferebar queritans motu illo febrem ludere et parvo vestimentorum frigore ethneum sedare incendium. Et quoniam adversus tam validas caloris immensi vires me exaustum et imbecillem sentiebam, in finem meum me omnino iturum rebar, et de vita presenti desperans, de futura cepi meditationes intrare; et dum me scelestum hominem ante tribunal Iudicis cuncta cernentis primo a corpore egressu iturum noscerem, et iustam eius iram in crimen meum severamque censuram mecum revolverem, tantus me pavor intravit, ut tremerem totus et veras mei conscius emicterem lacrimas. Adstabat michi sola ancillula quedam, cuius multis annis obsequio usus sum, que me videns et existimans quoniam egritudine victus lacrimarem, et incompte ac insipide satis cepit conari pauculas vires meas in patientiam erigere. Ego autem medio ardoris in estu ridebam illius inscitiam, et te et amicos alios, etsi absentes essetis, tanquam presentes post trepidationem illam ingentem alloquebar, et orabam tacite, quibus poteram mentibus, ut intercessionibus vestris michi a Deo facilem impetraretis exitum Eumque erga me mitem misericordemque votis faceretis supplicibus: et nonnunquam, me ea hora expiraturum existimans, vale tibi reliquisque dixi. Quid multa? Cum in profundissimam noctem venissem, et ecce iudicio meo ignis extrorsum ab intrinsecus emissus, ab umbellico in fundum usque ventris et dextrum inguen, cuncta corripuit: ex quo sperans egressuram febrem cum ardore illo, paululum patientius cepi expectare exitum. Sed cum in cassum cedere expectatum adverti, Phetontis memor incendii cepi michi ipsi timere ne fulmine illo in cinerem iturus essem, et quam ante optaveram mortem expavescere. Interim post longam expectationem dies eluxit, et vocatis ex rusticanis amicis quibusdam ostendo eventum. Mirantur omnes; et cum nil haberent aliud quod prestarent, ivere in consilium. Hortantur ut medicum advocem, quod ego tanquam superfluum aspernabar, consuetus nature accidentium quorumcunque in diem usque illam curam permictere. Tandem, ne viderer id potius ob avaritiam facere quam ob sinistram medicorum habitam oppinionem, advoco: nec credas vero Apollinem, quem primum novisse vires herbarum aiunt, seu epydaurium Esculapium vel iuniorem horum Ypocratem chium, sed assuetum curis villicis hominem equidem satis affabilem et circumspectum. Is autem, postquam vidit igneam illam maculam, e vestigio epatis ferventis opus esse dixit superflua nocuaque ad exteriora mictentis, eumque morbum festina curatione indigere: que si fieret, salus adesset illico; si vero differatur per diem tantum, me infra quartam in certissimam iturum mortem ratione monstrata. Timui, fateor, iussique medici sequeretur imperium. Nec mora: parantur in scarnificationem meam instrumenta, ferrum et ignis; et accensis lampadibus et in meam carnem extinctis atque infixis et demum sublatis, et crebris cultro tonsorio, eisdem locis ante preustis, ictibus fracta cute, iterum et iterum apponuntur non absque maximo cruciatu meo; et sic his attrahentibus, non ante destitere quam multum sanguinis, imo, ut medicus asserebat, veneni letalis emungerent. Quo peracto, *Sanus es* inquit medicus, quod ego facile credidi, quia plurimum cum sanguine abiisset febris infeste; et ego, qui per duas precedentes noctes somnum non ceperam, in illum solutus paxillulum quietis assumpsi. Hinc michi primum aliquantulum spei future valetudinis affulxit, et demum de die in diem aucta est; et sensim prisce cepere redire vires, adeo ut iam manus, esto debilis, ut vides, sufficiat calamo. Verum in alacriorem materiam transeamus. Audivi te sacros celebrasse ymeneos, face tamen nocturna, ex quo arbitror te id iniisse consilium quod tibi quibus potui rationibus suaseram. Si sic est, aut quecunque sit alia, oro precorque Deum superosque reliquos ut tibi sibique bonum faustumque sit hoc coniugium, eique leta et cito subsequatur proles. Queso illi me commendatum facias, nam uti te diligo pio integroque mentis affectu, sic illam, esto incognitam, tui amore; et licet non sperem eam videre, tamen cupio eique reverentiam exhibere condignam. Et, ne longius gemina evagetur epistola augusti IIII ydus incepta et V kalendas septembris in finem deducta, recommenda me magnifico militi domino Americo et Salici fratri tuo, et saluta Forchettam. Et longum vale. -Certaldi die qua supra. -Iohannes Boccaccius tuus. - -Generoso militi domino Maghinardo de Cavalcantibus preclaro regni Sicilie marescallo. -Ydibus septembris post solis occasum, strenue miles, munus tuum insigne suscepi cum litteris id significantibus et aliis pluribus ad me manu tua scriptis, quas non minus avide legi quam donum verecunde susceperim. Quibus si respondere velim, quia volo, in tumultuariam epistolam vadam necesse est – sic enim rerum diversitas atque numerositas exigit – quod quidem ut equo feras animo cupio precorque. Scribis ergo, vir clementissime, ante alia, dum languoris mei afflictiones fere infinitas legeres, compassione commotus, non absque quodam generoso mentis rubore, quia femineum visum sit, illacrimaveris. Credo scias quas emiseris lacrimas; quid autem in me fecerint quam cito illas emissas legi, minus te novisse existimo. Indices enim fuere integre affectionis tue in me, quod ego in non parvam fortune mee gloriam adscripsi. Quid, queso, michi depresso homini optabilius contigisse poterat, quam novisse tam certis testibus quod tanti militis adeo amicus sim, ut meis egritudinibus suas non fastidiat impendere lacrimas? Illas post hec tanto cariores suscepi quanto rariores prestari a splendidis viris pauperibus consuevere. Has demum ego anxietatum mearum lotrices imo pultrices sensi sentioque, nam non tantum superficietenus, ut quandoque pinguia flammula lambit, morbosum diluentes tetigere corpus, verum, dum legerem, ad intrinseca penetrare visum est suave quoddam atque delectabile lenimentum meos titillans sensus, ut sumptus liquor frigidus sitientes. Erubuisse tam fortis animi quam noscentis argumentum est. Se totum effundere in ploratus querelasque sonoras et ululatus, ut nonnulli persepe faciunt, muliebre profecto est et in viro detestabile; pauculas lacrimulas emisisse humanitatis ac passionem passi cordis est signum. Nam etsi quidam fortissimi viri preter naturam sicca facie gravissimas fortune pertulerunt iniurias, non propterea damnabile est aliquantulum cessisse nature laboranti: nam, uti qui sicco vultu diros eventus transeunt obstinati ferreique non minus quam fortes forsan habendi sunt, sic et hi qui pio oculorum rore genas paululum profudere in adversis, homines et sensibiles se ostendunt. Scio legeris predonem illum macedonem qui parva militum manu omnem orbem aggressus est, deiecto Dario atque amicorum manibus occiso abstinere nequivisse quin lacrimas dederit; preterea et Marcum Marcellum, preclarum ducem atque bellorum et armorum laboribus duratum, infortunio Syragusanorum, paulo ante hostium urbe capta et flammis hostilibus crepitante, concessisse lacrimas testatur antiquitas; et eum qui fere toto primus prefuit orbi effusisse veras, ut arbitror, piasque venerando capiti Pompeii Magni generi sui. Sed quid istos quantumcunque pregrandes viros in memoriam tuam veros pietatis testes revoco, cum legerimus sepe Christum Dei filium, verum Deum verumque hominem, Lazaro amico suo defuncto dedisse, cum sciret etiam eum illico surrecturum opere suo? Non equidem ob aliud ab eo factum puto, nisi ut exemplum presentibus daret et posteritati relinqueret ad explendum etiam lacrimis in amicum integre caritatis officium. Has ergo humanitas et dilectio vera e penetralibus cordis etiam obsistentibus prestantissimorum hominum viribus elicit et in oculos evocatas emictit. Erubescentiam ergo illam pelle, credasque te pii hominis opus egisse, non fluxe mulieris, leterisque quoniam testes veros integritatis tue amico quantumcunque pauperi dederis. Preces autem tuas atque tuorum quas polliceris ultro videat Deus; que cum pie iusteque forsitan sint, non dubito quin sensurus sim in conspectu eterni Regis pro me interpellasse atque obtinuisse quod poscitur; imo, seu tue sint seu reverendissime atque devotissime coniugis tue, iam sentio: nam quem lacrimarum tuarum dulcor extulerat, precum virtus in vires pristinas revocat, cum numquam michi pruritus fuerit infestior nec unguis acutior aut scalpendi delectatio maior. Sed nunc sinamus ista. Te libellos meos non legisse, quod quasi magnum fateris crimen, cum rideam, non miror; non enim tanti sunt ut, aliis pretermissis, magna cum solertia legi debeant. Dato estivus calor, noctes breves et sponsa nova, ut domestice rei curam omiserim, nedum novum et iuvenem militem, sed etate provectum, canum et scolasticum hominem a sacris etiam studiis et amovisse potuissent et excusatum redderent. Quod autem te hieme futura facturum scribis, laudo ni melior adsit cura. Sane, quod inclitas mulieres tuas domesticas nugas meas legere permiseris non laudo, quin imo queso per fidem tuam ne feceris. Nosti quot ibi sint minus decentia et adversantia honestati, quot veneris infauste aculei, quot in scelus impellentia etiam si sint ferrea pectora, a quibus etsi non ad incestuosum actum illustres impellantur femine, et potissime quibus sacer pudor frontibus insidet, subeunt tamen passu tacito estus illecebres et impudicas animas obscena concupiscentie tabe nonnunquam inficiunt irritantque, quod omnino ne contingat agendum est. Nam tibi, non illis, si quid minus decens cogitaretur, imputandum esset. Cave igitur iterum meo monitu precibusque ne feceris. Sine illas iuvenibus passionum sectatoribus, quibus loco magni muneris est vulgo arbitrari quod multas infecerint petulantia sua pudicitias matronarum. Et si decori dominarum tuarum parcere non vis, parce saltem honori meo, si adeo me diligis, ut lacrimas in passionibus meis effundas. Existimabunt enim legentes me spurcidum lenonem, incestuosum senem, impurum hominem, turpiloquum maledicum et alienorum scelerum avidum relatorem. Non enim ubique est qui in excusationem meam consurgens dicat: *Iuvenis scripsit et maioris coactus imperio*. Hec autem quantum etati mee conveniant, sino studiis, tu nosti; et quanquam minus honestus sim et longe minus iamdudum fuerim, non facile vellem iudicio talium mulierum mea fedaretur fama vel nomen. Sed quid plura? Non dubito quin facias quod illis tibique michique pium sanctumque fuerit. Post hec, miles egregie, video opportunitates meas muneribus tuis superes, teque satis ostendas apud magnanimam reginam versatum, et positis pusillanimitatis florentine moribus, reginalibus imbutum. Misisti pridie aureum vasculum et nummos aureos in vasculo, splendidum donum et maiore me dignum homine. Et esto extiterit importuna egritudinis mee necessitas, non tamen adeo prodigas habeo manus, ut effuderim omne. Stat adhuc, hercle! particula qua forsan tutari poteram ab insultu hiemali et misellum fovere corpusculum. Satis feceras, imo multum, imo nimium: et potissime, quod hodie rarissimi faciunt, non expectatis precibus, quibus grandi precio emuntur obsequia, prevenisti munere necessitudinem pauperis amici, quod adeo laudandum puto, ut nulle satis grandes possint exhiberi gratie. Verum novissime transcendere etiam pauperiem meam conatus es, secundo mictens generosi animi tui testimonium, donum scilicet equum primo, quo non solum vicisti indigentiam meam, sed me ad exhibendum grates saltem aliquas elinguem fecisti. Quid enim tibi satis dignum dicere possum, nisi toto ore confiteri quod feceris? Ex luto fecis eripuisti me et cervicem iam pressam ab ergastulo rusticorum substulisti. Quid maius, quid carius, quid optabilius homo suscipere potest ab homine, pauper a divite, obscurus a splendido, senex a iuvene? Hinc, ut michi congratuler, posquam quod tibi referam dignum non habeo, felix sum tam pio, tam liberali, tam magnifico dives amico, imo patrono et, si ut dicam patiaris, domino. Unum tamen omisisse nolim. Si tibi fortuna pinguis est, quam ego ampliorem fore cupio, non ut in me disgreges et effundas omnem superum benignitate concessa est, quin imo ut regine inclite, cui obnoxius es, cum fide et decore prestes obsequium, splendorem serves militie et futuram tibi prolem, ut nobilitati competit tue, suscipias educesque, atque antiquioribus et forsan me dignioribus amicis subvenias, et longe magis Christi pauperibus, quos ceteris preposuisse debueram, nam quod his fit Christo fit, ut ipsemet in Evangelio asserit. Hec tot non parvis peraguntur sumptibus, et potissime in patria in qua, nedum alia, sed solares, et non parvo pretio, emendi sunt radii. Ego autem, ut ad me redeam, expectabam suasionibus tuis et meis precibus onus hoc secundum imponendum humeris incliti viri domini Hugonis de Sancto Severino, quem alterum sua liberalitate senectutis mee presidium spero. Sed quid adversus Dei beneplacitum in auras verba diffundo et forsan aures tuas offendo? Opus suum fore existimo. Continue enim Deum precamur dicentes: *Panem nostrum cotidianum da nobis hodie*, sub panis vocabulo, quantum ad verborum corticem, quecunque victui opportuna sunt sentientes, que quidem ut plurimum carentibus conceduntur auro seu numismatibus ex auro argentoque confectis. Nunc, cum sciamus Deo non manus esse, non pedes, non in regno celorum officinas habere fabrarias, non incudem vel malleos, non aurum argentumve effodi, ex quibus possit, in quantum spiritus et substantia separata, quibus indigemus conflare nummos velitque quibus prestat aures satisfactum esse, arte nobis incognita sublimium mentes tangit et in desiderium urget agendi; ex quo fit ut opulenti indigentibus orantibusque aperiant, et leta facie, thesauros et horrea atque munificos sinus; et sic divine sunt manus incudes mallei et erarie officine hi a quibus ipsi pauperes quod oramus obtinemus. Nunc, cum meminerim et panem petiisse cotidianum atque dixisse persepe orans daviticum illud carmen: *Ne proicias me in tempore senectutis, cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me*, liquido operibus tuis video voces meas clementissimi Redemptoris mei tetigisse mentem, eisque agentibus non sim proiectus senex a facie eius. Felix equidem es, cum misericordie tanti opificis organum factus sis, et ego eque felix sum, qui a sublimi rerum Principe audiri mereor clementia sua, et suo iussu ab instrumento tam placido adiuvari. Sibi igitur datori gratiarum tibique ministro eius gratias ago quas possum, precorque ut idem ipse, qui in camino ignis ardentis pueros servavit incolumes, te ab omni hostili impetu et lingua dolosa liberet, salvum faciat et conservet, teque qui Iosep Pharaoni gratum fecit, sibi et inclite regine tue pro votis gratissimum reddat, atque, uti a gregibus in regale solium David puerum suum extulit, sic te semper ad maiora et clariora evehat usque in splendorem et gloriam sempiternam, in qua suscipias quod sancte peragendo merueris. Commendationes insuper quas facis ex parte communium amicorum atque maiorum meorum, leto animo suscipio et amplector, precorque ut versa vice me, dum illis Neapolim scripseris, commendatum facias, et potissime domino Lodovico regenti nec minus domine coniugi tue, cuius ego honorem et consolationem cupio. Donatus Iacobi novus affinis tuus, ni decipior, laudabilis homo est, et hinc amicus meus, quia suus sum, et ideo illi me commendes oro; et equo modo Iohanni Latinuccii nostro, dum illi scripseris, cuius ego tibi licteras quas michi misisti huic alligatas remicto. Et salva semper reverentia militaris et beneplacitum tuum, non sunt he mee licterule, quas tibi familiariter scribo et forte fidenter nimis, nedum a longe mictende, sed nec etiam in presentia ostendende ut facis: nam, si dum illas legis tua te fallit affectio, non sic alii facile capiuntur et eodem tecum concordant iudicio, ex quo fit forsan, ubi meum ampliare nomen et laudem putas, inadvertenter minuis et deturpas. Multum scripsi; nec egrotantis hec videtur epistola, sed sic fit: dum ad te scribo, non aliter trahor delectatione quam si de rebus delectabilibus presens loquerer una tecum. Parce prolixitati, et vale longum, strenue miles. -Certaldi -Iohannes Boccaccius tuus. - -Ad reverendum in Christo patrem fratrem Martinum de Signa ordinis fratrum Heremitarum sancti Augustini, sacre Pagine professorem. -Theocritus syragusanus poeta, ut ab antiquis accepimus, primus fuit qui greco carmine buccolicum excogitavit stilum, verum nil sensit preter quod cortex ipse verborum demonstrat. Post hunc latine scripsit Virgilius, sed sub cortice nonnullos abscondit sensus, esto non semper voluerit sub nominibus colloquentium aliquid sentiremus. Post hunc autem scripserunt et alii, sed ignobiles, de quibus nil curandum est, excepto inclito preceptore meo Francisco Petrarca, qui stilum preter solitum paululum sublimavit et secundum eglogarum suarum materias continue collocutorum nomina aliquid significantia posuit. Ex his ego Virgilium secutus sum, quapropter non curavi in omnibus colloquentium nominibus sensum abscondere; et ob id, cum desideres tam titulorum quam etiam nominum colloquentium in eglogis meis sensum, nolo mireris, magister optime, si absque significato nonnulla colloquentium nomina comperies: de titulis non sic, omnes enim accurate apposui. Nunc autem ad optatum tuum deveniens dico, -De primis duabus eglogis seu earum titulis vel collocutoribus nolo cures: nullius enim momenti sunt, et fere iuveniles lascivias meas in cortice pandunt. -Tertie vero egloge titulus est Faunus, nam, cum eiusdem causa fuerit Franciscus de Ordelaffis olim Forlivii capitaneus, quem, cum summe silvas coleret et nemora ob insitam illi venationis delectationem, ego sepissime Faunum vocare consueverim eo quod fauni silvarum a poetis nuncupentur dei, illam Faunum nominavi. Nominibus autem collocutorum nullum significatum volui, eo quod minime videretur oportunum. -Quarte egloge titulus est Dorus hanc ob causam: tractatur enim in ea de fuga Lodovici regis Sicilie; et quoniam liquisse proprium regnum eidem regi amarissimum credendum est, ut satis in processu egloge percipitur, ab amaritudine eam denominavi, nam grece doris, amaritudo latine sonat. Collocutores autem sunt Dorus, idest rex ipse in amaritudine positus, et Montanus, pro quo assummi potest quicunque vulterranus, eo quod Vulterre in monte posite sunt et ipse rex ad eas deveniens ab eisdem Vulterranis susceptus est; tertius est Phytias, pro quo intelligo Magnum Senescallum qui nunquam eum deseruit, et Phytiam nuncupo ab integerrima eius amicitia erga eundem regem: et summo nominis huius significatum a nomine Phytie amici Damonis, de quo Valerius ubi de amicitia. -Quinte egloge titulus est Silva cadens, eo quod in ea tractetur de diminutione et quodammodo casu civitatis neapolitane post fugam Lodovici predicti regis; quam civitatem more pastorali loquens silvam voco, nam uti in silvis animalia habitant bruta, sic in civitatibus homines, quos more predicto oves edos et boves aliquando nuncupamus. Collocutores duo sunt, Caliopus et Pamphylus. Pro Caliopo ego intelligo aliquem optime recitantem damna desolate civitatis, nam caliopes grece, bona sonoritas est latine, que bona sonoritas in aliquo esse non potest nisi debito ordine dicenda dicantur. Pro Pamphylo autem accipi potest quem maluerimus ex Neapolitanis civitatem suam integre diligentem, cum pamphylus grece, latine totus dicatur amor. -Sexta egloga Alcestus dicitur, eo quod de reditu regis prefati in regnum proprium loquatur, quem regem ego hic Alcestum voco, ut per hoc nomen sentiatur quoniam circa extremum tempus vite sue optimi regis virtuosi mores assumpserat: et Alcestus dicitur ab alce, quod est virtus, et estus, quod est fervor. Collocutores duo sunt, Amintas et Melibeus, pro quibus nil penitus sentio. -Septima egloga titulatur Iurgium, eo quod iurgia civitatis nostre et imperatoris contineat. Collocutores autem duo, Daphnis et Florida, sunt. Pro Daphni ego intelligo imperatorem, nam Daphnis, ut in maiori volumine Ovidii legitur, filius fuit Mercurii et primus pastor: sic et imperator inter pastores orbis, idest reges, consuevit esse primus. Florida Florentia est, etc. -Octave egloge titulus est Midas: fuit enim Midas rex Frigie avarissimus, et quoniam in egloga ista de quodam domino avarissimo habeatur sermo, eundem Midam dicere et eglogam titulare placuit. Collocutores duo sunt, Damon et Phytias, idest duo amicissimi homines uti illi fuerunt, de quibus Valerius ubi supra. -None egloge titulus est Lipis, in qua fere per totum de anxietate civitatis nostre ob coronatum imperatorem mentio fit, et ideo Lipis dicta est, quia lipis grece, latine dicitur anxietas. Collocutores duo sunt, Batracos et Archas. Pro Batracos ego intelligo Florentinorum morem: loquacissimi enim sumus, verum in bellicis nil valemus, et ideo Batracos, quia grece batracos, latine rana sonat; sunt enim loquaces plurimum rane et timidissime. Archas autem pro quocunque homine extero potest accipi, et ideo nullam nomini significationem propriam volui. -Decima egloga titulatur Vallis opaca, eo quod in ea de infernalibus sermo sit, quos penes nulla unquam lux est. Collocutores autem duo sunt, Lycidas et Dorilus. Pro Lycida ego quendam olim tyrannum intelligo, quem Lycidam a lyco denomino, qui latine lupus est: et uti lupus rapacissimum animal est, sic et tyranni rapacissimi sunt homines. Dorilus vero est quidam captivus cum assiduo merore consistens, dictus a doris quod amaritudo sonat, sed ideo Dorilum diminutive dixi, ne plebeius homo eodem nomine diceretur cum rege. -Undecima egloga dicitur Pantheon a pan, quod est totum, et theos, quod est deus, eo quod per totam de divinis sermo sit. In hac tantum auctor loquitur recitans quedam dicta quorundam interloquentium, qui duo sunt, Mirtilis et Glaucus. Pro Mirtile ego intelligo Ecclesiam Dei, quam a mirto denomino, eo quod mirtus habeat frondes bicolores, nam ex parte inferiori sanguinee sunt, ex superiori virides, ut per hos colores sentiamus persecutiones et tribulationes a sanctis hominibus olim habitas et firmissimam eorum spem circa superiorem mercedem eis a Christo promissam. Pro Glauco autem ego intelligo Petrum apostolum; fuit enim Glaucus piscator, et gustata quadam herba repente se proiecit in mare et inter deos maris unus factus est: sic et Petrus piscator fuit, et gustata Christi doctrina se inter fluctus, idest hostium christiani nominis minas et terrores, ultro proiecit, Christi nomen predicans, ex quo deus, idest sanctus, inter amicos Dei in celis factus est. -Duodecima egloga titulatur Saphos, eo quod de hac Saphu omnis sermo sit egloge; quam ego Saphon pro poesi intelligo, eo quod Saphos, puella quedam lesbia, plurimum evo suo in poesi valuerit. Collocutores autem duo sunt, Caliopes et Aristeus. Pro Caliope, ut alias est dictum, pro bona sonoritate accipio, eo quod in bona prolatione modulis regulata poeticis omnis videatur poetice fere vis consistere. Aristeum pro me pono avidum ad poeticam devenire, et ideo Aristeum me nomino ab Aristeo quodam, qui usque ad adolescentiam suam linguam adeo impeditam habuit, ut vix posset aliquid satis exprimere plene; demum, solutis lingue nexibus, eloquens factus est. -Tertiadecima egloga Laurea nuncupatur a serto laureo, quod est insigne poetarum, et hec ideo sic dicta est, quia in ea plurimum de honorificentia poetice sermo fiat. Collocutores tres sunt, Daphnis, Stilbon et Critis. Pro Daphni ego unumquenque poetam insignem accipio, eo quod poete eadem corona honorentur, scilicet laurea, qua honorari consueverunt victores atque triumphantes cesares, qui primi sunt pastores, ut Daphnis de quo supra. Stilbon pro quodam ianuense mercatore pono, cum quo disceptationem quandam iamdudum Ianue habui, de qua in hac egloga mentionem plurimam facio; quem Stilbonem vocito a Mercurio mercatorum deo, qui et Stilbon dicitur. Critis grece, latine iudex est, et ponitur pro quodam assumpto hic in iudicem litigii iam dicti. -Quartadecima egloga Olympia dicitur ab olympos grece, quod splendidum seu lucidum latine sonat, et inde celum dicitur Olympus; et ideo huic egloge hoc nomen Olympia attributum est, quoniam in ea plurimum de qualitate celestis regionis habeatur sermo. Collocutores quatuor sunt, Silvius, Camalus, Terapon et Olympia. Pro Silvio me ipsum intelligo, quem sic nuncupo, eo quod in silva quadam huius egloge primam cogitationem habuerim. Camalos grece, latine sonat hebes vel torpens, eo quod in eo demonstrentur mores torpentis servi. Terapon huius significatum non pono, quia non memini, nisi iterum revisam librum ex quo de ceteris sumpsi, et ideo ignoscas: scis hominum memoriam labilem esse, et potissime senum. Pro Olympia intelligo parvulam filiam meam olim mortuam ea in etate in qua morientes celestes effici cives credimus: et ideo, ex Violante dum viveret, mortuam celestem idest Olympiam voco. -Quintadecima egloga dicitur Phylostropos, eo quod in ea tractetur de revocatione ad amorem celestium ab amore illecebri terrenorum; nam Phylostropos dicitur a phylos, quod est amor, et tropos, quod est conversio. Collocutores duo sunt, Phylostropus et Typhlus. Pro Phylostropo ego intelligo gloriosum preceptorem meum Franciscum Petrarcam, cuius monitis sepissime michi persuasum est ut omissa rerum temporalium oblectatione mentem ad eterna dirigerem, et sic amores meos, etsi non plene, satis tamen vertit in melius. Typhlus pro me ipso intelligi volo et pro quocunque alio caligine rerum mortalium offuscato, cum typhlus grece, latine dicatur orbus. -Sextadecima et ultima egloga titulatur Aggelos, quasi nuntia et precedentium ductrix atque oblatrix ad amicum ad quem illas mitto; nam aggelos grece dicitur quod nos angelus latine nuncupamus, et angelus etiam latine sonat nuntius. Collocutores duo sunt, Appenninus et Angelus. Pro Appennino amicum meum ad quem mitto intelligo, quem ideo Appenninum voco, quia in radicibus Appennini montis natus et altus sit. Pro Angelo, ut dictum est, ipsam eglogam more nuntii deducentem atque loquentem intelligo. -Et hec pro nunc dicta sufficiant, que quam brevissime scripsi de ingenio tuo confidens. Queso, mi pater, litteras huic tue alligatas communi domino nostro episcopo per aliquem fratrum tuorum mittas quam citius; et sis memor, postquam vicarium provincialem habetis, ne conventus Sancti Geminiani quod tui conventus ius est occupet. Frater ille Iohannes mendax multum panis ex castro isto in quadragesima preterita suis misit ! Opto ut diu valeas, et mei memor. -Certaldi VI ydus octobris. -Tuus in omnibus Iohannes Boccaccius. - -Flebilem epistolam tuam pridie XIII kalendas novembris, amantissime frater, suscepi, cuius cum scribentis manum non noscerem, soluto nexu confestim in mittentis nomen oculos inieci, et quam cito nomen tuum legi, sensi quid in eadem lecturus eram: felicem scilicet transitum incliti patris et preceptoris nostri Francisci Petrarce ex terrestri Babilone in celestem Ierusalem, quem, esto amicorum nullus te preter ad me scripserit, iamdudum vulgo omni fere iam predicante maximo dolore meo audiveram et dies plusculos quasi sine interpositione fleveram; non enim ascensum, sed quoniam me miserum destitutumque viderem. Nec mirum: nemo mortalium me magis illi fuit obnoxius. Et ut cuncta persolverem, fuit animus venire illico daturus infortunio tuo meoque debitas lacrimas, tecumque in celum ac superos conquestus meos et ultimum penes bustum tanti patris vale dicturus. Verum iam decimus elapsus est mensis postquam in patria publice legentem Comediam Dantis magis longa atque tediosa quam discrimine aliquo dubia egritudo oppressit, et dum per quatuor menses, non dicam medicorum sed fabulonum, amicorum impulsu, consilia sequor, continue aucta est, et potionibus et ieiuniis adeo a solito ordine exorbitare coacta est nutritiva virtus, ut in debilitatem devenerim fere inexperto credibilem, cui satis fidem prestat aspectus meus videntibus. Heu michi misero! longe alter tibi viderer quam is quem vidisti Venetiis. Exhausta totius pleni quondam corporis pellis est, immutatus color, hebetatus visus, titubant genua et manus tremule facte sunt, ex quo, nedum superbos Appennini vertices, sed vix usque in avitum Certaldi agrum amicorum quorundam suffragio deductus e patria sum, ubi semivivus et anxius, ocio marciens et mei ipsius incertus consisto, Deisolius, quifebribus imperare potest, medelam expectans et gratiam. Sed, ut de me satis dictum sit, litteris tuis visis lectisque innovata pietate iterum flevi fere per noctem unam, non optimo viro, fateor, compatiens; certus enim vivo, dum memini honestatis morum ieiuniorum vigiliarum orationumque et innate pietatis eiusdem et Dei dilectionis et proximi, quod dimissis erumnis misere vite huius in conspectu summi Patris evolaverit et ibidem Christo suo et eterna fruatur gloria; sed michi amicisque suis in hoc estuoso solo relictis, non aliter quam absque gubernaculo undis et ventis inter scopulos agitata navis. Et dum pectoris mei fluctuationes innumeras meditor, que tibi sit mens facile video, sic et honorande michi semper Tullie, dilecte sororis mee coniugis tue, quos non dubito longe amaritudine acriori perculsos: nam potentissime sunt doloris vires in vidente quod nolit. Sed quid? Si prudens ut arbitror es, nosti quoniam in mortem nascuntur omnes. Fecit Silvanus noster quod nos parva interposita mora facturi sumus: bonorum annorum plenus abiit, imo non abiit sed precessit, et sedes piorum sortitus nostris miseriis compatitur orans misericordem Patrem ut fortitudinem itinerantibus nobis adversus vitia prestet et in finem venientibus placidum sibique gratum concedat exitum, et nullis obstantibus Adversarii nostri insidiis, nos ad se recta via perducat. Que, ne plura apposuerim, si considerabis, non solum diligentibus illum tanti nominis virum ponendos esse gemitus, sed assummendam letitiam et spem future salutis esse dices, quod solamen precor per fidem tuam et amicitiam nostram Tullie suadeas: sunt enim mulieres in tolleratu passionum talium minus fortes, et ideo indigent maiori virorum subsidio; credo tamen iam feceris. Superaddis eum apud Arquade vicum in agro patavino clausisse diem et in eadem villula iussisse cineres suos perpetue quieti tradi, teque illi erecturum in memoriam sempiternam sepulcrum speciosum atque magnificum. Heu michi! crimen fateor meum, si crimen dicendum est: invideo Florentinus Arquati, videns illi aliena humilitate magis quam suo merito tam claram felicitatem fuisse servatam, ut sibi commissa custodia sit corporis eius, cuius egregium pectus acceptissimum Musarum et totius Helyconis habitaculum fuit, amantissimum phylosophie sacrarium artiumque liberalium abundantissimum et spectabile decus, et potissime eius quod ad ciceronianam spectat facundiam, ut liquido sua testantur scripta. Ex quo fere Arquas incognita Patavinis, nedum exteris atque longinquis nationibus, cognoscetur et orbi toto eius erit nomen in precio, nec aliter quam nos Posilipi colles etiam invisos mente colimus, eo quod eorum in radicibus locata sint ossa Virgilii, et Tomitaniam Phasinque euxinii maris extrema loca tenentia busta peligni Nasonis, ac Smirnas Homeri, et alia similia honorabitur, ubi nil pendimus hyrcanas rupes, Ethiopum monstra seu euripos Archadum gelido sub axe sonantes, eo quod talibus ornati titulis non sint. Nec dubito quin ab extremis aliquando Occeani litoribus rediens onustus divitiis et mare Hadriacum sulcans navita, a longe venerabundus sublimes prospectans Euganei vertices, secum aut cum amicis inquiat: *Ecce videmus colles suis in visceribus servantes orbis decus et olim dogmatum omnium templum Petrarcam vatem dulciloquum, iamdudum ex senatusconsulto in alma Urbe triumphali insignitum laurea, cuius tot extant laudanda volumina, tam clara sanctissime fame preconia!*. Venient et forsan aliquando niger Yndus aut ferox Hispanus vel Sauromata, Sacri nominis admiratione tracti, et tam egregii hominis tumulum spectantes pia cum reverentia conditas salutabunt reliquias, suum infortunium execrantes quod vivum non viderint quem defunctum visitassent. Heu! infelix patria, cui nati tam illustris servare cineres minime datum est, cui tam preclara negata gloria! Equidem tanti fulgoris indigna es. Neglexisti, dum viveret, illum trahere et pro meritis in sinu collocare tuo; vocasses, si scelerum artifex, si proditionum faber, si avaritie invidie ingratitudinisque sagax fuisset offensor! Mallem tamen, qualiscunque sis, tibi hic quam Arquati contigisset honor. Sic factum est, ut vetus veritatis servaretur sententia: *Nemo susceptus est propheta in patria sua*. Potuit tamen et ipse consilio vitasse, imitaturus humilitate magistrum et redemptorem suum Christum, qui originis sue secundum carnem Nazarenis magis quam Ierosolymitanis ornatum concessisse voluit, maluitque pauperem virgunculam sed sanctissimam in matrem quam pregrandes evo eo reginas sed superbas habere. Vivat ergo, postquam Deo sic visum est, per longissima tempora preclarum Arquatis nomen, et incole sui grata semper servent insignia. Sepulcrum autem illi erigi laudo: celsitudo enim fulgoris sui et operum suorum magnificentia meruere. Satis tamen credibile est quoniam in conspectu eruditorum parvi momenti erit, cum sepulti virtutes, non ornamenta cadaverum prospectentur a talibus, quibus ipse se sole clariorem hactenus multis in voluminibus fecit; verum ignaris erit monimentum. Horum enim libri sculpture sunt atque picture, et insuper causa percunctandi quisnam tam grandis in eo iaceat homo, que illius merita, qui splendores; et dum responsum talibus dabitur, procul dubio ampliabitur aliqualiter prestantissimi senis gloria. Sane in memoriam tuam unum revocari libet. Honorificentius iacent viri illustres in sepulcro incognito quam in minus egregio, si noscatur; et ut videas, volve tecum quid egerit cum Magno Pompeio Fortuna. Penituit eam, reor, quod passa sit eum subtrahi perituris rebus tam infausta morte, ut scilicet proditione pueri egyptii transfoderetur, et idcirco quem magnum viventem fecerat, maximum post mortem ostendisse voluit: et hunc mesta, per diem maris ludibrium singulari, in urna claudi omnino vetuit, ut quod litoris mare abluit inter Pelusium et Canopum eius crederetur omne sepulcrum; et que sparsa atque disiecta harena non texerat membra, celo texit sydereo, rata quoniam non satis decenter lucanum marmor aut parius lapis texisse potuissent, auxitque in tantum neglectorum reverentiam, ut viator solers assidue angeretur timore ne temerario pede premeret ossa eius qui regum armis et imperio sepissime cervices presserat. Si autem glorioso illi apud suos mori contigisset, considerata rerum gestarum ab eo preeminentia, vix credam satis illi fuisse insignem tumulum quem Arthemisia Cariorum regina Mausolo regi viro suo apud Alicarnassum erigi olim fecit. Quam ob rem, antequam ceperis, prospecta quid facturus sis. Quod attinet ad munificentiam suam erga amicos et me, non possem explicare paucis; propterea hoc loco sinam, et aptiori reservando, si dabitur, et contentus pro nunc de me tantum verbula quedam fecisse. Novi equidem multis suis retroactis temporibus beneficiis erga me quoniam me vivens amaverit, et nunc opere video quod in mortem usque protraxerit, et si meliori in vita, post transitum hunc quem mortem dicimus, diliguntur amici, credo me diligat diligetque, non, hercle! quod meruerim, verum quoniam illi sic mos fuit, ut quem semel in suum assumpserat, semper diligenter servarit: et ego quadraginta annis vel amplius suus fui. Preterea, ut ignaris aperiret opere quod verbis aut scriptis de cetero ostensurus minime erat, me inter heredes suos, ut scribis, numerari voluit, relicta michi satis ampla portione bonorum. Edepol! letor et gaudeo eum sic fecisse; tristor tamen contigisse tam cito, ut sortem michi adscriptam hereditatis sue sumpturus essem quam nunc alacri animo summam. Mallem eum vivere et hereditate carere sua: sed pia grataque mente, tanquam extremum et hereditarium, sue benignitatis munus quod paucis ante diebus misisti suscipiam, tue dilectioni gratias agens. -Erat hic finis imponendus epistole, attamen impellit affectio ut aliqua superaddam. Audissem ego libenter quid de bibliotheca preciosissima viri illustris dispositum sit: nam apud nos varia alii credunt, alii referunt; sed quod me potissime angit est quod de a se compositis libris et maxime de Affrica illa sua, quam ego celeste arbitror opus, consultum sit, an stet adhuc et mansura perduret an igni tradita sit quem illi, innotuit, sepissime severus nimium rerum suarum iudex minatus est vivens. Sentio nonnullis, nescio a quo, examen tam huius quam reliquorum librorum fuisse commissum, et quos dignos assererent, eos mansuros fore. Miror committentis inscitiam, sed longe magis suscipientium temeritatem et ignaviam. Quis enim mortalium quod inclitus preceptor noster approbaverit, audebit infelici calamo reprobare? Non si resurgat Cicero, non Flaccus aut Maro. Heu michi! timeo ne iuristis commissum sit, qui cum leges noverint, et eas potissime quas impudico ore aiunt esse *de pane querendo*, se arbitrantur eruditos in omnibus. Videat, oro, Deus et poematibus aliisque sacris inventionibus magistri nostri adsit adiutor. Tandem, si iudicio eorum iudicum causa stare contingat, si libet, scribito: et superaddito nunquid copia cupientibus detur, et quid eodem modo de reliquis, quid de libello Triumphorum, quem nonnulli aiunt communi doctorum sententia exustum; nam donec a te scivero, timebo illis, nec immerito. Nullos habet capitaliores hostes scientia quam ignaros; post hec novi quot invidos, quot morsores tam prestantissimi hominis fama habeat. Hi quippe, si poterunt, corrumpent, occultabunt et quos non intelligent damnabunt et in perditionem pro viribus dabunt: quod tibi summa vigilantia cavendum est. Multum enim tam presentibus quam futuris Ytalorum ingeniis utilitatis et commodi auferretur, si minus considerate volumina in sententiam ignorantium aut in manus invidorum permitterentur omnia. Preterea, summopere cupio, si commodo tuo fieri potest, copiam epistole illius quam ad me satis longam et extremam scripsit, in qua, credo, sententiam suam scribebat circa ea que sibi scripseram ut tam assiduis laboribus suis admodo parceret, sic et copiam ultime fabularum mearum quam suo dictatu decoraverat. Misit tamen ipse ambas has, ut frater Loisius noster de ordine Heremitarum asserit, verum desidia portitorum in itinere periere, credo opere presidentium presentationibus, qui sepe indigne surripiunt et sui iuris iniuste faciunt. Scio tibi laboriosum erit, sed confidenter amico desideria aperienda sunt. Urget egritudo ne scribam longius, et idcirco, ut in ultimas preces veniam, queso me tuum habeas. Et vale longum, dulcissime frater. -Scribendi finis Certaldi datus III nonas novembris, et, ut satis vides, festinanter dicere non possum: tres fere dies totos, paucis interpositis horis ad restaurandas parumper fessi corporis vires, in scribendo hanc brevem epistolam consumpsi. -Tuus Iohannes Boccaccius, si quid est. - -Iohannes Boccaccius ad magistrum Donatum de Prato Veteri. -Circa nonas marcii epistolam tuam suscepi, cui forsan respondissem citius ni me febris tediosa magis quam diuturna tenuisset, esto plus compassionis egeat quam responsi. Preterea IIII kalendas aprilis suscepi alteram, nostri Silvani epistole alligatam, quibus ad presens respondere non erat animus, quia debilitato nimium ob dietam plurimam, qua sola michi mederi novi, nondum satis virium rediisse putabam. Demum dum mente revolverem quid sibi vellet Silvanum noviter Ulixis descensum ad inferos postulare, in cogitationem incidi dixique: – Profecto vidit hic qualiter Eneam Virgilius duxerit; sic et cupit videre qualiter Homerus Ulixem, ne forte, ut aliquando contigisse vidimus, dum et ipse Annibalem trahit, cum illo in aliquo conveniret. Nosti quam solerter imitationes in propria forma evitet. Et si ob hoc vult, forsan adhuc Affrica, que tam diu in tenebris detenta est, in lucem veniet. – Et ideo, ne tarditatis aut immutandi propositi dilatione mea causam darem, minime differendum ratus sum et, deliberatione facta, qui carmen unum vix posse scribere arbitrabar, in tam grandes vires evasi, dato non absque labore maximo, et quos petebat versus scripsi et epistolas quas videbis, sibi tibique transmissas. Sed iam aliquid tuis epistolis respondendum est, antequam erumnas meas apponam. Legi, dilectissime michi, quod per quietem videras et si contingeret deliberaveras vigilans, equidem sancte atque discrete. Sic michi iamdiu mens fuit ut, si tibi superstes essem, nedum unum sed ambos filios tuos, si permitterer, loco filiorum assummerem, et si nil aliud eis possem, hoc saltem coacti mecum discerent, equo animo paupertatem ferre. Sed spero cito videbis longe aliud a Deo dispositum. Longe tue egritudini coniugis et sororis mee atque infortunio tuo tota mentis affectione compatior. Equidem nec illius simplicitas meruit tam diutino vexari supplicio, nec tu, qui dum *in sudore vultus tui vesceris pane*, neminem ledis et pluribus utilis es, tanto afflictari incommodo merueras. Sed quid? Quos Deus diligit hos adversis visitat, ne decepti oblectatione periturarum rerum in soporem letiferum incidant. Voluit tuam experiri constantiam. Non enim ignarus es quia nascimur ad laborem. Revoca igitur in animum nostri Maronis sententiam: *durate et vosmet rebus servate secundis*. Non enim Deus in terdicet Latio, sed celesti, paratis; *dabit Deus his quoque finem*, qui et ceteris daturus est. Nec dubitem quin *et hoc olim meminisse iuvabit*. Nudus orbem intrasti et gratia Dei convaluisti, et iam inter claros viros memorari dignus effectus es virtute tua et sanctissima Silvani amicitia; satis dives es, etiam si nil aliud quesivisses. Sed de hoc alias. Porro iam bis scripsisti, uti Tito Livio quem tibi cupis precium ponam. Absit ut rebus tuis ipse precium ponam, cum, ni tenues cogerent redditus, loco gratissimi muneris summerem ut nulla soluta pecunia tuum faceres. Hoc tamen ne respice. Fac quod in oculis tuis bonum est. Insuper asseris te cum Silvano venturum in patriam estate proxima, seu saltem solum, quod ego adeo ardenter cupio ut credere nequeam. Quid michi magis gratum posset contingere quam ut eos duos homines, quos inter mortales precipue diligo, ante meum obitum cernerem, amplecterer et tenerem? Sed quid, amice, me spe frivola ludis? Sepius se facturum dixit Silvanus ut Romam pergeret, nec adhuc factum est. Sed spero tamen, et si ipse vir inclitus aut nolit aut nequeat, te saltem expecto. Queso per fidem tuam facias ut te videam antequam moriar. Nam si te tenebo, et Silvanum tenere atque videre existimabo, et sic in uno duos habebo. Non ergo frustreris quem forsan postea non poteris videre dum voles. Venirem ipse ad vos, sed nimia gravedo non patitur. Nam nec acuta nec salsa prosunt et longe minus ieiunium, quin continue efficiar pinguior, nec iam dubito quin hec sit que propinquam afferat mortem. Ceterum hortaris ut epistolam longissimam, quam dicis Silvanum in severitatem meam scripsisse, deposcam. Quod ego te, per amicitiam nostram, tua voce meis precibus facias oro. Nil michi carius hodie quam suas videre epistolas, et potissime quibus mordeor. Ridebis? Sed dicam tamen. Nunquam michi iuveni adeo fuere dulcia suavia mulierum uti seni sunt morsus mei venerandissimi preceptoris. Eos quidem omnes in argumentum sincere atque certissime dilectionis deduco. Quam sepe hanc ob causam legam credis quam etiam longissimam in bestialitatem meam scripsit, dum primo apud Ravennam amicus tuus effectus sum? Profecto sepissime, iam fere purgato stomaco dulces sentiens quos alias arbitrabar amaros. Ergo iterum precor ut tamdiu preceris ut mittat. Nam si illam diu servet, me forte postea non inveniet, si transmittet. Addis ne angulo scribam calami: durum est, dilecte mi, annosum hominem in novum deducere morem; quod multis annis feci, queso paucis mensibus patiaris. Scripsit et Guido meus se quam scribis a te suscepisse pecuniam. Ne dubites: si essent florenorum milia, salva sunt. Melior enim opere quam verbis homo est. Iam tuis responsum credo. Nunc unum de me legisse, et si mensuram epistola transgressa sit, equo animo feras exposco, ut videas in quas forcipes me vita longior opportuno deduxerit. Fratrem meum, imo, ut Silvani nostri utar vocabulo, vomicam mei sanguinis, Iacobum nosti. Hic ineptus, more solito me irrequisito et suo tantum usus consilio, estimans puto non satis fuisse circa eandem rem semel peccasse, pridie sumpsit uxorem et, quod mirabile est, eam propinqui cum longe maiori dote quam eum deceat in coniugem tradidere. O bone Deus et tu amantissime michi, nonne monstro simile hoc est, segnes desides inertes crebra sibi invenire suffragia, ubi commendabiles verbo et opere sternuntur, fugantur et tamquam nocui prosternuntur assidue? Sed hoc factum sit, postquam Deo sic visum est. Graviora secuntur. Non est Iacobo locus in quem deducat quam sumpsit in coniugem, nisi illum in domunculam meam suscipiam, in qua, postquam officia publica et civium turbellas effugeram (novit Deus), optime cum paupertate conveneram, et iam michi ipsi fere cum quiete vivebam. In quam scilicet quietem, tamquam eis adversam, surrexere plurimi; et orat enim ante alios Iacobus ipse, orant et alii amici sui meique ut eum cum sponsa suscipiam, quasi non suum sed meum commodum postulantes. Omnes eius compatiuntur desidie, studiis et etati mee nemo respicit aut compatitur, et sic experior verbum illud: *Plures ex suis comperit quam ego comperiam*. – Sed quid tandem, – inquies, – ex susceptione eius tibi tam grave est? – Credo, si papirum vertas in tergum, videbis facile. Ille iuvenis, ego senex. Ille levis, ego gravis. Illi nova placent omnia, ego nova despicio. Ego celebs, coniugatus ille. Ego libros et studium colo, horret et despicit ille. Quid multa? Genere pares sumus, animo dispares et moribus sumus omnino. Preterea non absque difficultate cum paupertate conveneram. Timeo, si pauperem domum sponsa splendidis ornata vestibus intret, ne exasperetur illa quam michi mitem feceram et sic retrahar in pristinos cupiditatis ardores. Quo insuper putas animo ruentem in mortem posse puellares cernere ludos? quo gannitus audire petulcos? quo aspicere fluentes lascivia mores? Et si cessent cetera, hoc unum potissime expavesco, quod michi diu ante suaseram: unquam nec usquam ubi sit mulier arma dyabolo defuisse. Et sic, si cum sponso sponsam introduxero, quem fugare hostem cupio armis in me validis exornabo. Et, ut ceteris unum addam, his susceptis novam vitam ingrediar necesse est, quod quam turpe, quam detestabile studioso sit homini tu novisti. Quid inquies? Grave ne arbitreris quod levissimum putant mei exoratores egregii? Ego quidem ista premeditans et alia quedam, in sententiam non suscipiendi deveneram; verum, cum ferreus non sim, vicere preces. Hei michi, abstulit Deus michi virgunculam meam ut alienam susciperem, cum illa causa oblectationis esset et hec ut ariolor erit angustie. Spopondi suscipere, non commodum, ut spondent oratores, expectans, sed omnia que predixi incommoda, et sic quanto magis fratri amicisque complaceo tanto michi displiceo, et ex nunc impellor retrahorque, anxior, circumvolvor, crucior et infestor, nec satis, preter in perniciem, quorsum devehar video. Hoc autem adversus hanc animi mei pestem subsidium sumpsi, ut arbitrer sic egisse dum iuvenis eram, ut deducam senium inquietum necesse sit, et ultro sic michi suasi, ut Deus, cui summe cure sumus, hoc agat in salutem meam, ut quam amaram predicant omnes mortem tamquam dulcissimam appetam, venientique de proximo obvius vadam et illam amplectar impavidus. Vides ergo, amice, ne longius evager, quibus angar angustiis, quibus cohercear opportunitatibus et quam forti egeam animo. Oro igitur Deus ipse fautor assit nec in tam brevi tempusculo deserat quem ab infantia sua miseratione salvum deduxit in senium. Et tu precor ora preceptorique meo et orationibus suis me commenda, eique dicas, si ipse scabie corporea infestatur, et ego animi pruritu uror assidue. Vale carissime michi. Scripta Certaldo 2o nonas aprilis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola0.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola0.txt new file mode 100644 index 0000000..5e570d9 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola0.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Crepor celsitudinis Epyri principatus, ac procerum Ytalie claritas singularis, cui, nisi fallor, a superis fortuna candidior reservatur, +Ut vestra novit serenitas, et pelingnensis Ovidii reverenda testatur actoritas, *carmina proveniunt animo deducta sereno*. Sed sevientis Raynusie causa, ac atrocitatis Cupidinis importune, *nubila sunt subitis tempora nostra malis*, prout parvus et exoticus sermo, caliopeo moderamine constitutus, vestre mangnificentie declarabit inferius. Verumtamen non ad plenum: quia si plene amxietates meas vellem ostendere, nec sufficeret calamus, et multitudo fastidiret animum intuentis, qui etiam me vivum respiciens, ulterius miraretur, quam si Eee Ericonis cristibie vel Medee inspiceret actiones; propter quod si tante dominationis mandata ad plenum, inclite princeps, non pertraho, in excusationem animi amxiantis fata miserrima se ostendant. Tamen ne videar adversis operibus subditi cordis obediendi affectus ascondere, parumper oculorum lacrimas centuculo desiccabo, et manum commodans calamo, creperius vestris affectibus questiunculam preparabo: et cum noverim vestram sublimitatem in crepidine cabi gorgonei educatam, spero a dubitatione qualibet exuere intellectum. Utinam tamen rude desultoriumque eloquium sic in vestri conspectu se prebeat, prout Athlanciadis fistula in auribus custodis iunonii se locavit. Dominorum alter clementia claret, secundus Astree austeritate mediante balluce refulget: laudabilior queritur. Primus a Seneca sublimatur, aiens De clementia libro I: *Quid magis decorum sit regenti quam clementia* etc.; subsequens divina testante pagina adiuvatur, Deutronomio capitulo XVI: *Iudices et magistros constitues in omnibus portis tuis ut iudicent populum iusto iudicio, neque in alteram partem declinent* etc. Si tanti principis mereor responsivam, expecto ipsam animo gratulanti. Quantum cupitis tantum diis affectanter exposco, ut vestra bene valeat celsitudo. +Caliopeus vero sermo fuit iste: {Dentro dal cerchio a cui intorno si gira}, etc. +Data sub monte Falerno apud busta Maronis Virgilii nonas aprelis III, anno vero Incarnationis Verbi divini MCCCXXXVIIII. +Vester humilis etc. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola1.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola1.txt new file mode 100644 index 0000000..258eaf2 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola1.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Mavortis milex extrenue, +Si mestis datur posse boatus in altum extollere, ac vocibus aures tangere sacri Iovis, ut vestre meum epystolium suscipiant crebis flagitationibus provoco et exoro, cui de benignitate solita respondendo, vestra crocata colloquia amxiantem animam et vecordem poterunt, si libet quod libeat rogo, multimode refovere. Cum me igitur vester subditus, ingnorantie tenebris involutus, rudis ens, inhers indigestaque moles informis, sine titulo vivens, cum toto mei curriculo temporis sim Fortune ludibulis conquassatus; meme prorsus miserie palliatus, semperque degens in lathebrosis amfractibus laberinti, pulsus ad fumos stigios rusticorum, semper respiciens lutum agrestium villicorum, audiendo latratus brunellicos eorundem, degustans ligustrica alimenta, odorans fetida que conturbant, tangendo vepres cuiuspiam ruditatis, virgiliana teneret Neapolis, et in ea libertatis offitium sequerer inconcusse, commodum semel antelucio, dum marcidus et semisopitus surgerem, reseratis postibus gurgustiolum exivi, carpens iter litora super uda. Sed cum iam nox iret in diem, et ego penes busta Maronis securus et incautus ambularem, subito suda mulier, ceu fulgur descendens, apparuit nescio quomodo, meis auspitiis undique moribus et forma conformis. O! quam in eius apparitione obstupui! Certe tantum quod magis aliud videbar esse quam ego, ymmo quod admodo larvale simulacrum me sciebam; et sic exterminatus animi actonitus in amentia vigilans sonniabar, destrictis adeo diu pupulis an vigilarem scire querebam. Tandem stupor subsequentis thonitrui terrore cessavit. Nam sicut divinis corruscationibus illico subcedunt tonitrua, sic inspecta flamma pulcritudinis huius, amor terribilis et imperiosus me tenuit atque ferox, tanquam dominus pulsus a patria post longum exilium sola in sua repatrians, quidquid eius contrarium fuerat in me vel occidit vel expulit vel ligavit: et qualiter in me rengnaverit nulla refragante virtute, extra sinum presentium brevi caliopeo sermone queratis, ubi enim ambifarie propalatur. Sed quid? Post diutinam lassitudinem gratiam merui dominantis, quam ego alacris, inargutulus tamen, per tempusculum conservavi: et cum in auge rote volubilis permanerem, et fortunarum lubricas ambages et instabiles incursiones ac reciprocas vicissitudines ingnorarem, subito causa non atramento sed lacrimis describenda suborta, iniuste tamen mee domine incido in orrorem, et per consequens in malorum profunditate deiectum, ac me misere prosternatum inveni, ubi inquies *heu!* dixi quampluries. Sed cum ad gratiam rehabendam astutia non valeret, multotiens centuculo dudum faciem punicantem obtectam lacrimis insistebam, et pectora cogitationibus variis misera exanclabam, atque meas erumpnas, egerrime tempora repetendo priora, ploratu et dicacitate fovebam. Nam cum sic amxie per amplum spatium commorarer, nec tamen viam recuperande salutis angnoscerem, et me videns meis fortunis ultimis convicinum, suspirans altius celumque sollicito nutu petens incepi: *O superi, tandem meis supremis supliciis opem facite, et tu, Fortuna durior, iam sevire desiste: sat tibi miseris istis cruciatibus meis litatum est!*. Tum vero amicus etate scitulus et prorsus argutulus ut solarer accessit: *Apage!* infit, et prosequens multa dicacitate prolixa perorans in sacratissimum nomen vestrum incidit, asserens me meis miseriis finem dare, si vestrorum verbotum copiam degustarem, subsequens ut fiam certior de vobis cum iam certus existerem: *Avinioni Musarum alvo iuvenem Iovis manibus alupnatum, lacte phylosophyco educatum, ac divinis scientiis roboratum cognovi, ibique velud discipulus sacri Vasis iam rapti ad tertium celum gloriosum in aperto abscondita predicat et archana. Ipse enim est quem fama pennata gerulonum ore notificat, exornant mores et virtutes quempiam circumspectant. Hic est ingeniosissimus per Saturnum, per Iovem dives placabilis, per Martem preliabilis contra vitia que pernecat, per Appollinem lucidus et regalis et affabilis universis, per Cythereiam iocundissimus, per deorum pincernam mathemathicus et formalis, et per Hecaten humillimus et honestus; estque in artibus per excellentiam hiis monarcha: in gramaticha Aristarcus, Occam in logica, in recthorica Tullius et Ulixes, in arismetrica iordanizans, in geometria similis Euclidi sive syragusanum sequitur Archimedem, in musica boetizans, et in astrologia suscitat egyptium Ptholomeum. Quid plura? Ut Seneca moralizat, in opere Socratem moraliter insectando, ac in ystoriis scolasticis optimum Commestorem*. Que ego auriens avide, luctuosa suspiria derelicta, acquievi cepique post modicum: *Hic presidium mee libertatis meeque salutis aderit, si sua possum opera indagare*. Quapropter cum per spectabilem tantum virum, qui ut phenix ultra montes obtinet monarciam, possim Fortune miserias et amoris angustias debellare, ac exui a qualibet ruditate, cum me miserum rudem inermem inertem crudum pariter et informem congnoscam, et a patre Iovis factum deformem, ab Yperione inopem, a Gradivo rixosum, a Delyo pusillanimem, a Dyona spurcissimum dyoneum, a Cyllenio balbutientem, et strabum et gravem turpiter a Lucina, deprecor affectanter, quatenus gratia vestri oraculi possim admissum solatium reassumere condecenter, necnon et capud ornare galea Appollinis, levam egide pallanteo, dexteram asta Minerve, nare in abissibus phylosophorum, speculari Empyrei Lycostraten, in Diti Plutonem tenuius intueri, stellas dyafano ecthere commicantes, et intelligere Primi Mobilis substantiam homogeneam uniformem, ac Gorgonem precidere vestra spata. Expecto igitur forma retenta discipuli, devotus benivolus et actentus, doctrinam tanti magistri, per quam spero meam inertiam indigestamque molem et ingnorantiam copiosam vaporiformiter resolvi et in tenuitatem mirabilem transformari. Spero enim ociter quod peto et iam reverenter cepi ieiunare vigiliam tanti festi. Nam si crederem *Nolo* streperent labia vestra, cito in lacrimas resolverer ut Narcissus. Scio me stilo desultorio nimia inepte ac exotica blacterando narrasse, alterius summens officium, cum meum dictare non sit: propter quod in marmoream statuam merui transformari; tamen sub fiducia tanti magistri, reprehensiones expectans debitas in quo decet hoc feci. Opto vos bene valere. +Caliopeus sermo est iste: *Quanto...* +Data sub monte Falerno etc. +Vester in omnibus Johannes etc. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola10.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola10.txt new file mode 100644 index 0000000..f83d99a --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola10.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Barbato sulmontino Iohannes de Certaldo. +Suscepi, dilectissime vir, epistolam tuam cum interclusa ab illustribus viris celesti homini Francisco Petrarce transmissa, quas dum non contentus legisse semel, iterum et tertio legerem, non aliter quam si eorum inmistus colloquio astitissem, vota talium comprehendisse sum ratus. Hec etenim, urgente ostentatione quadam qua creduli falluntur plurimum, impetu primo amplissimis in patulum verbis effunditur, et illico carioribus supervenientibus curis in nichilum facile disgregatur. Quanti, queso, putas esse apud huiusmodi Scipionem, si parvula ac momentanea dignitas afferatur, si vectigal a subditis exigendum sit, si fortuna paululum a solito moveatur? Vidisti sepius, et quorsum tendat talium delectatio cognovisti: quam ob rem puto minus miraberis si horum circa talia desiderium floccipendam et ad tuum veniam, quo delectatus sum plurimum, eo quod existimem vere in studii perspicacitate fundatum, et in quo sumus ut scribis ipse concordes. Hiis certiorem te facio quod, quantumcunque suasiones tuas libens volensque suscipiam, hucusque non expectassem quod suades. Pluribus quippe ante annis, dum apud Mediolanum et Patavum cum divino homine isto consisterem, vires omnes exposui, et hiis fere omnibus rationibus quibus et tui proceres in sua epistola et tu in tua uteris, et aliis insuper usus sum, ut sacrum pectus mollire flectere et in nostrum desiderium possem deducere, ut scilicet ex conclavi Scipio miris ornatus splendoribus (vidi quidem) emicteretur in publicum; sed frustra, multis ab eo factis in contrarium argumentis. Et quis, queso, cum nostri evi eloquentie principe verbis pugnet? Non tanti sum ego, quin immo, fateor, dum illum audio obmutesco, ultroque a se responsa concedo. Nec minus adverti, illum diu adhuc nostris votis contrarium permansurum. Heu michi! quid diu dixi, cum timeam in eternum? A desideriis nostris avertit oculos Deus, et longe magis amariora quam putes, ut querele atrioris causam haberemus, inmiscuit, ob quam non solum magnificum Scipionem in spongia periturum timeo, sed ne preceptor noster egregius una cum reliquis admirandis operibus suis nobis Ytalisque ceteris pereat expavesco. Et ut, qui te fortunarum mearum omnium participem vellem, faciam novissime infelicitatis esse consortem, quid de illo sentiam, paucis explicabo. Pridie XVI kalendas maii a Laureato nostro epistolam unam suscepi, in qua, cum a Mediolano quibusdam erumpnis meis solamen placidum porressisset, animum iam surgentem versa cuspide vulneravit, scribens se ad Boemos imo Sauromatas ultimos e vestigio recessurum, et, ut ex sensu verborum suorum accipio, ibidem moraturum. Nam sic ait: *Ego autem – o res hominum volubiles! – vocatus ad occasum ad arthon vado, illuc quoque vocatus a Cesare miris precibus, et vado libens ut evadam; durum iter, sed si perveniam suavis metha* etc. Iam vides quid de homine, nedum de rebus a se compositis, sperare possimus. Hinc dolens merensque sum, et spe destitutus omni studia mea qualiacunque preterita dampno, et quod michi vite superest spatium vilipendo. Nam hunc sacra nemora, sonori fontes, sorores omnes castalie et Apollo perlucidus ipse, quos olim ex Grecia in cisalpinam Galliam inter Eridanum Ticinumque contrasserat, sequuntur ad immanes barbaros abeuntem. Ob hoc autem ego cupiebam atque proposueram hiis diebus Patavum ire, ut illum ibidem ante discessum viderem et ab eo extrema mandata susciperem, ac inde Neapolim usque pergere nostrum visitaturus Simonidem, necnon et te medio itinere revisere atque portare tibi Buccolicum carmen quod, non diu est, fere vi ab illo Mediolani excerpsi; volebat enim rerum suarum tenacissimus homo, ut et hoc cum Scipione sub modio latitaret; ac insuper Invectivarum quatuor libros in medicos, quos ad me petitos tam liberaliter pluribus ante annis Ravennam usque transmiserat. Verum paupertas et rei familiaris cura et non satis habere certum quando Patavum venturus homo, ac etiam consistere apud Siculos cum Magno Senescallo Simonidem audisse, vetuere. Sane Buccolicum carmen describi faciam ut ad te mictam, si scripseris cui concedam. Nec arbitreris id esse tantummodo quod tu habes aliique quamplures, Monicum et Argum: in duodecim quidem eglogis omne distinctum est. Sed quid multa? Excessi scribendo propositum: sic enim egit impetus, ut papirus fere antequam adverterem compleretur. Ignoscendum amico est, et ob scribendi raritatem facilius est tollerandum. Et ne te morer ulterius, vale, dilectissime michi, mei memor. +Queso parcas interlineaturis atque lituris: non enim fuit michi spatium rescribendi. +Scriptum Florentie idibus maiis, surgente iam sole. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola11.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola11.txt new file mode 100644 index 0000000..59863f7 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola11.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +nisi ipsum scripturum crederem, in prolixiorem sermonem procederem. Et ut aliquando in finem veniam, certissimum habeo te brevi sed acerrime epistole tue tam longum non expectasse responsum: verum quoniam illam non ex mero tuo ingenio dictatam sentio; cognosco enim verba, cognosco versutias et conceptas ex aliena astutia indignationes calamo tuo scriptas; evomendum omne mentis fore conceptum visum est, quod paucis fieri litteris non poterat puerile enim est arbitrari apium alvearia tangere, nec totius examinis aculeos in faciem expectare. Parvo quippe urentis trunci tactu innumerabiles faville consurgunt. Caveat, et tu cave ne me in invectivas provoces: videbis quantum arte illa valeam plus quam credas. Lavisti me aqua fervida: ego autem non te, ut debuissem, rasi cultro dentato; sed quod minime factum est, ni tacueris, fiet in posterum. Vale. +Venetiis II kalendas iulii. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola12.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola12.txt new file mode 100644 index 0000000..3b9ef49 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola12.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Insigni viro magistro Petro de Rethorica. +Ne blandiloquus viderer, dilectissime frater, ultro multa in tui nominis laudem venientia volens obmisi, hoc tantum dixisse contentus: vicisti longo labore tuo invidentium stimulos et arma obloquentium contrivisti adeo, ut ipsum tuum nomen egregium, quod aliquamdiu inter Venetos tantum emilianosque Gallos detentum est, superatis celsis Appennini verticibus in Tuscos usque maximo cum fulgore devenerit et inter eruditos homines celebre factum sit. Hinc est ut nonnullos scolasticos iuvenes in desiderium videndi audiendique te traxerit tantoque fervore compulerit, ut patria necessariis amicisque relictis iter ut ad te veniant intravisse iam senserim, quorum ego consilium commendandum censeo. Quid enim melius quam melior effici, hac in misera lacrimarum valle mortalium, exoptari potest? Hos inter duo sunt iuvenes qui, relictis tuscorum studiis, ad te usque, quocunque fueris, ut te videant, te audiant, sub te militent et tuis monitis doctrinaque meliores fiant, de proximo iter asumpturi sunt. Verum, etsi amici sint ambo, non tamen ambobus equa est condicio. Nam alteri eorum ut michi nomen est Iohannes; *de Senis* dicitur; qui iamdudum gramatice preceptor apud nos scolas regere consuevit, instructus egregie iudicio meo circa gramaticam positivam, ut tu longe melius et cito cognosces. Huius, ut arbitror, animus ad autores illustres audiendos et rethoricam totus est; et quoniam grandes sunt studentium sumptus et ipsius tenues facultates, in sustentationem sui, ut tecum diutius esse queat, cupit opere tuo, si fieri possit, habere sub repetitione sua aliquos rudiores. Queso igitur per fidem tuam, ut circa hec illi favorem tuum impendas: honestus quidem iuvenis est, cum mansuetus, tum moribus commendabilis plurimum, ut videbis; preterea meus amicus est et mei nominis amator et cultor, et ob id quod bonum ei feceris, michi factum putes. Alter Angelus dicitur, canonice Sancti Michaelis et Iacobi de Certaldo venerabilis prior, florentinus patria et nobilis genere, michi, si ad dignitatem intuear, pater et dominus; nam ex parochianis suis unus sum; si ad etatem et dilectionem inspexero, filius meus est. Hunc ego, cum cernerem nimia liberalitate sua in cervum fere ex Atheone conversum, multis longis exortationibus hyeme preterita vi ab accipitre canibusque subtractum in scolas gramaticalium impuli, in quibus etsi parum adhuc profecerit, generoso tamen animo verecundatur ni in finem venerit exoptatum, et ob id, cum multa de te audiverit, tui nominis dilector effectus, ut quod optat plenius et citius consequatur, magistrum suum ad te venientem sponte sequitur sua. Cui, quoniam nunquam preter nunc paternos exivit lares, precor per amicitiam nostram et per venerabile caput Francisci Petrarce preceptoris nostri adsis, eique consilio et opere faveas circa quecunque sibi opportuna cognoveris vel ipse monstraverit: eumque non solum in scolarem, sed in filium tuum sumito, et doctrina instrue et mores eius, si oportuerit, frena obiurgationibus, ut aliquando ex aucupatore venatoreque ex manibus tuis possim dicere literatum hominem suscepisse. Amico nimia dicta sunt, sed sic affectus grandis inadvertentes impellit. Ego autem nondum satis certum habeo nunquid de proximo Patavum venturus sim. Si venero, visitabo te; sin autem, ubicunque sum, tuus sum. Vale, vir dilectissime. +Iohannes Boccaccius. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola13.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola13.txt new file mode 100644 index 0000000..a1ce833 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola13.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Ut te viderem, preceptor inclite, a Certaldo Venetias, ubi tunc eras, pridie VIIII kalendas aprilis discessi, verum Florentie imbres continui et dissuasiones amicorum ac discriminum itineris timor iniectus a redeuntibus Bononia plurimis tamdiu me tenuere, ut maximo infortunio meo Ticinum revocatus abires; quod cum dolens audissem, fere a ceptis destiti. Equidem erat desistendi dignissima causa; nam etsi plura ibidem videre cuperem, non me movissent a principio reliqua. Sane, ne frustrarer quorundam amicorum spem, qui fidei mee arduum quoddam opus suum peragendum commiserant, et quoniam urgeret desiderium eos saltem duos videndi quos tu summe diligis et merito, tuam scilicet Tulliam et Franciscum suum, quos ante non videram, cum ceteros hactenus tibi caros, ut arbitror, viderim atque cognoverim, celo mitiore facto iter ceptum reassumpsi et ingenti cum labore meo perfeci; quod dum peragerem, quo Franciscum maxima letitia mea inoppinate repererim, puto dixerit ipse. Ego autem post salutationem festivam atque amicabilem, cum te sospitem et alia de te plurima, leta omnia, audissem, cepi aliquandiu mecum meditari pregrandem hominis formam, placidam faciem, composita verba mitesque mores, et miratus sum; et letatus vidisse, intuitu primo electionem laudavi tuam. Sed quid tuum seu a te factum non laudem? Tandem eo pro tunc, quia sic faciendum fuit, relicto, summo mane in naviculam conscendi meam; et vix in venetum litus descenderam, et ecce, quasi nuntium premisissem, repente nonnulli ex concivibus nostris affuere, et dum quisque per se preces effunderet ut, postquam tu aberas, suus efficerer hospes, obstupui, et datis generalibus verbis orantibus, invito etiam Donato nostro, cum Francisco Allegri, cum quo et a quo mire honoratus a Florentia eo usque deveneram, diverti, ne loco suscepti honoris amico iuveni turbationem rependisse viderer. Et hoc tot verbis dictum sit, ut excusatum me habeas si quod mira liberalitate tua per epistolam tuam offers hac vice non sumpserim; quin etiam, si ex amicis nemo fuisset qui me exterum suscepisset, ad hospitem mercennarium iturus eram potius quam absente viro apud Tulliam divertissem. Nam, esto tu in hoc, ut et in multis aliis, animum meum erga res tuas noveris integrum, non sic alii novere omnes, et ideo, ut fidem meam sinam, dato multum suspicionis auferre debuissent canum caput meum et etas provectior atque nimia sagina corpus invalidum, abstinendum ratus sum, ne falsa in peius semper opinantium suspicione ibi notaretur vestigium, ubi pes minime fuisset impressus. Tu nosti melius, circa talia, id adversam atque mendacem agere famam quod veritas. Post hec, cum paululum quievissem, Tulliam salutaturus accessi. Que quam primo adventum meum sensit, tanquam redeunti tibi letissima venienti michi occurrit, et aliquantisper laudabili quodam respersa rubore, vix me viso deiectis in terram oculis, quadam modesta ac filiali affectione, salutatione decenti et totis me suscepit ulnis. O bone Deus! e vestigio mandatum tuum sensi et confidentiam novi, et michi ipsi congratulatus sum quod adeo tuus sim. Sed postquam quedam ut plurimum contingentia circa noticiarum principia interlocuti sumus, in ortulo tuo, assistentibus ex amicis nonnullis, consedimus: ibi explicatiori placidoque sermone domum libros et tua omnia obtulit, et quantum in ea fuit, matronali semper gravitate servata, sumpsissem. Inde has inter oblationes, et ecce, modestiori passu quam deceret etatem, venit Electa tua, dilecta mea, et antequam me nosceret ridens aspexit, quam ego non letus tantum sed avidus ulnis suscepi, primo intuitu virguncunlam olim meam suspicatus. Quid dicam? Si michi non credis, Guilielmo ravennati medico et Donato nostro, qui novere, credito: eadem que mee fuit, Electe tue facies est; idem risus, eadem oculorum leticia, gestus incessusque, et eadem totius corpusculi habitudo, quanquam grandiuscula mea, eo quod etate esset provectior: quintum quippe iam annum attigerat et dimidium dum ultimo illam vidi. Insuper, si idem idioma fuisset, verba eadem erant atque simplicitas. Quid multa? In nichilo differentes esse cognovi, nisi quia aurea cesaries tue est, mee inter nigram rufamque fuit. Heu michi! quotiens, dum hanc persepe amplector et suis delector collocutionibus, memoria subtracte michi puellule lacrimas ad oculos usque deduxit, quas demum in suspirium versas emisi advertente nemine! In hac igitur Electa tua quid fleverim, quid tristis essem, iamdudum videre potes. Si de Francisco tuo cuncta referre velim, deficiet calamus. Longum enim esset exponere quanto quamque grandi nisu animum suum affectionemque omnem erga me verbis et opere aperire conatus sit, continuas eius insuper visitationes describere postquam me omnino renuentem hospitem fieri suum vidit, et quot me conviviis honoraverit et quam leto vultu; dixisse igitur unum sufficiet. Ipse quidem, si nescis, cum me pauperem novisset, quod ego nunquam negavi, in discessu meo a Venetis hora iam tarda in secessu domus me traxit, et cum verbis parum proficeret, manibus illis giganteis suis in brachiolum meum iniectis, egit ut invitus fere erubescensque summe liberalitate uterer sua, eoque peracto, quasi fugiens et valedicens abiit, et sic me meque et quod passus fueram dampnantem reliquit. Faciat Deus ut vicem reddere queam! Vidi preterea clarum hominem illum magistrum Guidonem de Regio multis plenum effluentemque undique, et ab eo tui gratia honoratus sum et insignitus anulo. Tandem quibusdam agentibus incommodis, affectus tedio, eodem labore quo iveram in patriam redii. Habes igitur hystoriam omnem ex his que nuper michi fuere Venetiis, que etsi longiuscula sit, in multis tamen memoratu dignis defectiva est. *Memoratu dignis* dixi, quantum ad me, qui homunculus sum: apud te autem scio nullius vel parvi esse momenti etiam quod scriptum est. In patria vero dum essem, et ecce post dies paucos, a Donato nostro transmissa, epistola tua venit, IIII kalendas iunii Ticini scripta, quam postquam letus suscepi, ante alia legi quoniam multum in te et in tuis epistolis loci occupem, quod arbitror et gratissimum habeo, certus quia saltem in hoc apud posteros per multa secula erit venerabile nomen meum. Non enim existimabunt intelligentes, te tam sepe tamque diffuse inerti ignavoque scripsisse homini, et ea potissime que in pluribus epistolis florido atque succipleno stilo describis. Et ego, iam fere annus est, eo quod michi ipsi plurime videantur epistole tue ad me, in volumen unum eo ordine quo misse seu scripte sunt redigere cepi: sed iam gradum figere coactus sum, cum deficiant alique quas nunquam habui, etiam si a te misse sint, ut puta *Beasti me munere* etc., et eam quam de Dante scripseras ad me et alias forsan plures; et ad presens eam quam adversus astrologos te scripsisse dicis nunquam recepi, nec illam in qua pueri tui laudes, nec de etate tua, quas summe cupio ut ceteris addam. Et hoc ideo, ut, si nequeam epistolarum tuarum omnia habere volumina, hoc saltem non desit; precor igitur per venerandissimum michi caput tuum quatenus saltem quas dixi alicui ex pueris tuis rescribi facias et ad me mittas, ut possim quod ceptum est continuare volumen. Et hec multa imo nimia scripsisse sufficiat. Queso Franciscum nostrum salutes, et vale, virorum optime. +Scripta Florentie primo kalendas iulii. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola14.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola14.txt new file mode 100644 index 0000000..f8f5d14 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola14.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Nicholao de Montefalcone, Sancti Stephani nescio utrum monacho dixerim vel abbati. +Rebar equidem canis, annositate egritudine sacro ordine presulatu supervenientibus, levitates abici iuveniles, oscena consilia opprimi et mores deberi cuiuscunque hominis transformari in melius; sane fallor, ut video, et tu michi fere primus aperuisti oculos longa tectos caligine. Nam, cum nec contractum corpus, seniles ruge, nodosa podagra nec presulatus infule aut insignia reliqua quibus prefulges immeritus et abbas iam diceris pater, infelicis factus auriga cenobii, priscos illos mores tuos, quibus effrenis in illecebras precipitans ultro saxeas mentes esse, ut Oetam seu Pindum potius loco moveas quam illas mollire aut immutare queas. Is ergo es senex qui iuvenis fueras: iam ingenium tuum novi. Finges te nescire quorsum verba hec querula eggredi velint, cum videas liquido; ast ego, ne te lateat, non diu suspensum teneam. Quis dubitet quin memineris quanta me exterum hominem et diu non visum comitate susceperis, quanta verborum affabilitate? Quot illa oscula, quot amplexus fuere dum te primo visitavi mea oppinione deceptus, quot blandientia verba meque, si omnino credidissem, decipientia! Equidem sensim colligens, omnia in maximum mei venire incommodum, exitium fere, etsi inscius, ariolabar: in laqueum et decipulam ibant, si me forsan opulentum sensisses! Sed hoc vaticinari est; ad ea veniamus que in propatulum prodiere. Cum nemorum amenam solitudinem quorum circumseptum aiebas cenobium tuum, librorum copiam, fontes limpidos et ipsius loci devotionem et commoda, sino rerum abundantiam et celi benignitatem, monstrasses traxissesque me in desiderium non videndi solum, sed, si necessitas exegisset, assummendi in latebram, clam, quasi tibi positurus essem insidias, parasti fugam. O amici confidentia, o sincera dilectio, o mentis senis et abbatis integritas! Consuevere longum iter facturi amicos convenire, cum eis de agendis inire consilium, tractare, disponere et ordine certo eis salutatis valedicere, eisque bonum faustumque illud orantibus iter arripere. Tu me, more furis atque deceptoris, nedum consulto, verum nec salutato, per noctem in Calabros discessurus conscendisti lembum. Credebam stolide, si credebam te invitaturum me et per veterem studiorum nostrorum amicitiam oraturum ut per dies aliquos saltem tecum mansurus accederem, ut exaltationem tuam, felicitatem et gloriam inspicerem et letarer et de oblatis spem firmiorem assummerem. Ridebis, arbitror, ista legens, dicesque: *Oblitus est hic quoniam pauper sit, et pauperes amicitiis carere atque a divitibus postergari!*. Bene novi nonnunquam ab his ista fieri quibus nullus Dei timor est, et ludi volventis inscitia, si nescis, que vere primo frondibus ac floribus insignes arbores fuere, autumno nudas consistere, eoque in gurgite quo luserant ante pisciculi, post paululum maxima fuisse absorta navigia. Nil sub sole stabile est; dat Fortuna vices varias, nec stultior eo est qui in leta confidit. Abiisti igitur: et si multis, quibus satis male consultum est, presides, ego tamen non ob id in sterquilinium deiectus sum. Verum, ne talis tibi sim qualis tu michi fuisti, quod ad te nondum credo pervenisse potuerit notum facio, ut rebus tuis consulas: XIIII kalendas ianuarias Urbanus olim pontifex summus, soluto carnis debito, transmigravit ad superos, eique e vestigio suffectus est Bellifortis cardo, et Gregorius nuncupatus est XI. Hunc tu dicebas Rome promotorem fuisse tuum exhortationibus dominorum de Baucio. Nosti quanta sit eorundem dominorum affinitate et amicitia iunctus, et idcirco, si nondum plene finem habuit expeditio tua, cum is nunc possit qui nuper ab altero supplicationibus postulabat, laudarem reditum tuum in instanti Neapolim, ut eosdem dominos in novas preces impelleres et rem diu fatigatam in finem optatum deduceres. Credo scripsisse non quod mereris, sed quod debui, et sic in manus te pono tuas. Quaternum quem asportasti Cornelii Taciti queso saltem mictas, ne laborem meum frustraveris et libro deformitatem ampliorem addideris. Vale. +Neapoli XIII kalendas februarii, festinanter, instante Nicholao Manganario tuo. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola15.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola15.txt new file mode 100644 index 0000000..952a4d1 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola15.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Insigni iuveni Matheo de Ambrasio de Neapoli. +Epistolam tuam, iam michi dilectissime iuvenis, suscepi pridie et legens miratus sum: omnino enim ybleo perlitam melle sensi et sapido completam succo, adeo ut non Ambrasium sed ambrosium nectar, nescio magis dixerim e fonte castalio an e ciceroniano depromptum, amplo rivulo effundentem undique putem. Non negabo: vix extimare potuissem tot inter delitias, tot inter mollities, tot inter ultronea ocia urbi huic a primevo familiaria pervigil adeo comperiri potuisse ingenium et tam grata facundia eruditum hominem. Errabam: nondum satis sacra latibula perquisieram; tu maximam erroris mei partem solvisti, dum a te scripta mente revolvo singula, et quantum videas, quantum sentias, quanta denique arte et quam florido stilo atque ponderoso libramine concepta describas inspicio. Letor equidem et gaudeo advertens, nostro seculo aliqualiter prisca resurgant ingenia que iamdudum ignavia atque avaritia Ytalorum abierant, et de te spem pregrandem concipio, et perseveres queso precorque. Nam, nisi fallor, viridi vales iuventa et studiorum delectatione traheris et ingenii viribus potens es. Quis enim preter illustrem scientia atque facundia virum ex tam claris effectibus infra temporis spatium breve emersurum existimet? Sed, quoniam quid michi de te visum sit et quid insuper de te sperem dictum est, in me paululum vertendus est calamus. Habeo, ni superbum putes, unum quod inter tot prudentissime dicta redarguam: nimium humile nomen meum extollis, nescio qua mente, an deceptus minus equo iudicio an ut senem blanditiis ludas. Si primum est, compatiendus es pro errore tuo, et ni de cetero pecces facile ignoscendus. Nam, etsi omnino rudis homo non sim, non tamen adeo me evexit studiorum vigilantia, ut tam grandia meruerim preconia: credo te amor in hec minus consulte impulerit, qui sepe deos hominesque fefellit, iudiciis adversa lues. Si secundum sit, quod vix credam, infortunio meo compatior, si eo venerim, ut qui iuvenis summe blanditias horrui, senex earum delectari credar: levium animorum atque insipientium delectatio talis est. Auferat Deus hanc pestem a desideriis meis, et tu, frater optime, non solum a calamo tuo sed a mente deicias: gnatonicorum hec illecebra est, hominum genus bonis moribus atque iam compositis mentibus infestum et detestabile. Sane, quecunque sit causa que te ad me scribentem in has impulerit laudes, ignorantie tribuam et equo feram animo; precor tamen per sacrum amicitie nostre principium quod literulis facimus ne te de cetero adeo precipitem dedas in commendationem nominis mei. Maximis viris et qui iam sacrorum studiorum celsos honores consecuti sunt, he tam grandes exhibende sunt laudes. Ego insuper te nondum visum hominem ea affectione in amicum fratrem socium suscipio meum, qua usquam suscipi potuit visus homo, meque amicitia tua iam meliorem existimo: neque tam paucis nudisque verbis venerabile sacrum hoc celebrassem, si temporis amplior fuisset copia. Sane, instante discessu meo quem pluribus impellentibus causis cupio, prout decebat calamum manumque prolixius prestare non potui. Spero tamen prestante Deo, ex quietiori loco, quod omissum est in integrum restaurare. Et cum nil quod ad presens ulterius scribam habeam, postremo precor ut sic me in tuum suscipias ut te a me suscipi cupiebas. Et vale, frater optime, mei memor. +Neapoli IIII ydus maias, festinanter. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola16.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola16.txt new file mode 100644 index 0000000..c5e51c2 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola16.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Illustri viro domino Nicholao de filiis Ursi nolano atque palatino comiti. +Mecum eram pridie XI kalendas iulii in semota camerula mea, et cum legissem paulo ante carmen illud Psalmiste *Aperis tu manum tuam et comples omne animal benedictione*, meditabar et crebro mecum volvebam ingentia atque innumerabilia divine largitatis in mortales munera; et ecce repente insueto impulsu hostium camerule tactum est. Ego, continuo surgens, ratus sum exterum adventare hominem, et amoto hostioli repagulo, visa michi facies est Montis tui, qui oblatis magnificentie tue salutationibus et prensa amici dextera, epistolam tuam, vir illustris, exhibuit, quam reverenter suscepi intra me dicens: *Bone Deus! quid aut auferet aut exposcet a villico homine urbis sue princeps insignis?*. Tandem, cum in angulum secessissem illamque legerem, sepe miratus sum verborum elegantiam, orationis contextum, sic et sententiarum pregrave pondus, ornatum floridum et exquisitam stili suavitatem. Quibus agentibus (bona pace tua dixisse velim, si a te, cuius ex mente cecidisse rebar, aliquid expectandi michi fuisset occasio, militarem non ciceronianam expectasse licterulam) letatus equidem sum quia viderem, si sint studia prisca, Romanorum adhuc ingenia stare, necdum indolem illam laudabilem deperisse. Verum, ut eo veniam quo tuus exposcere videtur labor et desiderium, ante alia letor et gaudeo quoniam tibi bene sit et tam grandis atque leta fortuna, ut, ubi aggregare fere ceteri summo opere curant, tu ex congestis largiri cupias et modum letis ponere; bene secum convenientis animi argumentum est, preterea, quod novis fulgoribus auctisque continue splendeas, ut preeminentiarum maiestate et summorum pontificum gratia, hoc permaximum seculo; sed quod excedit cetera, mee fortune congratulor quoniam mei nominis benignitate tua serves memoriam, et de liberalitatis tue fonte offeras maiora quam merear aut cupiam. Sane, dum me ipsum, substantiolas tenues meas et umbreculam nominis et semisopitam status mei favillulam intueor, non excellentiam tuam, quam ut nubes excederet vellem, sed ipsam fortunam meam rideo, que meliores annos meos circumegit ludibrio famamque nebula velavit stigia, et inutiles senio maximis viris, nescio quo pacto, fecit optabiles. Sensisse enim videris, quia senex et eger laboriosam magis quam longam anno preterito peregrinationem intraverim et casu Neapolim delatus sim; sed, quod credo novisse nequiveris, ibi preter oppinatum amicos michi incognitos comperi, a quibus frenato domestice indignationis mee impetu, ut starem subsidia opportuna prestitere omnia. Quos penes dum fere sub latebra paupertatis latens starem, ecce ex improviso vir ingentis animi Hugo de Sancto Severino, quem tibi cognitum scio, adesse me novit, et humanitate sua potius quam merito meo non solum me salutatum Neapolim venit, quin imo amicis verbis spem meam prostratam evexit iussitque ut bono animo essem, et ut suis saltem sumptibus, si aliter non daretur, Neapoli me retineret conatus est, eadem offerens que tu ipse facis. Sed cum iam michi non absque causa redeundi in patriam consilium esset et adverteret oculatus homo quoniam suasoria omnia disperderentur in auras, muneribus magis munificentie sue convenientibus quam honestati mee in patriam usque prosecutus est. Quantum autem alligent animos liberalitates huiusmodi, tue considerationi relinquo. Porro, si precibus et muneribis flectende sunt mortalium mentes, iamdiu, Hugone nondum cognito, inclitus preceptor meus Franciscus Petrarca, cui quantum valeo debeo (etsi tam grandis illi nec tam varia bonorum que tibi sit copia, aliqualis tamen est, et etati atque studiis meis convenientia magis) me non ut amicum et socium sed domui sue et substantiis ceteris prepositum dulcissimis precibus et suasionibus, ut secum sim, a facundiam omnem suam exposuit. Ceterum in discessu meo a Neapoli – non verebor verum dicere – serenissimus princeps Iacobus Maioricarum rex fecit onerari me precibus ut sub umbra sue sublimitatis otiosus senium traherem, amplissimum ultra regale munus libertati mee offerens spatium. Sane, quoniam quodam occulto nexu astringi videbatur quam omnino solutam cupio libertas, quibus potui me honestioribus verbis absolvi, et rege regalibusque donis omissis, e litore solutis proresiis in patriam redii. Tu quartus in hoc ipsum incidisti votum: esto postremus, nec inficiar, ceteris maiora atque seni eligibiliora offers. Verum, ne trahi videar maiori delectatione locorum, que a quoquam preoccupantium precibus preponi non debet, omissis iam dictis, quid ad oblata tua respondeam nil honestum habeo preter quod aliis responsum est: gratias scilicet agere liberalitati tue, quoniam non iam patiatur etas libertati assueta colla iugo subicere. Parvus michi agellus est patrius, et hic tenui victui meo satis est; anni, ut reor, supersunt pauci, quibus nec longus labor nec importabilis potest esse necessitas. His ego cupio, si Deo gratum sit, prestare finem in patria, et cum meditationes meas ceteras excedat cura sepulcri, desidero quos a progenitoribus meis suscepi cineres, eos eisdem restituere atque suis iniungere. Habes mei desiderii atque propositi sententiam plenam. Et si contingeret, quoniam futuri simus incerti, mutare sententiam, esto reliqui priores sint in tempore et potiores sic videantur in iure, dum tibi gratum esset, forsan te penes diverterem; et huius esset consilii causa, quoniam preceptor meus Euganeos incolit colles, Maioricarum rex tanquam iuvenis et novarum rerum avidus varias circuit nationes, et Hugo campanas incolit urbes a patrio celo michique seni remote nimium; ubi tu, si vera refert Montes familiaris tuus, amicus meus et civis, amenissimos recessus possides eo in promontorio quod se in Tirenum protendit mare et secundum quosdam separat a Tuscis Etruscos. Ea tamen qua in sede locatus sum, si quid spendori tuo accomodum queam, iniunge parato. Et vale, vir splendidissime. +Certaldi VI kalendas iulii. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola17.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola17.txt new file mode 100644 index 0000000..26bd666 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola17.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Celeberrimi nominis militi Iacobo Pizinge serenissimi principis Federici Trinacrie regis logothete. +Generose miles, incertus mei Neapoli aliquamdiu fueram vere preterito: hinc enim plurimo desiderio trahebar redeundi in patriam quam autumpno nuper elapso indignans liqueram, nec minus revisendi libellos quos immeritos omiseram, sic et amicos aliosque caros; inde vero urgebar ut consisterem, atque detinebar, nunc a venerabili violentia nunc suasionibus nunc precibus incliti viri Hugonis de comitibus Sancti Severini, cuius credo splendidam famam noveris. Curabat enim, vir eximius, etiam me invito, totis viribus ut me, interveniente subsidio serenissime domine Iohanne Ierusalem et Sicilie regine, apud Parthenopeos placido locaret in otio; qua perplexitate angebar nimium, nulla adhuc in parte satis firmato consilio. Et dum sic variis agitarer curis, quo pacto non memini, factum tamen est ut ad aures deveniret meas venerabile nomen religiosi hominis Ubertini de ordine Minorum, sacre theologie professoris et concivis tui, cuius auditis meritis, eumque ea tempestate Neapoli moram trahere pro quibusdam arduis tui suique regis, in desiderium venit tam conspicuum videre virum: a pueritia quippe mea, etiam ultra tenelle etatis vires, talium avidissimus fui. Nec mora; exhibiturus reverentiam debitam ad eum accessi, atque adaperto capite, primo paxillum miratus hominem, quam devotissime et humillime potui salutavi eum. Ipse autem gravi quadam maturitate obvius factus me leta facie, miti eloquio et morum laudabili comitate suscepit. Consedimus tandem eo iubente, et dum mirabundus eius verba susciperem, ratus sum ipsius sub lingua ybleum mel fore, quod in os parvuli Platonis dormientis iamdudum congessere apes, tanta perlita dulcedine ex eo mellita progrediebantur verba. Qua ego allectus suavitate sermonis, etsi michi gravissimum esset, nam a litore maris in summum fere per declivium civitatis ascendere eo quo dudum, ut quibusdam placet antiquis, insigne templum fuit Apollinis, hodie sub Pauli apostoli vocabulo vero Deo satis populare sacellum dicatum est, michi opus erat: ibi enim mansio erat illi penes fratres suos apud Laurentii sacram edem morantes; pedibus tamen vix ire possum mole gravatus corporea, nec iumentum aderat quo veherer, cum non suppeterent facultates; tanquam subsidium michi divinitus missum nonnunquam visitare cepi. Ipse autem, ut reor, vir Deo plenus, posquam aliqualem, ut percepisse michi visum est, in me affectionem apposuit, aperire confertam divinitatis animam, reserare Nature gremium et quasi ex arcivo humanarum rerum plenissimo maiorum gesta proferre tanta sermonis aliquando elegantia cepit, ut ad se animam omnem meam traheret teneretque. Dum igitur in solamen pendule mentis per dies aliquos divinum visitassem hominem et ipse ex verbis percepisset meis circa quod exercitium versaretur meum, credo ut animosior ad laborem efficerer, honorabile nomen tuum eo usque michi inauditum deduxit in medium, et oratione continuata vigilantiam tuam, commendabile desiderium, ingenii perspicacitatem et dignitatem offitii perfunctorie retulit. Ego audire et verba prout dicta servare omnia atque mirari hominem ceperam, neque superficietenus recitatis contentus, orare instanter ut pleniorem tui prestaret notitiam cepi. Ast ille, more suo, florido eloquio ingressus stadium inquit: *Quoniam hunc logothetam incliti regis nostri dixerim, nolo illum arbitreris agrorum amplitudine cupidum, non supellectilis regie, non auro gemmisve: quin imo gloriosi nominis et longeve fame avidus, ut eam consequi possit, paucorum iter ingressus est. Nam divinas Homeri Yliadem atque Odisseam et Maronis celestem Eneidam et quicquid a ceteris poetis memoratu dignum hactenus compositum est, dummodo contingere possit, pervigili studens ingenio totis viribus in Parnasum direxit animum, ut Nyse Cyrreque, si possit, superatis anfractibus sublimes conscendat in celum vertices, videat gorgonei alitis fontem umbrasque sonori nemoris et puellarum castalium choros, et earum ethereos audiat cantus; his demum plenus, si prestet Deus, concedente senatu romuleo nectat pexos laurea crines scandatque triumphans Capitolium, olim rebus humanis prepositum limen*. Ego autem audiens mirabar, et gaudio repletus electionem tuam et studium laudabam: generosi quippe animi est calcare vulgaria et ad celsiora mentem extollere, quod non absque divino munere fit. Est, ni fallor, poetica facultas cui insudas, inter sublimiora licterarum studiis quesita non minima, dato minus intellecta a multis in exterminium fere abiecta sit. Scio noveris, quoniam huius dudum tam grandes fuere vires tamque luculenta formositas, ut a presidentibus romano imperio pro ampliori gloria quereretur. Testes ad hanc veritatem firmandam, si excutiantur historie, invenientur innumeri, et inter alios Cesar dictator, Octavianus Cesar, Nero Claudius, divus Adrianus et alii plures, quibus inter ceteras facultates et orbis dominium novisse poeticam potissimum fuit; sic et superioribus seculis, hi quibus nota fuit prestantissimis viris acceptissimi fuere. Nam, si perquiremus, inveniemus, omissis antiquioribus exterisque, Affricano superiori viro celeberrimo et phylosophicis assueto Emnium brundusinum fuisse carissimum; Mario, cui etsi grandis esset auctoritas, fere tamen durum et agreste fuit ingenium, Lucium Plotium; Pompeio Magno, cui virtus equa fuit fortune, Theophanem mitilenum; Metello Pio atque Lucullo Lucium Archiam; Decimo Bruto imperatori preclaro Accium pisaurensem; Octaviano Cesari Maronem; Mecenati Flaccum; sic et aliis pluribus fuere plures. Nec mirabile. Noverant viri illustres horum opere breves annos a natura concessos mortalibus effici in perpetuitatem usque longevos, magnorum virorum laudanda facinora eterno et immarcescibili carmine ampliari, ornari, grata reddi atque servari, conspicua nomina in virentem perpetuo famam deduci; sic et vitia deprimi et virtutes extolli, pusillanimes animari, otiosos in frugem vite meliori impelli, facundos preterea legentes effici, orationes poetico sale sapidas, helyconicis floribus ornatas, castalio latice dulces fieri. Nec defuere qui eruditos poetica fato functos non solum Deo similes verbis facere conarentur, sed monimentis honorarent perennibus. Smirneus populus Homero suo tanquam divino homini construxit templum; Lesbii, eo quod femina Saphos esset et concivis eorum, quoniam poeticis instructissimam noverant, non dedignavere in perpetuam virtutis eius memoriam eneam erigere statuam; Arcades Nicostrate sacellum, quod diu postea servavere Romani penes Carmentalem civitatis portam, sub Carmente nomine, quo et ipsa nuncupata est. Preterea et Quintius Fulvius, vir ingentis animi, superatis Etholis, in honorem poetice Martis manubias Musis consecrare dignum ratus est. Hec, ut multa paucis claudam, inter cetera romane urbis splendida preclarissimum decus fuit et gloria. Que etsi obsoluisse videatur, non quia quodammodo ob senium enervis perdiderit robur suum, cum iuventute perenni vigeat, sed ignavia avaritie deditorum, a te minime spreta est, ut video: enim malueris inter amicos paucos suos splendere quam inter multitudinem ignaram atque insana oppinione detentam vilescere. Propositum igitur tuum et laborem egregium laudavi et summe laudo et laudabo dum vixero; et in spem venio atque credulitatem, Deum ytalico nomini misertum, dum video eum e gremio sue largitatis in Ytalorum pectora effundere animas ab antiquis non differentes, avidas scilicet non rapina vel sanguine, non fraude vel violentia, non ambitione vel decipulis sibi honores exquirere, sed laudabili exercitio, duce poesi, nomen pretendere in evum longinquum, conarique ut possint viventes adhuc volitare per ora virorum et a corporea mole solutas posteritati mirabiles apparere. A quibus etsi non integrum deperditi luminis ytalici restituatur columen, saltem a quantumcunque parva scintillula optantium spes erigitur in fulgidam posteritatem, et potissime dum ab uno videmus in numerum deveniri. Fuit enim illi continue spiritus aliqualis, tremulus tamen et semivivus potius quam virtute aliqua validus, ut in Catone, Prospero, Pamphilo et Arrighetto florentino presbitero, terminus quorum sunt opuscula parva nec ullam antiquitatis dulcedinem sapientia. Verum evo nostro ampliores a celo venere viri, si satis adverto, quibus cum sint ingentes animi, totis viribus pressam relevare et ab exilio in pristinas revocare sedes mens est, nec frustra. Videmus autem, nec te legisse pigebit, ante alios nota dignos, seu vidisse potuimus, celebrem virum et in phylosophie laribus versatum Dantem Allegherii nostrum omissum a multis retroactis seculis fontem laticesque mellifluos cupientem, nec ea tamen qua veteres via, sed per diverticula quedam omnino insueta maioribus non absque labore anxio exquirentem ac primum in astra levatum montem superantem, eoque devenisse quo ceperat, et semisopitas excivisse sorores et in cytharam traxisse Phebum: et eos in maternum cogere cantum ausum, non plebeium aut rusticanum, ut nonnulli voluere, confecit, quin imo artifitioso schemate sensu letiorem fecit quam cortice; tandem, quod equidem deflendum, incliti voluminis superato labore, immatura morte merito decori subtractus, inornatus abiit, hoc preter sacrum poema tradito, ut, post divulgatum diu pressum poesis nomen, possent qui vellent a poeta novo summere quid poesis et circa quod eius versaretur offitium. Post hunc vero eque florentinus civis, vir inclitus Franciscus Petrarca preceptor meus, neglectis quorundam principiis, ut iam dictum est, vix poeticum limen actingentibus, vetus iter arripere orsus est tanta pectoris fortitudine tantoque mentis ardore atque ingenii perspicacitate, ut nulla illum sistere impedimenta quirent vel itineris terrere impervia, quin imo, amotis vepribus arbustisque quibus mortalium negligentia obsitum comperit restauratisque aggere firmo proluviis semesis rupibus, sibi et post eum ascendere volentibus viam aperuit. Inde helyconico fonte limo iuncoque palustri purgato et undis in pristinam claritatem revocatis antroque castalio, silvestrium ramorum contextu iam clauso, reserato ac ab sentibus laureo mundato nemore et Apolline in sede veteri restituto Pyeridisque iam rusticitate sordentibus in antiquum redactis decus, in extremos usque vertices Parnasi conscendit, et ex Danis frondibus serto composito et suis temporibus addito, ab annis forsan mille vel amplius invisum ostendit Quiritibus applaudente senatu, et rugientes rubigine cardines veteris Capitolii in adversam partem ire coegit, et maxima Romanorum letitia annales eorum insolito signavit triumpho. O spectabile decus, o facinus memorabile! Hoc tam grandi nisu et elucubratis suis operibus iam undique clarescentibus, emissa quasi per universum volatili tuba, poeticum diffudit nomen a se in lucem e latebra revocatum, et spem fere deperditam in generosos suscitavit animos ostenditque quod minime credebatur a pluribus, pervium scilicet esse Parnasum et eius accessibile culmen: nec dubito quin multos animaverit ad ascensum. His ego tertium concivem meum addere, si velim, possem, Zenobium scilicet ab avito rure cognominatum *de Strata*, qui posita ferula qua ab incunabulis puellulos primum gramatice gradum temptantes cogere consuerat, avidulus glorie, nescio utrum in satis meritos evolavit honores, et veteri omni parvipenso ritu, boemi Cesaris manu non romanam lauream sed pisanam capiti impressit suo, et unico tantum homini paucis carminibus placuisse contentus, quasi eum decoris assumpti peniteret, tractus auri cupidine in Babilonem occiduam abiit et obmutuit; quam ob rem, cum laboris modicum et fere nil glorie sacro nomini attulerit, omittendum censui. Tu nunc melioribus avibus, si satis percipio, quartus ab altero fere ytalico surgens cornu, ut uti iamdudum Theocritus Syragusas, sic et tu Messanam reddas illustrem, totis in ascensum conaris viribus, imo iam adeo proximus factus es culmini, ut cantu valeas et ampliora promittas. Quam ob causam, ut quo cepit spes mea progrediatur et gaudium augeatur meum, per insigne tui nominis decus, vir elegantissime, precor ut glorioso labori non parcas. Insiste ceptis virili animo: paratum adapertum stratumque iter habes. Stant adhuc incliti viri pressure pedum, nec adhuc tacuere nymphe castalie cantu celebri diem festum et viri eximii accessum ad eas celebrantes, quarum cantu traheris, et ne oberres ostendent vestigia. Habes preterea quos ipse sumpsisti certissimos duces: progredere igitur et bono faustoque omine acri virtute in culmen usque conscende, ut fronde redimitus peneia cum iam dictis et ipse fulgore tuo previus sis ad ascensum anhelantibus et especula Capitoline arcis te ipsum orbi notum facias toto, et merentem Ytaliam letifica qua potes gloria. Verte, queso, in eam pios oculos, quod et Ytalicis ceteris dictum volo; inspice quo romanum corruerit imperium, quid sit spectare ipsam Romam, dudum rerum dominam, tristi Phariseorum sub iugo torpentem, quid memorare dudum spectabiles triumphos, videre deiectas ymagines et egregiorum facinorum monumenta testantia, quid insuper phylosophorum celebres titulos et poetarum mirtea laureague serta meditari quibus ipsam veterem olim superavere Greciam, quid in memoriam revocare militarem disciplinam qua nationes ceteras anteivit, quid legum auctoritatem qua totus frenabatur orbis, quid morum conspicuum specimen. Hec omnia, ut omiserim cetera, una cum Ytalia reliqua et libertate celesti a maioribus nostris maxima eorum infamia neglecta sunt, et a nationibus exteris aut sublata aut turpi coinquinata labe sordescunt. Et si omnia resarciri nequeant, hoc saltem poetici nominis fulgore eiusque tam maximis infortuniis compatiare atque, ut que potes subleves, pios subice humeros; cum reliquis pro viribus agito ut inter barbaras nationes Roma saltem aliquid veteris maiestatis possit ostendere credo, longe melius quam ipse suaserim; et ego, choris immixtus festantium tuumque nomen meritis laudibus extollentium, canam: *Iam virgo rediit, redeunt saturnia regna*. Forsan insuper, vir inclite, post multa expectas ut de me aliquid dicam, quoniam et ipse poeticam aliquamdiu secutus sim. Medius Fidius! non absque erubescentia mentis frontisque in id veniam, ut tibi aperiam paucis ignaviam meam. Ingenti, fateor, animo in stratum iam iter intravi, trahente me perpetuandi nominis desiderio et fiducia ducis incliti preceptoris mei, et cum eisdem quibus tu fretus es previus viam arripui. Sane, dum hinc inde me nunc domesticis nunc publicis occupari permicto curis et elevatos inspicio vertices celum fere superantes, cepi tepescere et sensim cecidere animi atque defecere vires, et spe posita contingendi, vilis factus atque desperans, et abeuntibus quos itineris sumpseram ostensores, iam canus substiti, et quod michi plorabile malum est, nec retro gradum flectere audeo nec ad superiora conscendere queo: et sic, ni nova desuper infundatur gratia, inglorius nomen una cum cadavere commendabo sepulcro. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola18.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola18.txt new file mode 100644 index 0000000..8dbd9d2 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola18.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Insigni militi et legum professori clarissimo domino Petro de Monteforti. +Epistolam tuam, amicorum optime, leto suscepi animo, fuitque michi tanto carior quanto prolixior; nec satis fuit legisse semel et iterum, quin imo cum sepius legissem, ultimo magis placuit quam placuerit in primis. Et, ut omiserim quia florida compta et arte laudabili splendida erat, eam mira verborum suavitate et veneranda sententiarum amplitudine refertam comperi, adeo ut mecum dixerim: *Non solus novit preceptor meus verba componere et suis locis graves et succiplenas locare sententias!*. Sane, ut eo veniam quo responsionis opportunitas exigit et paucis expediam que longo sermone disserenda fuerant, dico: posquam tuo iudicio visum est ut quam mereris, et a me potissime, reverentiam sinam tuam, sequar, eoque quo ipse iubes pretiosissimo utar, imo iam usus sum, vocabulo, quo profecto, ut tu perlucida oratione testaris, nullum inter mortales sanctius reperiri reor, et te de cetero in omnibus amicum dicam. Nec michi parvum est quod tu tam profuse largiris, scilicet quia repente a te clarissimo preceptore ex auditore humili inter amicos unus susceptus, imo sublimatus sum; quod ego munus reverenter et tota mentis affectione suscipio. Quis enim satis sanus renuat quod etiam viris precipuis optandum est? Sed ut hec decentiori tempori servem, cum michi semper in omnibus gratissime tue sint lictere, summa tamen delectatione animam meam dulci perfudit gaudio ea epistole tue pars in qua scribis, te veris atque sanctissimis rationibus tumorem pressisse optimi iudicis illius qui, nondum visis poetarum carminibus, nedum intellectis, stomacose damnabat poeticam. Equidem nil fastidiosius est, nil abominabile magis quam tales audire de re incognita ferentes sententiam. Sed non longe est a talibus divina iustitia, nam, dum alienam et incognitam sibi apud gnaros ignari damnant scientiam, suam liquido ignorantiam profitentur: ex quo fit ut, unde gloriam se quesisse putarant, ignominiam consequantur. Verum, quoniam de materia hac, etsi minus plene, tecum tamen sentiens, alibi scripsisse memini, satis erit ad presens adversus tales hec pauca iterasse. Post hec sentio quanta amicabili affectione, quanta solertia, quanta arte et tuis insuper sumptibus, coneris nomen meum extollere et, si possis, inter astra locare, et potissime dum ridiculum, saltem tibi, opus meum De genologiis deorum tot demonstrationibus, tot laudibus, tam preclaro apud insignes eruditosque viros effers preconio; quod michi promaximum est in tantum, ut nil amplius hoc, inter peritura, optare queam, cum videam tuo opere eo me trahi quo cupio: teste enim Tullio, *trahimur omnes studio laudis, et optimus quisque maxime gloria ducitur*. Quod etsi ego longo labore quesierim, utrum meruerim tu scis melius; nil tamen egeram, ni promulgator egregius, ni preco diligentissimus, ni inclitus meritis homo affuisset in fine. Et quem alterum, queso, dedisse michi potuerat Deus adeo amantissimum, adeo Musarum conscium, adeo facundum, adeo promptum, adeo diligentem exquisitorem veri, uti tu es atque cognosceris? Invidit Alexander Achilli quod Homeri carmine commendatus sit. Et quis dubitet quin et ego, adhuc spirans, a viro longe me eminentiori equa invidia pulsatus sim, dum longe lateque tue in me legentur laudes? O preclarum decus, o splendidus honor, o desideratum solatium! quibus te verbis explicem non habeo. Nec mirum: nam, si Themistodes, vir summus Athenis, rogatus cuius vocem libentissime audiret, respondit, ut asserit Cicero, *eius a quo sua virtus optime predicaretur*, quid ego placibilius optare possum quam sentire te eloquentissimum virum, elegantia celebrem, fama illustrem, moribus conspicuum, virtutibus clarum, inter egregios viros predicantem ampliantem et extollentem pro viribus nomen meum, et meas laudes utinam meritas totis nisibus referentem? Nil edepol! Nec inficiar, ut paucis multa complectar: tanto complesti me gaudio, ut vix mei capax sim. Et utinam non uti nubes nimio repleta spiritu et in brevissimum lumen, esto clarissimum, effusus e vestigio evanescam! Hic me timor angit, ut te, vir inclite, deprecer ut caveas ne te nimis impellat amor in meam laudem, nam ipse sepe deos hominesque fefellit. Lauda parce, queso, velisque magis ut incognitus sed tutus consistam in pulvere, quam ex verticibus montium a vehementia ventorum forsan evellar et resolvar in auras. Inde, quoniam scribis te, me volente, librum vidisse meum atque legisse, et post multa me commendas quoniam liberali animo in publicum et absque dilatione emiserim, adverto te non satis huius eventus plene novisse historiam. Portaveram, fateor, librum hunc de quo sermo, peregrinationis mee socium, non adhuc ut illum emicterem: non enim eum tanti iudicabam, quin imo disposueram, si daretur ocium, amovere ab eo quasdam notas, ut rebar, illecebres et, si possem, decentiori ornatu aliquo venustare eum. Et his diebus quibus primo tibi factus sum notus et tu michi, dum multa una cum illustri viro Hugone de Sancto Severino verba fecissemus, tibi dixisse memini quoniam cupiebam ut illum videres; demum procedente tempore, cum certior factus essem quam grandis tibi esset industria, quam multa tibi rerum notitia et ingenium perspicax et admirabile, et quam tua severa esset censura, conscius ineptiarum libri et puerile reputans tibi illum apponere, cum nichil michi ex oblatione tibi a me facta, credo immemor, diceres, liberius mutavi consilium, nec ulterius de hoc tibi nec alteri feci verbum, quin imo tamdiu clam servaturus eram, donec, saltem pro meo iudicio, emendassem. Tandem, iam termino mei discessus adveniente, quomodo non recordor, factum est ut illum videret Hugo iam dictus, cui profecto nil negare possum quod iusserit. Is instantia maxima et precibus me renuentem fere benignitate sua coegit, ut illum sinerem donec copiam summeret: quod quantum adversus mentem meam fecerim, solus Deus vidit ex alto. Spopondit tamen vir inclitus, se non ante copiam cuipiam daturum quam apposuisset atque mutasset in suo quicquid ego in meo postea immutassem. Demum, qualiter ad te iam dicta verba et liber devenerint, ego ignoro et doleo, non equidem quod librum meum videris, cui precordia et omnem animam meam, si possem, volenti monstrarem, sed quoniam ante tempus in medium venerit, cum in eo resecanda quedam cognoscam et nonnulla etiam apponenda et immutanda plurima. Et quod michi gravissimum est, apud multos – audio – non liberalitate mea sed alieno munere divulgatus est, ut auferatur a me spes omnis non perfectum opus in melius redigendi. Sed, posquam sic Deo Hugoni tibique visum est, ut ante diem prodeat liber iste, queso per fidem tuam perque amicitiam nostram quatenus labore tuo eius sordes paululum saltem abstergas et in aliqualem venustatem redigas, ne omnino procedat incomptus. Scis enim, perspicacissime vir, quot sunt undique morsores operum et potissime celebrium, eo quod paucis sit grata poesis, non culpa sua sed aspernantium ignavia. Ego autem crimine Iohannis Latinuccii nondum reassumpsi librum quem fidei sue commisi, et sic quid inter legendo feceris aut signaveris videre non possum Timeo ne aliena minus servata fides nimie liberalitati mee damnosa sit, et cum iam permaxime turbationis sit causa. Scribis preterea, reverendissime michi, a me separatum librum animem ut sacrorum voluminum bibliotecam securus ingrediatur, dum duxeris, quasi a sacrosancta religione alienus horreat sacra. Non inficiar, de alienis a christiana religione fere totus est, sed non eorundem cultor, quin imo persepe, si memini, in detestationem gentilitie superstitionis exclamat ut hostis, et christiani nominis veritatem extollit pro viribus; ex quibus percipi potest nullo eum sacrarum rerum seu librorum horrore terreri, aut consortium et amicitiam spernere iure debere, uti merito horrebat lucem Cerberus tenebris assuetus continuis; et sic reoer suasione aliqua minime indigere. Verumtamen, si hoc, iudicio tuo, cui magis quam meo semper crederem, indiget, miror, cum auctori possis quod velis iniungere, cur libro dubites imperare: cum et ipse tibi propinquus, imo in manibus tuis sit, et michi longinquus, nec mei iam sed alieni existat. Tamen, si sic faciendum censes, ultro volensque iubeo eidem, impero, mando precipioque ut ea omnia prompto animo leto liberali atque obsequioso faciat quod tu ipse bonique ceteri viri voluerint, nec nedum sacra intret armaria, verum carceres catenasque, si iusseris, renuat, obiurgationes equo tollat animo, laudes si que dentur parce et cum humilitate suscipiat, reprehensiones meritas tanquam salubres toto amplectatur affectu, morsus indebitos parvipendat, et quicquid tibi breviter visum sit omni nisu perficiat, et de gratia Yhesu Christi et amicorum benivolentia magis quam de suis viribus omnino confidat; tu reliqua iniunge, si qua forsan opportuna decreveris. Ceterum, vir clarissime, miraris et quodammodo quereris inclitum preceptorem meum Franciscum Petrarcam tamdiu servare in conclavi a multis optatum et, ut ego arbitror, exire volentem Affricanum suum: quod et ego simili modo sepe miratus sum. Verum, dum quem tu, more veterum illustrium virorum, laceratum malignantium dentibus non reris, sepissime venenatis aculeis impulsum ab emulis video, paululum admirationem retraho; et tu, ut bona cum pace tua dixerim, minus admirari deberes si circumspectus homo gradum retrahit timens insidias suspicaturque dilectissimum et sibi diu laboratum opus emictere. Auspicatur quippe quid emisso futurum sit, cum adhuc latenti insidias appositas et insultus nonnunquam senserit in invisum. Inquies forsan, ubi vel quando contigerit, cum te sentias semper eiusdem admiratorem et laudatorem operum; si ad te nondum venere, facile est reserasse aliquos saltem. Credo Invectivas suas in medicum legeris, qui, etsi non in Affricam singulariter spicula direxerit, in eum totum solitarium et nil tale timentem sepius immictere ac infigere tela non equis viribus conatus est. Et quid in militem suspicandum est agat, quantumcunque munitum, is qui totam aciem audet aggredi? Sic credo non noveris quid aliqui concives mei suique, non parvi momenti homines, in orationem illam Magonis morientis, preter velle suum vagam, iniecerint: adversus quos ad me scripta grandis et querula et confutationum in morsores plena extat epistola; sic et quicquid egerint in nomen suum pridie nonnulli Veneti, qui non indicta illi die ad dicendam causam, non auditis cause meritis, non rite libratis, non inspectis, quantumcunque etiam minus tali questioni competentes essent iudices – de foro non dico, qui apud mense sacrum constitutus est – pro tribunali sedentes vino marcidi ciboque repleti, ausi sunt eum sententia sua non licteratum hominem dicere: quos adversus erupit libellus ille cuius est titulus De ignorantia sui et multorum. Quo titulo ego iure modestiam suam laudo: fatetur quippe de se quod fere cunctis contigit mortalibus, ut se ipsos scilicet non satis agnoscant; ostendens insuper ignaram multitudinem esse, quod plerique clamavere iamdudum, seu eam eodem secum laborare defectu, et hoc ob humilitatem potius suam quam alicuius iniuriam dictum puto. Et sic, ne per cuncta discurram, opportuit eum sepissime fatigare calamum in sui suorumque carminum defensionem adversus plerosque cisalpinos Gallos et alios. Et, ut de reliquis taceam, timet homo iam senex et tardior ad calamum solito eum emictere, non quia non possit aperta incedere facie et coram quibuscunque etiam acerrimis censoribus absque timore alicuius note consistere et de iure suo adversus emulos disceptare, sed ne inde surgant iurgia unde deberent laudes evenire. Desiderat preterea conspicuus homo quod illi servatur tempusculum studiis vel potius melioribus meditationibus dare quam responsionibus in obiectiones frivolas atque superfluas perdere, et fervoribus iuvenum iam fere gelidum obicere sanguinem. Dices forsan, dum preceptorem meum quibus possum subsidiis defendo, in me inadvertenter sententiam dicam, qui adeo profuse et inconsiderate opuscula, etiam non rogatus, emicto mea. Non negabo, redarguendus venio. Attamen tutius me posse fateri reor stolidum hoc crimen quam ipse possit, cum per tenebras longe tutior ab insidiis latronum pauper incedat solus quam per lucem, etiam prosequentibus multis, dives pertranseat. Multa mea vitia occultat et contegit fame mee tenuitas, ubi etiam nevum minimum illius splendida gloria accusaret. Titulum quem mordacem arbitrari videris, epistole scilicet ad me scripte contra appetentiam primi loci etc., queso non adeo severe dictum putes: in me dictum est, non in alios, et si quid austeritatis habet, in me iniecta est, eo quod, ut percipere potes ex litera, cum in primum locum pervenire non possem non sufficientibus ingenii viribus, ardens mea vulgaria et profecto iuvenilia nimis poemata, dedignari visus sum in secundo utinam meo convenienti ingenio consistere. Quam ob rem videor redarguendus, cum eo devenerim quo perpaucis devenire contingit, et consistere noluerim: et si qui sint qui eodem mecum peccent crimine, eadem mecum censura redarguendi sunt. Preterea preceptori in auditorem ampla licentia est, et ob id, si visum illi est titulo et sermone mordaci redarguendam fore segnitiem meam, imo arrogantiam et superbiam, iure potuit fecisse suo; et melius, nosti, quos diligit pater filios aut auditores preceptor, hos corrigit et castigat. Si dicas: *Quid ergo ad infinitam personam videtur dirigere?*, patet liquido: ut mitius imbecillis ego austeritatem castigationis reciperem. Sub titulo vero quem subsequeris eum scripsisse, scilicet contra ignorantiam atque arrogantiam modernorum, nunquam aliquid legisse recordor; hoc memini: eum epygramatibus splendidis summos semper quoscunque decorasse modernos eosque persepe honorasse laudibus, nec destitit quin sibi aliquando detraheret ut contemporaneorum gloriam augeret: et, si opportunum esset, non deficerent exempla, etiam si multa vellem apponere. Verum, si sic sit ut scripserit, precor, vir optime, non adeo, ut videris, stricte sumpseris: scis quoniam cum effectu verba intelligenda sint. Infiniti sunt ignorantes et ob ignorantiam arrogantes, et tu inter alios unum, ut scribis, pridie retudisti, et bene sapientum est ignorantium luce veritatis abstergere tenebras; et quod tibi verbo licuit, et preceptori meo licteris licitum est. Et sic, ubicunque vel quandocunque tales titulos legeris, adversus tales scriptos arbitrari debeas credo, non adversus te vel tibi similes, qui gnari estis et mites. Sed de hoc alias. Quod autem suades ut illi scribens suadeam, credo, si prestet Deus, verbis et in presentia me operam daturum: disposui enim, ni superveniat quod nondum viderim, circa finem mensis huius vel sequentis principium ad eum usque Patavum ire; et si quid iuxta votum de Scipione obtinuero, confestim ad te rescribam. Et quoniam in finem tendit epistola, longior, credito, dum calamum sumpsi, precor magistro Angelo de Ravello, optimo quidem atque venerabili viro et amico communi, me commendatum facias. Et vale, amicorum precipue. +Certaldi nonis aprilis. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola19.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola19.txt new file mode 100644 index 0000000..876f2b0 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola19.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Generoso militi domino Maghinardo de Cavalcantibus preclaro regni Sicilie marescallo. +Miraberis, miles egregie, quod tamdiu distulerim ad te scribere; nec dubium quin accusandus essem, ni in contrarium surgeret honestissima, esto odiosa, tam longe dilationis causa. Audisse potuisti, ni fallor, quoniam infirmus fui. Heu michi! dixi fui quasi non sim: imo sum, et, quod multo peius, nulla de proximo spes michi salutis est. Quod ut clarius possis advertere, etiam si alia scribenda occurrant plurima, hoc unum, scilicet que michi diu egrotanti nec ad te scribenti vita fuerit et sit, libet explicare paucis, et potissime postquam paxillum his diebus, quasi sim e faucibus eductus Orci, concessum est respirare fesso. Posquam igitur, honorande michi semper, te ultimum vidi, semper vita fuit fere simillima morti, afflicta tediosa et sibimet odiosa, non unico tantum vexata stimulo. Nam ante alia incessabilis michi et igneus pruritus fuit et est, sic et scabies sicca cuius abradere squamas aridas et scoria die noctuque vix sufficit unguis assidua, preterea ventris ponderosa segnities, renium perpetuus dolor, splenis turgiditas, bilis incendium, tussis anhela, raucum pectus et attonitum caput, necnon et alia plura, que si enumerem, corpus omne languidum et humores in se discordes omnes facile dices. Ex quibus fit ut michi sit celum inspicere grave, onerosa corporea moles, titubans gradus, tremule manus, pallor stigius, appetitus cibi nullus et rerum omnium displicentia; odiose michi sunt littere, et qui nuper amantissimi erant libelli displicent, animi remisse sunt vires, memoria fere nulla et hebes ingenium; cogitationes omnes mee in sepulcrum declinant et mortem. Et quod michi precipuum solamen erat, sublatum est: Muse, quarum celesti cantu oblectabar aliquando tangenti Marone et Petrarca nostro aliisque nonnullis sacro plectro castaliam liram, obmutuere, et silet camerula quam consueram sentire sonoram; et breviter, in tristitiam tendunt omnia mea. Stant tamen inter tot mala vivax oculorum acies, nec ulla adhuc infectus nausea stomacus, et post fricatam unguibus diu scabiem gratissima somni quies: his pauculum refocillor subsidiis. Remedia nulla michi sunt, nec hic medicus nec medela, etsi sit nulla michi fides in illis: vivo natura et appetitu ducibus. O miserum me! si me videris, vix agnosces: non oris habitus ille priscus, non oculorum letitia est; adeo ossibus impressa pellis, ut Erysithon videar potius quam Iohannes, et effetum corpus exangue cadaver quam animata congeries. Et sic quid de me futurum sit, ipse non video; mortem cupio, que non equidem intempesta foret: sexagesimum enim annum ago. Satis, imo multum vixi, et vidi que proavi non videre mei, nec quid novi, etiam si duplicentur anni, videre queam iure expectare debeo, ni forte volitare montes et flumina in fontes redire speravero, quod ridiculum est. Si ergo veniat, minime egre suscipiam, ut iam afforet malorum finis omnium antequam gravior amicis efficiar. Et ne te ulterius afflictionibus meis afficiam, habes cur non scripserim, habes quid sentiam, et quid cupiam habes. +Hucusque, miles inclite, II ydus augusti, tribus tam paucis litteris diebus concessis continuis, scripseram: nec erat animus michi preter recommendationes aliquas superaddere, et insequenti die litterulam claudere. Sane novo et anxio eventu quod disposueram sublatum est. Nam eadem qua supra die, cadente iam sole, debilem fessum et vix spirantem ignita febris invasit repente tanto cum impetu, ut primo impulsu me victum crederem: et sic conscendi lectulum, ratus non amplius meis pedibus descensurum; et crescente nocte crescebat incendium. Ego autem infesto ardore et acri capitis dolore vexatus, suspiria emictens ignea et tenues quandoque voculas passionem testantes meam – non enim michi mos est mugitus emictere, ut plerique faciunt – huc illuc ferebar queritans motu illo febrem ludere et parvo vestimentorum frigore ethneum sedare incendium. Et quoniam adversus tam validas caloris immensi vires me exaustum et imbecillem sentiebam, in finem meum me omnino iturum rebar, et de vita presenti desperans, de futura cepi meditationes intrare; et dum me scelestum hominem ante tribunal Iudicis cuncta cernentis primo a corpore egressu iturum noscerem, et iustam eius iram in crimen meum severamque censuram mecum revolverem, tantus me pavor intravit, ut tremerem totus et veras mei conscius emicterem lacrimas. Adstabat michi sola ancillula quedam, cuius multis annis obsequio usus sum, que me videns et existimans quoniam egritudine victus lacrimarem, et incompte ac insipide satis cepit conari pauculas vires meas in patientiam erigere. Ego autem medio ardoris in estu ridebam illius inscitiam, et te et amicos alios, etsi absentes essetis, tanquam presentes post trepidationem illam ingentem alloquebar, et orabam tacite, quibus poteram mentibus, ut intercessionibus vestris michi a Deo facilem impetraretis exitum Eumque erga me mitem misericordemque votis faceretis supplicibus: et nonnunquam, me ea hora expiraturum existimans, vale tibi reliquisque dixi. Quid multa? Cum in profundissimam noctem venissem, et ecce iudicio meo ignis extrorsum ab intrinsecus emissus, ab umbellico in fundum usque ventris et dextrum inguen, cuncta corripuit: ex quo sperans egressuram febrem cum ardore illo, paululum patientius cepi expectare exitum. Sed cum in cassum cedere expectatum adverti, Phetontis memor incendii cepi michi ipsi timere ne fulmine illo in cinerem iturus essem, et quam ante optaveram mortem expavescere. Interim post longam expectationem dies eluxit, et vocatis ex rusticanis amicis quibusdam ostendo eventum. Mirantur omnes; et cum nil haberent aliud quod prestarent, ivere in consilium. Hortantur ut medicum advocem, quod ego tanquam superfluum aspernabar, consuetus nature accidentium quorumcunque in diem usque illam curam permictere. Tandem, ne viderer id potius ob avaritiam facere quam ob sinistram medicorum habitam oppinionem, advoco: nec credas vero Apollinem, quem primum novisse vires herbarum aiunt, seu epydaurium Esculapium vel iuniorem horum Ypocratem chium, sed assuetum curis villicis hominem equidem satis affabilem et circumspectum. Is autem, postquam vidit igneam illam maculam, e vestigio epatis ferventis opus esse dixit superflua nocuaque ad exteriora mictentis, eumque morbum festina curatione indigere: que si fieret, salus adesset illico; si vero differatur per diem tantum, me infra quartam in certissimam iturum mortem ratione monstrata. Timui, fateor, iussique medici sequeretur imperium. Nec mora: parantur in scarnificationem meam instrumenta, ferrum et ignis; et accensis lampadibus et in meam carnem extinctis atque infixis et demum sublatis, et crebris cultro tonsorio, eisdem locis ante preustis, ictibus fracta cute, iterum et iterum apponuntur non absque maximo cruciatu meo; et sic his attrahentibus, non ante destitere quam multum sanguinis, imo, ut medicus asserebat, veneni letalis emungerent. Quo peracto, *Sanus es* inquit medicus, quod ego facile credidi, quia plurimum cum sanguine abiisset febris infeste; et ego, qui per duas precedentes noctes somnum non ceperam, in illum solutus paxillulum quietis assumpsi. Hinc michi primum aliquantulum spei future valetudinis affulxit, et demum de die in diem aucta est; et sensim prisce cepere redire vires, adeo ut iam manus, esto debilis, ut vides, sufficiat calamo. Verum in alacriorem materiam transeamus. Audivi te sacros celebrasse ymeneos, face tamen nocturna, ex quo arbitror te id iniisse consilium quod tibi quibus potui rationibus suaseram. Si sic est, aut quecunque sit alia, oro precorque Deum superosque reliquos ut tibi sibique bonum faustumque sit hoc coniugium, eique leta et cito subsequatur proles. Queso illi me commendatum facias, nam uti te diligo pio integroque mentis affectu, sic illam, esto incognitam, tui amore; et licet non sperem eam videre, tamen cupio eique reverentiam exhibere condignam. Et, ne longius gemina evagetur epistola augusti IIII ydus incepta et V kalendas septembris in finem deducta, recommenda me magnifico militi domino Americo et Salici fratri tuo, et saluta Forchettam. Et longum vale. +Certaldi die qua supra. +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola2.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola2.txt new file mode 100644 index 0000000..e9d16c2 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola2.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Nereus amphytritibus lymphys, eripiens vices Vulcano, flammas emictet ab alvo, et inde fontanus corruet liquor, unde ingnite sagipte Mulciferi emanabant; repetent annes caput, et eoum Phebus a Zeffiro versa vice,necnon et gigantium mater antiqua Cynosura Alcide Perseo Boote et aliis ymaginibus ornabitur nisi fallor, et earum astra gerendo refulget; sic etiam uris trahentibus unco sulcabitur nydus Lede, et nature preposteris legibus omnia spero verti, et sic in processu non vasta prodigia actonitus intuebor: posquam a te cathacreto, de quo non modicum confidebam, nomen sacratissimum amicitie non inspecto, deceptus anxior in labore. O quampluries tibi verax obgannirier reminiscor, extremi supplicii dingnum fore qui ledit huius celicole deitatis, amicitie scilicet maiestatem; cuius sacratissime vires id faciunt, quod et ipsa Natura non potest suis viribus adinplere, sed decreto sanctissimo vetuit inter vivos. Ipsa quidem voluntates unit varias et diversas, extraneas animas iungit equat et sotiat, et quod plus, suos inter se taliter interligat, ut in essentia carior unicuique, pro alio si necessitas interveniat opportuna, cupiat iam non esse; cuius effectus extendere ulterius iam non queo, cum Perithoy Nysi Damonis et aliorum quamplurium laudabilia gesta declarent. Sed tu miserrime ipsam ut credidi non novisti, quod patet: et ideo sepicule pectus miserum exanclando, *heu heu!* dico et merito si non erro. Nam sicut syculus ille Perillus, sic meo argasterio sum deceptus, et ut Procris Cephalo tradidit, sic tibi sagiptam mihi concessi nocivam. Sed quid hoc merui? Rogo sensim mecum altercando discutias. Nonne, nisi me reminiscentia fallat, aceratam indutum endromaden, baburtum ac batinorum moribus insingnitum, te mecum in primevo nostre notitie veluti congermanescentem suscepi? Ymmo, nec anascevam veritati huic posses opponere. Tuo etiam pectori arcana nemini nondum nota concessi, ut mei amoris affectus cognosceres, at exinde fiduciam summeres certiorem. Per consequens tuo corculo cathagorando monstravi, qualiter acumineus effectus aceromata sorbillares, et contra saligia acrimoniosus existeres balatravi, ut te orthodosum in ecthere culminarem, autumans te in opilionum fascininis educatum, facetia faletare. O factiose quam scitissime delirabas, Februi inbutus astutiis, te facturum quod in tuam orthodoxiam nosceres si fecisses! Sed in effectu contrarius, ritu aspidis surdi, farmaciis monitis aures obturabas, et sine castimonia babillusque, veluti agriofagite tuam baburram ac baccaniam prosequens cathafronitus, agapem contempsisti: et quem argutulum dicaculumque credebam, catamitum recongnovi, cytrosos querentem amiculos, loca famica farcinantem, necnon et sotiantem satellites lenoninos, euntem una cum eis suppetiatum baccatum luxuriatumque multimode, et lasciviis aliis pluribus miserrime inmiscentem, inter hos etiam crumenam prodige denudantem, invirtuosis actibus te phylargrium turpissimum ostendentem. O quam dolui cum mecum a multis talia tractarentur! Nec tamen ut nosti, tam enormem sordidam et despectam deserui comitivam, a qua non expers infamie desilivi; sed erga te more solito didascalatum servans satyricum, mangno celeumate reboando, te dyoneum ebyonem ad cassilidem iam paratum, ab iniquitia cepta, si non in effectu saltim in apparentia revocavi: et iam me operante arabollale ornabaris, et cincinnatulus aulidus aliqualiter videbaris, cum me decipiendo te incaute decepisti. Quis enim, o superi! credidisset, ubi opessulatam amicitiam extimabam, ubi ad ipsius bonum perenni sollicitudine vigilabam, ubi plagarum marcentium aliptes ac sue laudis bardus aderam, ipse atrocitate proditionis infeste, contra me barbarizaret acerrime? Certe nisi qui veluti experior fuisset expertus. Vide igitur, o ingnave, et mente integra cogita et actende, nunquid tua meruerit ingnavia puniri flammis coronalibus equa lance. Nam in furore nequitie tue tentasti virum occidere, ac murum suffodere pietatis, sed quantum ad totum potentia defuit voluptati. Dixisti enim aeripedi de belligero Quiritium que tuo pectori servanda tradideram; propter quod cum energia verbosus accedens, subripuit quod tenebam: et o! suffecisset hoc peterem, nam in sitharchia lacrime defecissent! Sed verecundia labellum multiplex occupavit, et februatam conscientiam sic offendit, ut tempus lucidum et obscurum lacrimis sine consolatione concedam. Heu mihi millesies! quia si tue iniquitatis profunditatem cum cantapare tentavissem, forte me miserum non novissem. Proth superi! nostis quam dolui te retulisse congnoscens, autumando quod si ulterius potuisses, meam eufemiam turbavisses. Sed dicas oro quid inde expurcissime fuisti lucratus. Amicum non: nullam enim fidem iniquus habet, nec debetur iniquo. Quod admisi non: ymmo potius admisisti. Non laciniam. Quid ergo? Forte te fastigiavit in altum, vel tuis saviis scitulam preparavit, vel lysus nectareos ipso mediante glabro porecxisti fortasse? O infause lyse! Si nosceres quid fecisti, optares et merito de utero fuisses ad subgrundaria deportatus. Nonne, ingnave, audisti multotiens, instabiles esse Raynusie mansiones? Si enim nunc scissili palliastro, ipsa adversante, cohoperior, lepida forte veniet dum non pensas, et me exoticum quem floccifacis ad presens, metues anelando: posito nisi conniveas, possis angnoscere quis te in angustioribus amxietatibus, dum vellem peccare, possem ponere sine mora. Quod facerem tamen; nisi me dingnum ex hoc congnoscerem manifeste: est enim conveniens, anguem nutrienti in sinu, ut ex ipsius venenifero morsu occidat in eclipsim. Tamen ne forte me sentias imbecillem, in tui punitione vires ostendam multimodas a te minime cogitatas, ut ulterius in talibus aliquem exenterare non audeas, quin preteritorum memoriam non formides; et quem amicum tua ingnavia repulisti, inimicum experies acerrimum et robustum. Catagrafavi enim obscure, ne forte prius huius rescripti accipias intellectum, quam patrati scelleris meritum sentias accessisse. +Data etc \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola20.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola20.txt new file mode 100644 index 0000000..6e1e200 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola20.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Generoso militi domino Maghinardo de Cavalcantibus preclaro regni Sicilie marescallo. +Ydibus septembris post solis occasum, strenue miles, munus tuum insigne suscepi cum litteris id significantibus et aliis pluribus ad me manu tua scriptis, quas non minus avide legi quam donum verecunde susceperim. Quibus si respondere velim, quia volo, in tumultuariam epistolam vadam necesse est – sic enim rerum diversitas atque numerositas exigit – quod quidem ut equo feras animo cupio precorque. Scribis ergo, vir clementissime, ante alia, dum languoris mei afflictiones fere infinitas legeres, compassione commotus, non absque quodam generoso mentis rubore, quia femineum visum sit, illacrimaveris. Credo scias quas emiseris lacrimas; quid autem in me fecerint quam cito illas emissas legi, minus te novisse existimo. Indices enim fuere integre affectionis tue in me, quod ego in non parvam fortune mee gloriam adscripsi. Quid, queso, michi depresso homini optabilius contigisse poterat, quam novisse tam certis testibus quod tanti militis adeo amicus sim, ut meis egritudinibus suas non fastidiat impendere lacrimas? Illas post hec tanto cariores suscepi quanto rariores prestari a splendidis viris pauperibus consuevere. Has demum ego anxietatum mearum lotrices imo pultrices sensi sentioque, nam non tantum superficietenus, ut quandoque pinguia flammula lambit, morbosum diluentes tetigere corpus, verum, dum legerem, ad intrinseca penetrare visum est suave quoddam atque delectabile lenimentum meos titillans sensus, ut sumptus liquor frigidus sitientes. Erubuisse tam fortis animi quam noscentis argumentum est. Se totum effundere in ploratus querelasque sonoras et ululatus, ut nonnulli persepe faciunt, muliebre profecto est et in viro detestabile; pauculas lacrimulas emisisse humanitatis ac passionem passi cordis est signum. Nam etsi quidam fortissimi viri preter naturam sicca facie gravissimas fortune pertulerunt iniurias, non propterea damnabile est aliquantulum cessisse nature laboranti: nam, uti qui sicco vultu diros eventus transeunt obstinati ferreique non minus quam fortes forsan habendi sunt, sic et hi qui pio oculorum rore genas paululum profudere in adversis, homines et sensibiles se ostendunt. Scio legeris predonem illum macedonem qui parva militum manu omnem orbem aggressus est, deiecto Dario atque amicorum manibus occiso abstinere nequivisse quin lacrimas dederit; preterea et Marcum Marcellum, preclarum ducem atque bellorum et armorum laboribus duratum, infortunio Syragusanorum, paulo ante hostium urbe capta et flammis hostilibus crepitante, concessisse lacrimas testatur antiquitas; et eum qui fere toto primus prefuit orbi effusisse veras, ut arbitror, piasque venerando capiti Pompeii Magni generi sui. Sed quid istos quantumcunque pregrandes viros in memoriam tuam veros pietatis testes revoco, cum legerimus sepe Christum Dei filium, verum Deum verumque hominem, Lazaro amico suo defuncto dedisse, cum sciret etiam eum illico surrecturum opere suo? Non equidem ob aliud ab eo factum puto, nisi ut exemplum presentibus daret et posteritati relinqueret ad explendum etiam lacrimis in amicum integre caritatis officium. Has ergo humanitas et dilectio vera e penetralibus cordis etiam obsistentibus prestantissimorum hominum viribus elicit et in oculos evocatas emictit. Erubescentiam ergo illam pelle, credasque te pii hominis opus egisse, non fluxe mulieris, leterisque quoniam testes veros integritatis tue amico quantumcunque pauperi dederis. Preces autem tuas atque tuorum quas polliceris ultro videat Deus; que cum pie iusteque forsitan sint, non dubito quin sensurus sim in conspectu eterni Regis pro me interpellasse atque obtinuisse quod poscitur; imo, seu tue sint seu reverendissime atque devotissime coniugis tue, iam sentio: nam quem lacrimarum tuarum dulcor extulerat, precum virtus in vires pristinas revocat, cum numquam michi pruritus fuerit infestior nec unguis acutior aut scalpendi delectatio maior. Sed nunc sinamus ista. Te libellos meos non legisse, quod quasi magnum fateris crimen, cum rideam, non miror; non enim tanti sunt ut, aliis pretermissis, magna cum solertia legi debeant. Dato estivus calor, noctes breves et sponsa nova, ut domestice rei curam omiserim, nedum novum et iuvenem militem, sed etate provectum, canum et scolasticum hominem a sacris etiam studiis et amovisse potuissent et excusatum redderent. Quod autem te hieme futura facturum scribis, laudo ni melior adsit cura. Sane, quod inclitas mulieres tuas domesticas nugas meas legere permiseris non laudo, quin imo queso per fidem tuam ne feceris. Nosti quot ibi sint minus decentia et adversantia honestati, quot veneris infauste aculei, quot in scelus impellentia etiam si sint ferrea pectora, a quibus etsi non ad incestuosum actum illustres impellantur femine, et potissime quibus sacer pudor frontibus insidet, subeunt tamen passu tacito estus illecebres et impudicas animas obscena concupiscentie tabe nonnunquam inficiunt irritantque, quod omnino ne contingat agendum est. Nam tibi, non illis, si quid minus decens cogitaretur, imputandum esset. Cave igitur iterum meo monitu precibusque ne feceris. Sine illas iuvenibus passionum sectatoribus, quibus loco magni muneris est vulgo arbitrari quod multas infecerint petulantia sua pudicitias matronarum. Et si decori dominarum tuarum parcere non vis, parce saltem honori meo, si adeo me diligis, ut lacrimas in passionibus meis effundas. Existimabunt enim legentes me spurcidum lenonem, incestuosum senem, impurum hominem, turpiloquum maledicum et alienorum scelerum avidum relatorem. Non enim ubique est qui in excusationem meam consurgens dicat: *Iuvenis scripsit et maioris coactus imperio*. Hec autem quantum etati mee conveniant, sino studiis, tu nosti; et quanquam minus honestus sim et longe minus iamdudum fuerim, non facile vellem iudicio talium mulierum mea fedaretur fama vel nomen. Sed quid plura? Non dubito quin facias quod illis tibique michique pium sanctumque fuerit. Post hec, miles egregie, video opportunitates meas muneribus tuis superes, teque satis ostendas apud magnanimam reginam versatum, et positis pusillanimitatis florentine moribus, reginalibus imbutum. Misisti pridie aureum vasculum et nummos aureos in vasculo, splendidum donum et maiore me dignum homine. Et esto extiterit importuna egritudinis mee necessitas, non tamen adeo prodigas habeo manus, ut effuderim omne. Stat adhuc, hercle! particula qua forsan tutari poteram ab insultu hiemali et misellum fovere corpusculum. Satis feceras, imo multum, imo nimium: et potissime, quod hodie rarissimi faciunt, non expectatis precibus, quibus grandi precio emuntur obsequia, prevenisti munere necessitudinem pauperis amici, quod adeo laudandum puto, ut nulle satis grandes possint exhiberi gratie. Verum novissime transcendere etiam pauperiem meam conatus es, secundo mictens generosi animi tui testimonium, donum scilicet equum primo, quo non solum vicisti indigentiam meam, sed me ad exhibendum grates saltem aliquas elinguem fecisti. Quid enim tibi satis dignum dicere possum, nisi toto ore confiteri quod feceris? Ex luto fecis eripuisti me et cervicem iam pressam ab ergastulo rusticorum substulisti. Quid maius, quid carius, quid optabilius homo suscipere potest ab homine, pauper a divite, obscurus a splendido, senex a iuvene? Hinc, ut michi congratuler, posquam quod tibi referam dignum non habeo, felix sum tam pio, tam liberali, tam magnifico dives amico, imo patrono et, si ut dicam patiaris, domino. Unum tamen omisisse nolim. Si tibi fortuna pinguis est, quam ego ampliorem fore cupio, non ut in me disgreges et effundas omnem superum benignitate concessa est, quin imo ut regine inclite, cui obnoxius es, cum fide et decore prestes obsequium, splendorem serves militie et futuram tibi prolem, ut nobilitati competit tue, suscipias educesque, atque antiquioribus et forsan me dignioribus amicis subvenias, et longe magis Christi pauperibus, quos ceteris preposuisse debueram, nam quod his fit Christo fit, ut ipsemet in Evangelio asserit. Hec tot non parvis peraguntur sumptibus, et potissime in patria in qua, nedum alia, sed solares, et non parvo pretio, emendi sunt radii. Ego autem, ut ad me redeam, expectabam suasionibus tuis et meis precibus onus hoc secundum imponendum humeris incliti viri domini Hugonis de Sancto Severino, quem alterum sua liberalitate senectutis mee presidium spero. Sed quid adversus Dei beneplacitum in auras verba diffundo et forsan aures tuas offendo? Opus suum fore existimo. Continue enim Deum precamur dicentes: *Panem nostrum cotidianum da nobis hodie*, sub panis vocabulo, quantum ad verborum corticem, quecunque victui opportuna sunt sentientes, que quidem ut plurimum carentibus conceduntur auro seu numismatibus ex auro argentoque confectis. Nunc, cum sciamus Deo non manus esse, non pedes, non in regno celorum officinas habere fabrarias, non incudem vel malleos, non aurum argentumve effodi, ex quibus possit, in quantum spiritus et substantia separata, quibus indigemus conflare nummos velitque quibus prestat aures satisfactum esse, arte nobis incognita sublimium mentes tangit et in desiderium urget agendi; ex quo fit ut opulenti indigentibus orantibusque aperiant, et leta facie, thesauros et horrea atque munificos sinus; et sic divine sunt manus incudes mallei et erarie officine hi a quibus ipsi pauperes quod oramus obtinemus. Nunc, cum meminerim et panem petiisse cotidianum atque dixisse persepe orans daviticum illud carmen: *Ne proicias me in tempore senectutis, cum defecerit virtus mea, ne derelinquas me*, liquido operibus tuis video voces meas clementissimi Redemptoris mei tetigisse mentem, eisque agentibus non sim proiectus senex a facie eius. Felix equidem es, cum misericordie tanti opificis organum factus sis, et ego eque felix sum, qui a sublimi rerum Principe audiri mereor clementia sua, et suo iussu ab instrumento tam placido adiuvari. Sibi igitur datori gratiarum tibique ministro eius gratias ago quas possum, precorque ut idem ipse, qui in camino ignis ardentis pueros servavit incolumes, te ab omni hostili impetu et lingua dolosa liberet, salvum faciat et conservet, teque qui Iosep Pharaoni gratum fecit, sibi et inclite regine tue pro votis gratissimum reddat, atque, uti a gregibus in regale solium David puerum suum extulit, sic te semper ad maiora et clariora evehat usque in splendorem et gloriam sempiternam, in qua suscipias quod sancte peragendo merueris. Commendationes insuper quas facis ex parte communium amicorum atque maiorum meorum, leto animo suscipio et amplector, precorque ut versa vice me, dum illis Neapolim scripseris, commendatum facias, et potissime domino Lodovico regenti nec minus domine coniugi tue, cuius ego honorem et consolationem cupio. Donatus Iacobi novus affinis tuus, ni decipior, laudabilis homo est, et hinc amicus meus, quia suus sum, et ideo illi me commendes oro; et equo modo Iohanni Latinuccii nostro, dum illi scripseris, cuius ego tibi licteras quas michi misisti huic alligatas remicto. Et salva semper reverentia militaris et beneplacitum tuum, non sunt he mee licterule, quas tibi familiariter scribo et forte fidenter nimis, nedum a longe mictende, sed nec etiam in presentia ostendende ut facis: nam, si dum illas legis tua te fallit affectio, non sic alii facile capiuntur et eodem tecum concordant iudicio, ex quo fit forsan, ubi meum ampliare nomen et laudem putas, inadvertenter minuis et deturpas. Multum scripsi; nec egrotantis hec videtur epistola, sed sic fit: dum ad te scribo, non aliter trahor delectatione quam si de rebus delectabilibus presens loquerer una tecum. Parce prolixitati, et vale longum, strenue miles. +Certaldi +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola21.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola21.txt new file mode 100644 index 0000000..3f74fd0 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola21.txt @@ -0,0 +1,20 @@ +Ad reverendum in Christo patrem fratrem Martinum de Signa ordinis fratrum Heremitarum sancti Augustini, sacre Pagine professorem. +Theocritus syragusanus poeta, ut ab antiquis accepimus, primus fuit qui greco carmine buccolicum excogitavit stilum, verum nil sensit preter quod cortex ipse verborum demonstrat. Post hunc latine scripsit Virgilius, sed sub cortice nonnullos abscondit sensus, esto non semper voluerit sub nominibus colloquentium aliquid sentiremus. Post hunc autem scripserunt et alii, sed ignobiles, de quibus nil curandum est, excepto inclito preceptore meo Francisco Petrarca, qui stilum preter solitum paululum sublimavit et secundum eglogarum suarum materias continue collocutorum nomina aliquid significantia posuit. Ex his ego Virgilium secutus sum, quapropter non curavi in omnibus colloquentium nominibus sensum abscondere; et ob id, cum desideres tam titulorum quam etiam nominum colloquentium in eglogis meis sensum, nolo mireris, magister optime, si absque significato nonnulla colloquentium nomina comperies: de titulis non sic, omnes enim accurate apposui. Nunc autem ad optatum tuum deveniens dico, +De primis duabus eglogis seu earum titulis vel collocutoribus nolo cures: nullius enim momenti sunt, et fere iuveniles lascivias meas in cortice pandunt. +Tertie vero egloge titulus est Faunus, nam, cum eiusdem causa fuerit Franciscus de Ordelaffis olim Forlivii capitaneus, quem, cum summe silvas coleret et nemora ob insitam illi venationis delectationem, ego sepissime Faunum vocare consueverim eo quod fauni silvarum a poetis nuncupentur dei, illam Faunum nominavi. Nominibus autem collocutorum nullum significatum volui, eo quod minime videretur oportunum. +Quarte egloge titulus est Dorus hanc ob causam: tractatur enim in ea de fuga Lodovici regis Sicilie; et quoniam liquisse proprium regnum eidem regi amarissimum credendum est, ut satis in processu egloge percipitur, ab amaritudine eam denominavi, nam grece doris, amaritudo latine sonat. Collocutores autem sunt Dorus, idest rex ipse in amaritudine positus, et Montanus, pro quo assummi potest quicunque vulterranus, eo quod Vulterre in monte posite sunt et ipse rex ad eas deveniens ab eisdem Vulterranis susceptus est; tertius est Phytias, pro quo intelligo Magnum Senescallum qui nunquam eum deseruit, et Phytiam nuncupo ab integerrima eius amicitia erga eundem regem: et summo nominis huius significatum a nomine Phytie amici Damonis, de quo Valerius ubi de amicitia. +Quinte egloge titulus est Silva cadens, eo quod in ea tractetur de diminutione et quodammodo casu civitatis neapolitane post fugam Lodovici predicti regis; quam civitatem more pastorali loquens silvam voco, nam uti in silvis animalia habitant bruta, sic in civitatibus homines, quos more predicto oves edos et boves aliquando nuncupamus. Collocutores duo sunt, Caliopus et Pamphylus. Pro Caliopo ego intelligo aliquem optime recitantem damna desolate civitatis, nam caliopes grece, bona sonoritas est latine, que bona sonoritas in aliquo esse non potest nisi debito ordine dicenda dicantur. Pro Pamphylo autem accipi potest quem maluerimus ex Neapolitanis civitatem suam integre diligentem, cum pamphylus grece, latine totus dicatur amor. +Sexta egloga Alcestus dicitur, eo quod de reditu regis prefati in regnum proprium loquatur, quem regem ego hic Alcestum voco, ut per hoc nomen sentiatur quoniam circa extremum tempus vite sue optimi regis virtuosi mores assumpserat: et Alcestus dicitur ab alce, quod est virtus, et estus, quod est fervor. Collocutores duo sunt, Amintas et Melibeus, pro quibus nil penitus sentio. +Septima egloga titulatur Iurgium, eo quod iurgia civitatis nostre et imperatoris contineat. Collocutores autem duo, Daphnis et Florida, sunt. Pro Daphni ego intelligo imperatorem, nam Daphnis, ut in maiori volumine Ovidii legitur, filius fuit Mercurii et primus pastor: sic et imperator inter pastores orbis, idest reges, consuevit esse primus. Florida Florentia est, etc. +Octave egloge titulus est Midas: fuit enim Midas rex Frigie avarissimus, et quoniam in egloga ista de quodam domino avarissimo habeatur sermo, eundem Midam dicere et eglogam titulare placuit. Collocutores duo sunt, Damon et Phytias, idest duo amicissimi homines uti illi fuerunt, de quibus Valerius ubi supra. +None egloge titulus est Lipis, in qua fere per totum de anxietate civitatis nostre ob coronatum imperatorem mentio fit, et ideo Lipis dicta est, quia lipis grece, latine dicitur anxietas. Collocutores duo sunt, Batracos et Archas. Pro Batracos ego intelligo Florentinorum morem: loquacissimi enim sumus, verum in bellicis nil valemus, et ideo Batracos, quia grece batracos, latine rana sonat; sunt enim loquaces plurimum rane et timidissime. Archas autem pro quocunque homine extero potest accipi, et ideo nullam nomini significationem propriam volui. +Decima egloga titulatur Vallis opaca, eo quod in ea de infernalibus sermo sit, quos penes nulla unquam lux est. Collocutores autem duo sunt, Lycidas et Dorilus. Pro Lycida ego quendam olim tyrannum intelligo, quem Lycidam a lyco denomino, qui latine lupus est: et uti lupus rapacissimum animal est, sic et tyranni rapacissimi sunt homines. Dorilus vero est quidam captivus cum assiduo merore consistens, dictus a doris quod amaritudo sonat, sed ideo Dorilum diminutive dixi, ne plebeius homo eodem nomine diceretur cum rege. +Undecima egloga dicitur Pantheon a pan, quod est totum, et theos, quod est deus, eo quod per totam de divinis sermo sit. In hac tantum auctor loquitur recitans quedam dicta quorundam interloquentium, qui duo sunt, Mirtilis et Glaucus. Pro Mirtile ego intelligo Ecclesiam Dei, quam a mirto denomino, eo quod mirtus habeat frondes bicolores, nam ex parte inferiori sanguinee sunt, ex superiori virides, ut per hos colores sentiamus persecutiones et tribulationes a sanctis hominibus olim habitas et firmissimam eorum spem circa superiorem mercedem eis a Christo promissam. Pro Glauco autem ego intelligo Petrum apostolum; fuit enim Glaucus piscator, et gustata quadam herba repente se proiecit in mare et inter deos maris unus factus est: sic et Petrus piscator fuit, et gustata Christi doctrina se inter fluctus, idest hostium christiani nominis minas et terrores, ultro proiecit, Christi nomen predicans, ex quo deus, idest sanctus, inter amicos Dei in celis factus est. +Duodecima egloga titulatur Saphos, eo quod de hac Saphu omnis sermo sit egloge; quam ego Saphon pro poesi intelligo, eo quod Saphos, puella quedam lesbia, plurimum evo suo in poesi valuerit. Collocutores autem duo sunt, Caliopes et Aristeus. Pro Caliope, ut alias est dictum, pro bona sonoritate accipio, eo quod in bona prolatione modulis regulata poeticis omnis videatur poetice fere vis consistere. Aristeum pro me pono avidum ad poeticam devenire, et ideo Aristeum me nomino ab Aristeo quodam, qui usque ad adolescentiam suam linguam adeo impeditam habuit, ut vix posset aliquid satis exprimere plene; demum, solutis lingue nexibus, eloquens factus est. +Tertiadecima egloga Laurea nuncupatur a serto laureo, quod est insigne poetarum, et hec ideo sic dicta est, quia in ea plurimum de honorificentia poetice sermo fiat. Collocutores tres sunt, Daphnis, Stilbon et Critis. Pro Daphni ego unumquenque poetam insignem accipio, eo quod poete eadem corona honorentur, scilicet laurea, qua honorari consueverunt victores atque triumphantes cesares, qui primi sunt pastores, ut Daphnis de quo supra. Stilbon pro quodam ianuense mercatore pono, cum quo disceptationem quandam iamdudum Ianue habui, de qua in hac egloga mentionem plurimam facio; quem Stilbonem vocito a Mercurio mercatorum deo, qui et Stilbon dicitur. Critis grece, latine iudex est, et ponitur pro quodam assumpto hic in iudicem litigii iam dicti. +Quartadecima egloga Olympia dicitur ab olympos grece, quod splendidum seu lucidum latine sonat, et inde celum dicitur Olympus; et ideo huic egloge hoc nomen Olympia attributum est, quoniam in ea plurimum de qualitate celestis regionis habeatur sermo. Collocutores quatuor sunt, Silvius, Camalus, Terapon et Olympia. Pro Silvio me ipsum intelligo, quem sic nuncupo, eo quod in silva quadam huius egloge primam cogitationem habuerim. Camalos grece, latine sonat hebes vel torpens, eo quod in eo demonstrentur mores torpentis servi. Terapon huius significatum non pono, quia non memini, nisi iterum revisam librum ex quo de ceteris sumpsi, et ideo ignoscas: scis hominum memoriam labilem esse, et potissime senum. Pro Olympia intelligo parvulam filiam meam olim mortuam ea in etate in qua morientes celestes effici cives credimus: et ideo, ex Violante dum viveret, mortuam celestem idest Olympiam voco. +Quintadecima egloga dicitur Phylostropos, eo quod in ea tractetur de revocatione ad amorem celestium ab amore illecebri terrenorum; nam Phylostropos dicitur a phylos, quod est amor, et tropos, quod est conversio. Collocutores duo sunt, Phylostropus et Typhlus. Pro Phylostropo ego intelligo gloriosum preceptorem meum Franciscum Petrarcam, cuius monitis sepissime michi persuasum est ut omissa rerum temporalium oblectatione mentem ad eterna dirigerem, et sic amores meos, etsi non plene, satis tamen vertit in melius. Typhlus pro me ipso intelligi volo et pro quocunque alio caligine rerum mortalium offuscato, cum typhlus grece, latine dicatur orbus. +Sextadecima et ultima egloga titulatur Aggelos, quasi nuntia et precedentium ductrix atque oblatrix ad amicum ad quem illas mitto; nam aggelos grece dicitur quod nos angelus latine nuncupamus, et angelus etiam latine sonat nuntius. Collocutores duo sunt, Appenninus et Angelus. Pro Appennino amicum meum ad quem mitto intelligo, quem ideo Appenninum voco, quia in radicibus Appennini montis natus et altus sit. Pro Angelo, ut dictum est, ipsam eglogam more nuntii deducentem atque loquentem intelligo. +Et hec pro nunc dicta sufficiant, que quam brevissime scripsi de ingenio tuo confidens. Queso, mi pater, litteras huic tue alligatas communi domino nostro episcopo per aliquem fratrum tuorum mittas quam citius; et sis memor, postquam vicarium provincialem habetis, ne conventus Sancti Geminiani quod tui conventus ius est occupet. Frater ille Iohannes mendax multum panis ex castro isto in quadragesima preterita suis misit ! Opto ut diu valeas, et mei memor. +Certaldi VI ydus octobris. +Tuus in omnibus Iohannes Boccaccius. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola22.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola22.txt new file mode 100644 index 0000000..630d89b --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola22.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Flebilem epistolam tuam pridie XIII kalendas novembris, amantissime frater, suscepi, cuius cum scribentis manum non noscerem, soluto nexu confestim in mittentis nomen oculos inieci, et quam cito nomen tuum legi, sensi quid in eadem lecturus eram: felicem scilicet transitum incliti patris et preceptoris nostri Francisci Petrarce ex terrestri Babilone in celestem Ierusalem, quem, esto amicorum nullus te preter ad me scripserit, iamdudum vulgo omni fere iam predicante maximo dolore meo audiveram et dies plusculos quasi sine interpositione fleveram; non enim ascensum, sed quoniam me miserum destitutumque viderem. Nec mirum: nemo mortalium me magis illi fuit obnoxius. Et ut cuncta persolverem, fuit animus venire illico daturus infortunio tuo meoque debitas lacrimas, tecumque in celum ac superos conquestus meos et ultimum penes bustum tanti patris vale dicturus. Verum iam decimus elapsus est mensis postquam in patria publice legentem Comediam Dantis magis longa atque tediosa quam discrimine aliquo dubia egritudo oppressit, et dum per quatuor menses, non dicam medicorum sed fabulonum, amicorum impulsu, consilia sequor, continue aucta est, et potionibus et ieiuniis adeo a solito ordine exorbitare coacta est nutritiva virtus, ut in debilitatem devenerim fere inexperto credibilem, cui satis fidem prestat aspectus meus videntibus. Heu michi misero! longe alter tibi viderer quam is quem vidisti Venetiis. Exhausta totius pleni quondam corporis pellis est, immutatus color, hebetatus visus, titubant genua et manus tremule facte sunt, ex quo, nedum superbos Appennini vertices, sed vix usque in avitum Certaldi agrum amicorum quorundam suffragio deductus e patria sum, ubi semivivus et anxius, ocio marciens et mei ipsius incertus consisto, Deisolius, quifebribus imperare potest, medelam expectans et gratiam. Sed, ut de me satis dictum sit, litteris tuis visis lectisque innovata pietate iterum flevi fere per noctem unam, non optimo viro, fateor, compatiens; certus enim vivo, dum memini honestatis morum ieiuniorum vigiliarum orationumque et innate pietatis eiusdem et Dei dilectionis et proximi, quod dimissis erumnis misere vite huius in conspectu summi Patris evolaverit et ibidem Christo suo et eterna fruatur gloria; sed michi amicisque suis in hoc estuoso solo relictis, non aliter quam absque gubernaculo undis et ventis inter scopulos agitata navis. Et dum pectoris mei fluctuationes innumeras meditor, que tibi sit mens facile video, sic et honorande michi semper Tullie, dilecte sororis mee coniugis tue, quos non dubito longe amaritudine acriori perculsos: nam potentissime sunt doloris vires in vidente quod nolit. Sed quid? Si prudens ut arbitror es, nosti quoniam in mortem nascuntur omnes. Fecit Silvanus noster quod nos parva interposita mora facturi sumus: bonorum annorum plenus abiit, imo non abiit sed precessit, et sedes piorum sortitus nostris miseriis compatitur orans misericordem Patrem ut fortitudinem itinerantibus nobis adversus vitia prestet et in finem venientibus placidum sibique gratum concedat exitum, et nullis obstantibus Adversarii nostri insidiis, nos ad se recta via perducat. Que, ne plura apposuerim, si considerabis, non solum diligentibus illum tanti nominis virum ponendos esse gemitus, sed assummendam letitiam et spem future salutis esse dices, quod solamen precor per fidem tuam et amicitiam nostram Tullie suadeas: sunt enim mulieres in tolleratu passionum talium minus fortes, et ideo indigent maiori virorum subsidio; credo tamen iam feceris. Superaddis eum apud Arquade vicum in agro patavino clausisse diem et in eadem villula iussisse cineres suos perpetue quieti tradi, teque illi erecturum in memoriam sempiternam sepulcrum speciosum atque magnificum. Heu michi! crimen fateor meum, si crimen dicendum est: invideo Florentinus Arquati, videns illi aliena humilitate magis quam suo merito tam claram felicitatem fuisse servatam, ut sibi commissa custodia sit corporis eius, cuius egregium pectus acceptissimum Musarum et totius Helyconis habitaculum fuit, amantissimum phylosophie sacrarium artiumque liberalium abundantissimum et spectabile decus, et potissime eius quod ad ciceronianam spectat facundiam, ut liquido sua testantur scripta. Ex quo fere Arquas incognita Patavinis, nedum exteris atque longinquis nationibus, cognoscetur et orbi toto eius erit nomen in precio, nec aliter quam nos Posilipi colles etiam invisos mente colimus, eo quod eorum in radicibus locata sint ossa Virgilii, et Tomitaniam Phasinque euxinii maris extrema loca tenentia busta peligni Nasonis, ac Smirnas Homeri, et alia similia honorabitur, ubi nil pendimus hyrcanas rupes, Ethiopum monstra seu euripos Archadum gelido sub axe sonantes, eo quod talibus ornati titulis non sint. Nec dubito quin ab extremis aliquando Occeani litoribus rediens onustus divitiis et mare Hadriacum sulcans navita, a longe venerabundus sublimes prospectans Euganei vertices, secum aut cum amicis inquiat: *Ecce videmus colles suis in visceribus servantes orbis decus et olim dogmatum omnium templum Petrarcam vatem dulciloquum, iamdudum ex senatusconsulto in alma Urbe triumphali insignitum laurea, cuius tot extant laudanda volumina, tam clara sanctissime fame preconia!*. Venient et forsan aliquando niger Yndus aut ferox Hispanus vel Sauromata, Sacri nominis admiratione tracti, et tam egregii hominis tumulum spectantes pia cum reverentia conditas salutabunt reliquias, suum infortunium execrantes quod vivum non viderint quem defunctum visitassent. Heu! infelix patria, cui nati tam illustris servare cineres minime datum est, cui tam preclara negata gloria! Equidem tanti fulgoris indigna es. Neglexisti, dum viveret, illum trahere et pro meritis in sinu collocare tuo; vocasses, si scelerum artifex, si proditionum faber, si avaritie invidie ingratitudinisque sagax fuisset offensor! Mallem tamen, qualiscunque sis, tibi hic quam Arquati contigisset honor. Sic factum est, ut vetus veritatis servaretur sententia: *Nemo susceptus est propheta in patria sua*. Potuit tamen et ipse consilio vitasse, imitaturus humilitate magistrum et redemptorem suum Christum, qui originis sue secundum carnem Nazarenis magis quam Ierosolymitanis ornatum concessisse voluit, maluitque pauperem virgunculam sed sanctissimam in matrem quam pregrandes evo eo reginas sed superbas habere. Vivat ergo, postquam Deo sic visum est, per longissima tempora preclarum Arquatis nomen, et incole sui grata semper servent insignia. Sepulcrum autem illi erigi laudo: celsitudo enim fulgoris sui et operum suorum magnificentia meruere. Satis tamen credibile est quoniam in conspectu eruditorum parvi momenti erit, cum sepulti virtutes, non ornamenta cadaverum prospectentur a talibus, quibus ipse se sole clariorem hactenus multis in voluminibus fecit; verum ignaris erit monimentum. Horum enim libri sculpture sunt atque picture, et insuper causa percunctandi quisnam tam grandis in eo iaceat homo, que illius merita, qui splendores; et dum responsum talibus dabitur, procul dubio ampliabitur aliqualiter prestantissimi senis gloria. Sane in memoriam tuam unum revocari libet. Honorificentius iacent viri illustres in sepulcro incognito quam in minus egregio, si noscatur; et ut videas, volve tecum quid egerit cum Magno Pompeio Fortuna. Penituit eam, reor, quod passa sit eum subtrahi perituris rebus tam infausta morte, ut scilicet proditione pueri egyptii transfoderetur, et idcirco quem magnum viventem fecerat, maximum post mortem ostendisse voluit: et hunc mesta, per diem maris ludibrium singulari, in urna claudi omnino vetuit, ut quod litoris mare abluit inter Pelusium et Canopum eius crederetur omne sepulcrum; et que sparsa atque disiecta harena non texerat membra, celo texit sydereo, rata quoniam non satis decenter lucanum marmor aut parius lapis texisse potuissent, auxitque in tantum neglectorum reverentiam, ut viator solers assidue angeretur timore ne temerario pede premeret ossa eius qui regum armis et imperio sepissime cervices presserat. Si autem glorioso illi apud suos mori contigisset, considerata rerum gestarum ab eo preeminentia, vix credam satis illi fuisse insignem tumulum quem Arthemisia Cariorum regina Mausolo regi viro suo apud Alicarnassum erigi olim fecit. Quam ob rem, antequam ceperis, prospecta quid facturus sis. Quod attinet ad munificentiam suam erga amicos et me, non possem explicare paucis; propterea hoc loco sinam, et aptiori reservando, si dabitur, et contentus pro nunc de me tantum verbula quedam fecisse. Novi equidem multis suis retroactis temporibus beneficiis erga me quoniam me vivens amaverit, et nunc opere video quod in mortem usque protraxerit, et si meliori in vita, post transitum hunc quem mortem dicimus, diliguntur amici, credo me diligat diligetque, non, hercle! quod meruerim, verum quoniam illi sic mos fuit, ut quem semel in suum assumpserat, semper diligenter servarit: et ego quadraginta annis vel amplius suus fui. Preterea, ut ignaris aperiret opere quod verbis aut scriptis de cetero ostensurus minime erat, me inter heredes suos, ut scribis, numerari voluit, relicta michi satis ampla portione bonorum. Edepol! letor et gaudeo eum sic fecisse; tristor tamen contigisse tam cito, ut sortem michi adscriptam hereditatis sue sumpturus essem quam nunc alacri animo summam. Mallem eum vivere et hereditate carere sua: sed pia grataque mente, tanquam extremum et hereditarium, sue benignitatis munus quod paucis ante diebus misisti suscipiam, tue dilectioni gratias agens. +Erat hic finis imponendus epistole, attamen impellit affectio ut aliqua superaddam. Audissem ego libenter quid de bibliotheca preciosissima viri illustris dispositum sit: nam apud nos varia alii credunt, alii referunt; sed quod me potissime angit est quod de a se compositis libris et maxime de Affrica illa sua, quam ego celeste arbitror opus, consultum sit, an stet adhuc et mansura perduret an igni tradita sit quem illi, innotuit, sepissime severus nimium rerum suarum iudex minatus est vivens. Sentio nonnullis, nescio a quo, examen tam huius quam reliquorum librorum fuisse commissum, et quos dignos assererent, eos mansuros fore. Miror committentis inscitiam, sed longe magis suscipientium temeritatem et ignaviam. Quis enim mortalium quod inclitus preceptor noster approbaverit, audebit infelici calamo reprobare? Non si resurgat Cicero, non Flaccus aut Maro. Heu michi! timeo ne iuristis commissum sit, qui cum leges noverint, et eas potissime quas impudico ore aiunt esse *de pane querendo*, se arbitrantur eruditos in omnibus. Videat, oro, Deus et poematibus aliisque sacris inventionibus magistri nostri adsit adiutor. Tandem, si iudicio eorum iudicum causa stare contingat, si libet, scribito: et superaddito nunquid copia cupientibus detur, et quid eodem modo de reliquis, quid de libello Triumphorum, quem nonnulli aiunt communi doctorum sententia exustum; nam donec a te scivero, timebo illis, nec immerito. Nullos habet capitaliores hostes scientia quam ignaros; post hec novi quot invidos, quot morsores tam prestantissimi hominis fama habeat. Hi quippe, si poterunt, corrumpent, occultabunt et quos non intelligent damnabunt et in perditionem pro viribus dabunt: quod tibi summa vigilantia cavendum est. Multum enim tam presentibus quam futuris Ytalorum ingeniis utilitatis et commodi auferretur, si minus considerate volumina in sententiam ignorantium aut in manus invidorum permitterentur omnia. Preterea, summopere cupio, si commodo tuo fieri potest, copiam epistole illius quam ad me satis longam et extremam scripsit, in qua, credo, sententiam suam scribebat circa ea que sibi scripseram ut tam assiduis laboribus suis admodo parceret, sic et copiam ultime fabularum mearum quam suo dictatu decoraverat. Misit tamen ipse ambas has, ut frater Loisius noster de ordine Heremitarum asserit, verum desidia portitorum in itinere periere, credo opere presidentium presentationibus, qui sepe indigne surripiunt et sui iuris iniuste faciunt. Scio tibi laboriosum erit, sed confidenter amico desideria aperienda sunt. Urget egritudo ne scribam longius, et idcirco, ut in ultimas preces veniam, queso me tuum habeas. Et vale longum, dulcissime frater. +Scribendi finis Certaldi datus III nonas novembris, et, ut satis vides, festinanter dicere non possum: tres fere dies totos, paucis interpositis horis ad restaurandas parumper fessi corporis vires, in scribendo hanc brevem epistolam consumpsi. +Tuus Iohannes Boccaccius, si quid est. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola23.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola23.txt new file mode 100644 index 0000000..99b0976 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola23.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Iohannes Boccaccius ad magistrum Donatum de Prato Veteri. +Circa nonas marcii epistolam tuam suscepi, cui forsan respondissem citius ni me febris tediosa magis quam diuturna tenuisset, esto plus compassionis egeat quam responsi. Preterea IIII kalendas aprilis suscepi alteram, nostri Silvani epistole alligatam, quibus ad presens respondere non erat animus, quia debilitato nimium ob dietam plurimam, qua sola michi mederi novi, nondum satis virium rediisse putabam. Demum dum mente revolverem quid sibi vellet Silvanum noviter Ulixis descensum ad inferos postulare, in cogitationem incidi dixique: – Profecto vidit hic qualiter Eneam Virgilius duxerit; sic et cupit videre qualiter Homerus Ulixem, ne forte, ut aliquando contigisse vidimus, dum et ipse Annibalem trahit, cum illo in aliquo conveniret. Nosti quam solerter imitationes in propria forma evitet. Et si ob hoc vult, forsan adhuc Affrica, que tam diu in tenebris detenta est, in lucem veniet. – Et ideo, ne tarditatis aut immutandi propositi dilatione mea causam darem, minime differendum ratus sum et, deliberatione facta, qui carmen unum vix posse scribere arbitrabar, in tam grandes vires evasi, dato non absque labore maximo, et quos petebat versus scripsi et epistolas quas videbis, sibi tibique transmissas. Sed iam aliquid tuis epistolis respondendum est, antequam erumnas meas apponam. Legi, dilectissime michi, quod per quietem videras et si contingeret deliberaveras vigilans, equidem sancte atque discrete. Sic michi iamdiu mens fuit ut, si tibi superstes essem, nedum unum sed ambos filios tuos, si permitterer, loco filiorum assummerem, et si nil aliud eis possem, hoc saltem coacti mecum discerent, equo animo paupertatem ferre. Sed spero cito videbis longe aliud a Deo dispositum. Longe tue egritudini coniugis et sororis mee atque infortunio tuo tota mentis affectione compatior. Equidem nec illius simplicitas meruit tam diutino vexari supplicio, nec tu, qui dum *in sudore vultus tui vesceris pane*, neminem ledis et pluribus utilis es, tanto afflictari incommodo merueras. Sed quid? Quos Deus diligit hos adversis visitat, ne decepti oblectatione periturarum rerum in soporem letiferum incidant. Voluit tuam experiri constantiam. Non enim ignarus es quia nascimur ad laborem. Revoca igitur in animum nostri Maronis sententiam: *durate et vosmet rebus servate secundis*. Non enim Deus in terdicet Latio, sed celesti, paratis; *dabit Deus his quoque finem*, qui et ceteris daturus est. Nec dubitem quin *et hoc olim meminisse iuvabit*. Nudus orbem intrasti et gratia Dei convaluisti, et iam inter claros viros memorari dignus effectus es virtute tua et sanctissima Silvani amicitia; satis dives es, etiam si nil aliud quesivisses. Sed de hoc alias. Porro iam bis scripsisti, uti Tito Livio quem tibi cupis precium ponam. Absit ut rebus tuis ipse precium ponam, cum, ni tenues cogerent redditus, loco gratissimi muneris summerem ut nulla soluta pecunia tuum faceres. Hoc tamen ne respice. Fac quod in oculis tuis bonum est. Insuper asseris te cum Silvano venturum in patriam estate proxima, seu saltem solum, quod ego adeo ardenter cupio ut credere nequeam. Quid michi magis gratum posset contingere quam ut eos duos homines, quos inter mortales precipue diligo, ante meum obitum cernerem, amplecterer et tenerem? Sed quid, amice, me spe frivola ludis? Sepius se facturum dixit Silvanus ut Romam pergeret, nec adhuc factum est. Sed spero tamen, et si ipse vir inclitus aut nolit aut nequeat, te saltem expecto. Queso per fidem tuam facias ut te videam antequam moriar. Nam si te tenebo, et Silvanum tenere atque videre existimabo, et sic in uno duos habebo. Non ergo frustreris quem forsan postea non poteris videre dum voles. Venirem ipse ad vos, sed nimia gravedo non patitur. Nam nec acuta nec salsa prosunt et longe minus ieiunium, quin continue efficiar pinguior, nec iam dubito quin hec sit que propinquam afferat mortem. Ceterum hortaris ut epistolam longissimam, quam dicis Silvanum in severitatem meam scripsisse, deposcam. Quod ego te, per amicitiam nostram, tua voce meis precibus facias oro. Nil michi carius hodie quam suas videre epistolas, et potissime quibus mordeor. Ridebis? Sed dicam tamen. Nunquam michi iuveni adeo fuere dulcia suavia mulierum uti seni sunt morsus mei venerandissimi preceptoris. Eos quidem omnes in argumentum sincere atque certissime dilectionis deduco. Quam sepe hanc ob causam legam credis quam etiam longissimam in bestialitatem meam scripsit, dum primo apud Ravennam amicus tuus effectus sum? Profecto sepissime, iam fere purgato stomaco dulces sentiens quos alias arbitrabar amaros. Ergo iterum precor ut tamdiu preceris ut mittat. Nam si illam diu servet, me forte postea non inveniet, si transmittet. Addis ne angulo scribam calami: durum est, dilecte mi, annosum hominem in novum deducere morem; quod multis annis feci, queso paucis mensibus patiaris. Scripsit et Guido meus se quam scribis a te suscepisse pecuniam. Ne dubites: si essent florenorum milia, salva sunt. Melior enim opere quam verbis homo est. Iam tuis responsum credo. Nunc unum de me legisse, et si mensuram epistola transgressa sit, equo animo feras exposco, ut videas in quas forcipes me vita longior opportuno deduxerit. Fratrem meum, imo, ut Silvani nostri utar vocabulo, vomicam mei sanguinis, Iacobum nosti. Hic ineptus, more solito me irrequisito et suo tantum usus consilio, estimans puto non satis fuisse circa eandem rem semel peccasse, pridie sumpsit uxorem et, quod mirabile est, eam propinqui cum longe maiori dote quam eum deceat in coniugem tradidere. O bone Deus et tu amantissime michi, nonne monstro simile hoc est, segnes desides inertes crebra sibi invenire suffragia, ubi commendabiles verbo et opere sternuntur, fugantur et tamquam nocui prosternuntur assidue? Sed hoc factum sit, postquam Deo sic visum est. Graviora secuntur. Non est Iacobo locus in quem deducat quam sumpsit in coniugem, nisi illum in domunculam meam suscipiam, in qua, postquam officia publica et civium turbellas effugeram (novit Deus), optime cum paupertate conveneram, et iam michi ipsi fere cum quiete vivebam. In quam scilicet quietem, tamquam eis adversam, surrexere plurimi; et orat enim ante alios Iacobus ipse, orant et alii amici sui meique ut eum cum sponsa suscipiam, quasi non suum sed meum commodum postulantes. Omnes eius compatiuntur desidie, studiis et etati mee nemo respicit aut compatitur, et sic experior verbum illud: *Plures ex suis comperit quam ego comperiam*. – Sed quid tandem, – inquies, – ex susceptione eius tibi tam grave est? – Credo, si papirum vertas in tergum, videbis facile. Ille iuvenis, ego senex. Ille levis, ego gravis. Illi nova placent omnia, ego nova despicio. Ego celebs, coniugatus ille. Ego libros et studium colo, horret et despicit ille. Quid multa? Genere pares sumus, animo dispares et moribus sumus omnino. Preterea non absque difficultate cum paupertate conveneram. Timeo, si pauperem domum sponsa splendidis ornata vestibus intret, ne exasperetur illa quam michi mitem feceram et sic retrahar in pristinos cupiditatis ardores. Quo insuper putas animo ruentem in mortem posse puellares cernere ludos? quo gannitus audire petulcos? quo aspicere fluentes lascivia mores? Et si cessent cetera, hoc unum potissime expavesco, quod michi diu ante suaseram: unquam nec usquam ubi sit mulier arma dyabolo defuisse. Et sic, si cum sponso sponsam introduxero, quem fugare hostem cupio armis in me validis exornabo. Et, ut ceteris unum addam, his susceptis novam vitam ingrediar necesse est, quod quam turpe, quam detestabile studioso sit homini tu novisti. Quid inquies? Grave ne arbitreris quod levissimum putant mei exoratores egregii? Ego quidem ista premeditans et alia quedam, in sententiam non suscipiendi deveneram; verum, cum ferreus non sim, vicere preces. Hei michi, abstulit Deus michi virgunculam meam ut alienam susciperem, cum illa causa oblectationis esset et hec ut ariolor erit angustie. Spopondi suscipere, non commodum, ut spondent oratores, expectans, sed omnia que predixi incommoda, et sic quanto magis fratri amicisque complaceo tanto michi displiceo, et ex nunc impellor retrahorque, anxior, circumvolvor, crucior et infestor, nec satis, preter in perniciem, quorsum devehar video. Hoc autem adversus hanc animi mei pestem subsidium sumpsi, ut arbitrer sic egisse dum iuvenis eram, ut deducam senium inquietum necesse sit, et ultro sic michi suasi, ut Deus, cui summe cure sumus, hoc agat in salutem meam, ut quam amaram predicant omnes mortem tamquam dulcissimam appetam, venientique de proximo obvius vadam et illam amplectar impavidus. Vides ergo, amice, ne longius evager, quibus angar angustiis, quibus cohercear opportunitatibus et quam forti egeam animo. Oro igitur Deus ipse fautor assit nec in tam brevi tempusculo deserat quem ab infantia sua miseratione salvum deduxit in senium. Et tu precor ora preceptorique meo et orationibus suis me commenda, eique dicas, si ipse scabie corporea infestatur, et ego animi pruritu uror assidue. Vale carissime michi. Scripta Certaldo 2o nonas aprilis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola3.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola3.txt new file mode 100644 index 0000000..931daea --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola3.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Sacre famis et angelice viro dilecto forti, Iohannes de Certaldo inimicus Fortune, in Eo salutem qui bonis exurientes implevit. +Tue, frater, promotionis affectus, tueque consolationis exuries, non aliter quam in tuo, meo candescit in pectore: quia nos fecit unum ille Deus excelsus, qui predestinavit nos esse suos a creatione octavi celi. Tacui enim, carissime, diu, ammirationis causa non modicum occupatus, et admirando perterritus adhesit lingua palato, nec ut debui te meis in amxietatibus licteris visitavi. Sed ne te forte ponam mee ammirationis causa in coflictu, scribam et licitam ammirationis causam reserabo. Novit Deus me positum in medio nationis perverse, et ibi variis ac intollerabilibus continue agitari procellis: et ideo si mea memoria multis amxietatibus implicata non errat, audivisse me recolo, te pie matris ubera iam dimissa, chorum eliconidum puellarum intrasse. Ibi tuam puerilem etatem earum educationibus roborando, et vago atque interno intuitu elementa gramatice numerando, et sillabas etiam, et per dictionum silvas octupliciter ambulabas, eorum facies, quas modos singnificandi vocamus, et per quas invicem construuntur, perspiciens ac accentus; et si non fallor, quandoque dyaleticam ymitabas, que sint incomplexa querendo, et per plexum passumque silogismorum labencium modos conabaris aspicere. Et cum in recthorice sermonum generibus ingenioso venabulo peragrares, tuorum fervens amor habendi, te invito, de pio sinu Rachelis ad Lie gremium transtulerunt. Heu! humanarum mentium cecitas, et insatiabilis acervos auri congregandi cupiditas, in quibus animi serenitatem cogitis obfuscari, trahentes eum ab ecternis delitiis, in quibus a Primo Motore creatus est, ipsum in mundanis mortalibus et caducis cura continua miseriime sordidando! Sed quid in te? Mangna Iunonis munera nequiverunt Palladi tollere iura sua: sed a te scientie congnita margarita, mercantium habitu palliatus, sacra studia septabaris, et aquas elyconici fontis furtive gustabas avidius, magis quam palam tunc tuo gucturi dulciores; et quia in fortiorem etatem evaseras, viso iam per arismetricam parium dispariumque numerorum virtutes, voluptuosam musicam sequebaris, et congnito quomodo suis triformibus viribus in hominum vultus natura utatur, metrica scilicet ricthimica et armonica, geometrie figuras aspiciebas, diversas suas mensuras studio celebri perquirendo. Hinc igitur ad astra transfereris, et circulationem vagorum luminum rimaris et sydera, hic Cynthie motus varios tuo intellectui reserantur, et qualiter ipsa depositis cornuis formam capiat circularem, non ipsius defectus nec virtutes multiplices ingnorando; hic vides Stilbonis regiones intrantibus quibuscumque concordes; hinc ferventis amoris radios rutilantes, Cithereie domus ascendis; et per consequens intras rengnum lucidum mangni Yperionis filii, et ipsius stellarum principis notas effectus. Sed tibi non istud sufficiens, aggrederis castra Mavortis belligeri, et rubicundi coloris causam perscruptaris; et argentee etatis tecta regis subintrans, sua moderata iudicia laudas intuendo. Hinc antra patris expulsi perquirens, inhertia sua dimissa, tendis ad nidum Lede, quem super septemtrionalem et australem polum firmatum respicis et erectum; equinotium curvumque zodiacum admiraris, et non absque arismetrica numeratione consideras sydera posita in Amone frixeo, Tauro et gemina prole Lede, videns ulterius Cancri tropicum, et ora violenti Leonis nemei Ellem post tergora retinentis. Hinc oculo avido equinotium transiens vides Cheles, et Phefonte securior ambulans viam ustam, animal missum contra Orionem a Pallade respicis et Chyronem, cui sequitur Amalthea mater, troyana proles et Piscis binus: et post istis alias quamplures figuras sub diversis climatibus positas respicis claro visu. Te igitur, carissime, tam delectabilia tam animum actraentia agente congniovi si recolis, et tui gratia tante dulcedinis effectus sum particeps, tuils insimul et amicus: in tam alto misterio, in tam delectabili ac sacro studio providentia summa nos iunxit, quos equalitas animi iunctos tenuit retinet et tenebit. Et iam tam mirifice scientie peritus effectus, tibi vidi altissimi poete Maronis visitare sophyam, et dulciloquos versus Ovidii, te Cythereya movens, Caliope modulante canebas; et Lucanum Statiumque crudelia bella dicentes prolatu ferocissimo recitabas, et cum istis prosayca verba Salustrii ac Titi Livii romanorum scribe perspicui. Et hinc ad Cyrram anelando libros phylosophycos atque sacri eloquii perquirebas, et religionem cultumque deorum servando, debite ipsorum gratiam affectabas, incomparabiliter laudans studia et vitam pacificam et quietam: hec enim omnia amicum animum delectabant, et in eum studendi desiderium augebant. Sed qualiter in motu subito vaporis accensi per aerem, celum nitidum intuens, securus oculus admiratur, sic cor meum in pace quiescens, de te meditando prescripta, cum te una die subito belligerum audivi, fuit admiratione repletum, et dicens *heu!* emisi suspiria luctuosa. Aiebat enim quidam quod cum Fortuna, mundanarum rerum mutatrix, longe felicitati Marrensium invideret, eos de auge sue volubilis rote volens ad angunlum terre reducere, movit civilia bella, et eis in armis furentibus Gaptos opposuit, et Baroli terram per consequens divisit in partes: in qua tu moram tunc temporis trahens, an indingnationis assumpta causa contra Gaptos, vel amicitie vinculo Marrensibus alligatus ingnoro, tamen scio Marrensium partem totis viribus adiuvasti: cum qua enim ut fertur, ita ferox et tam pietate nudatus agebas, quod vias in hostes nisi sanguine fusas habere aliqualiter non gaudebas, ibi consilia dando crudelia, et homines ad bella verbis acerrimis incitabas; manus etiam, pedes et capita adversariorum truncando, eas in clippeis affigebas; tuorum et ur in domibus inimicorum ponendo, flammas inextinguibiles aspicere letabaris; milites meritorios peditesque summendo, vallis lingneoque munimine cingens domus, et vias teretum cathenarum ligatas insultantibus denegabas: necnon balistis balistariis et fundibulariis premunitus, longinquas esse adversas acies coegebas, et miris orationibus corda hominum ad crudelia disponebas. O! quam plura etiam dicebantur, in quibus maiores vires impietas assumebat! Sed hec audita doloris causa mota sunt viscera cordis mei: et secundo et tertio ante quam crederem, sub iuramenti fide iterato volui audire, et cum iam narrata a me miserrime crederentur, a dicentibus semotus aliquantisper, tales de te cepi cogitationes habere: *Quis furor hunc movit? que Heumenides cor pietate vallatum intrarunt? Hic pacificus, hic in infima mansuetudine positus, etiam propria, rissas causa fugiendi, perire sinebat: et nunc tante iniquitatis accensus aliena defendit. Heu! quam periculosum est mites turbare! Nulla deterior ira quam mitis*. Et oculos post hec erectos ad celum, verbis sepe singultibus fractis sic cepi dicere: *O Pallas sapientie quietisque per consequens dea, quid est hoc? Nunquid Bellona nunc possidet tua castra? et quibus liber facilis parabatur, scutus apponitur, et loco calami ensis evaginatus porrigitur? et ubi propter quietem perpetuam delitie summebantur, nunc lorica induitur et efficitur quis robustus, et capud inclinatum supra librum ut intellectus et memoria iuvaretur, armatum galea superbiendo erigitur? Sic ostenditur. Nonne iste ab infantia sua in tuis fuit laribus educatus? Sic certe; unde igitur ad tantam austeritatem venisse, nisi ut dico procederet? Mirum enim est a favo mellis venena aconita prosilire. Et tu, o Iuno invidarum divitiarum donatrix, que nedum audaces facias perquirentes, sed etiam quam habent aufers tribuendo timorem, in hunc morem tue nature contrarium servavisti? Vertatur admodo celum retro, posquam ubi ab infancia liberalium artium doctrina moratur, ubi quies animi ex vi nature colligitur, ubi pax Dei colendo pietatem perquiritur, inda furor belli civilis exotitur et nutritur!*. Sic fans diversa pericula quasi ante oculos posita intuebar, yidelicet Mario et Sille, Pompeio et Cesari atque aliis civilia bella moventibus prosecuta; et talia cogitans, non poteram sine timore tui periculi permanere: posito quod in processu temporis, cum audirem mangnianimitatem tuam et tui ingenii laudabilia recitare, non impediente timore gaudebam. Et si pro tue civitatis re publica evenisset, nescio quem Oratium Coclen vel Mutium Scevolam aut Marcum Curtium te in laudibus posset excedere: posito quod ad hec, ut postea audivi, non minor causa quam rei publice utilitas te movisset, videlicet amicitia, pro qua etiam ipsa res publica dimictitur et vastatur, cum in Evangelio testetur immutabilis Veritas: *Maiorem caritatem nemo habet quam ut animam suam ponat quis pro amicis suis*. Et hoc considerans pluries, destiti a scribendo, cum non tantum semel te per meas licteras reprehendere cogitassem. Sed quid in verbis ulterius protelor? Dolui cogitando peiora, que adiuvante Deo cessarunt, et tua perspicua facta duratura permanserunt in evum: et post longum laborem finem attigistis optatum, scilicet pacem, propter quam ut in amxietatibus amxia erat anima mea tecum, sic in tranquillitate pristina est reversa: quam tibi annuo servaturam, cum continuo debeas recordari, quod *pax est mentis serenitas, tranquillitas animi, cordis simplicitas, amoris vinculum et consortium caritatis. Hec est, inquam, que simultates tollit, bella compescit, comprimit iras, superbos calcat, humiles amat, discordes sedat, inimicos concordat, cunctis est placita; nec alienum querit, nil deputat suum, et docet amare que odisse non novit, extolli nescit nec inflari. Hanc ergo quis accipit teneat, quis perdidit repetat, quis ammisit exquirat: quoniam qui in eadem non fuerit invenctus, abdicatur a Patre, exheredatur a Filio, nihilominus a Spiritu sancto efficitur alienus; nec poterit ad hereditatem Domini pervenire qui noluerit testamentum pacis servare*. Quantum igitur bonitatis in ista consistat considera recto corde: ut si nubilosum tempus quod claruit zeffiro expirante, iterum turbaretur, quid sis facturus angnioscas. Ex predictis vero admirationes multiplices procedebant, que quamdiu occupatum cor tenuerunt, tantum etiam ad scribendum manus offitium occuparunt: sed novas licet dulces admirationes in animo requiescunt, quia nisi disgregatrix amicorum oblivio occupet mentem tuam, michi turbinis dissoluti letitiam scribere debuisses, ut simul tecum verba canerem Symeonis: *Nunc dimictis servum tuum, Domine, secundum verbum tuum in pace*. Necnon et amico novam singnificare letitiam debuisti, quam tibi prosperante fortuna sentio noviter esse concessam: nam ut retulit communis amicus, amicis tuis mediantibus tibi bonum unicuique involuto mundanis desiderabile coniuncxisti, uxorem videlicet, que, ut mihi predictus retulit amicus, nobilis ac pulcra testatur; quam etiam cogito bonam fore, si te eligentem considero et datores. Audivi etiam Iunonis debita mirabiliter fuisse peracta, et ut credo, Ymeneus letus faces tenuit circa torum: de quibus omnibus gratulor iuxta posse. Et certe si tibi prolem Lucina concederet, quod faciet prout credo, non mihi modicum gratum esset, ut ea in meis manibus permanente, aqua sacri baptismatis lavaretur, ut quos amicitia iungit, spiritualis congnatio iungeret vinculo artiori. Cum igitur nunc tibi sit satis posse nove sotie complacere, et idcirco tua studia deposueris, in partem sine dubio autoritatem phylosophi prosequendo dicentis: *Nemo potest uxori et phylosophie deservire*, ac etiam tempus perditum circa rissas velis in tuis mercimoniis reparare, ex istis audaciam summam, cum perfecte devotionis sinceritas exigat, ut quis in sua necessitate recurrat ad sotios et amicos, nec vulnera pudoris celata piis oculis amicorum vereatur detegere; et ad te munus non modicum postulabo. Nam cum pridem casu fortuito pervenisset ad manus meas liber pulcerimus, fraternas acies et Tebanorum conflictum suis metribus demonstrantem emi pro pretio competenti; sed cum sine magistro vel glosis intellectum debitum non attingam, recordatus tui Tebaydos, proposui eum tibi amicabiliter querere per presentes; quem ut mihi prestes affectanter exposco, tantum quod glosas illas in meo breviter redigere faciam et remictam. Erit enim mihi obsequium maximum, et tibi ut puto, non erit ad presens incommodum. Servias igitur amico desideranti in tuis beneplacitis fatigari: et quod facis fac cito, cum bis serviat cito serviens. Scio enim, si scires qualiter Venus Iuno et Raynusya me offendant, insimul omnes et in solidum unaqueque, pietate motus micteres absque mora, cum mihi nullum solatium remanserit amplius, nisi, visis meis decretalium lectionibus, me ab eis quasi fastiditus extollens, alios querere libros; et in eis legendo, ut peregrinus non hospes in castro percurro, et aliorum legendo dolores, iuxta verbum illud: *Solatium est miseris sotios habere penarum*, aliquantulum mitigo penas meas, quas per presentes tibi singnificare non curo: cum noviter sis in letitie terminos reassumptus, ipsam nolo meis amxietatibus perturbare, nec etiam mea incommoda ut arbitror essent verbis aliqualiter explicanda, sed lacrimis, et ideo hanc epistolam fimbriabo quibusdam querulis clausulis et quiescam. Sentio heu! ponderosa et difficilia nimis flagella Fortune, que non modo levia, non modo facilia, sed ridicula et iocunda censentur, ut sunt, si quando ratio libera intuetur, et quidquid gravitatis vel difficultatis afferre videntur, scio non afferunt, ymo totum coangunt: et in patientis languiditate inveniunt veludi dulce suapte, gustui febricitantis appositum. Proinde sicut amxius eger, sue conditionis ignarus, valitudinem animus persepe suspirat, quam in desiderio summi boni, etiam per nebulas interiores, licet vix adhuc perspicio. Sed quamvis animus qualiquali tristitia in huiuscemodi caliget memoria, contra rationis imperium nunquam prorsus ab ingruentibus pro parte negotiis, vel iracundie stimulo vel torpore negligentie me subtraxi: et hinc est quod cum rege humillimo cupio desiderare carissime. Propterea clamito ego ad te, et deploro toto cordis anhelitu, quatenus bene merite tue consolationis oraculum mihi mictas, ut forte veniat zeffirus ille celestis, quem non unquam violentia sancte oppositionis angariat, unde credimus rengnum celorum vim pati; tenebras meas dissipet, et diluat dissipatas, quo perspicacius gradum amandorum distinguam; et distinguens afficiar ordinate, ac ordinatis affectibus pre concordia carnis et spiritus, non levia gravia sentiam, non bonum malum et malum bonum paralogizatus a fallacia mundi oppiner: sed que levia sunt et iocunda, iocunde recipiam, et ad vere pestifera, non minus quam puer ad anguis aspectum, formidando pallescam. Opto ut bene valeas. +Scripta sub monte Falerno apud busta Maronis Virgilii, iulii kalendas IIII. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola4.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola4.txt new file mode 100644 index 0000000..a2c028f --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola4.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Johannes de Certaldo magistro Zenobio de Strata florentino. +Amico amicus. +Quam pium quam sanctum quam venerabile sit amicitie numen, quis posset verbis debitis explicare? Non ego, *si centum deus ora sonantia linguis ingeniumque capax totumque Elicona dedisset*. Hoc Nature potentissime leges excedit ut plurimum; nam, etsi ipsa omnium parens egregia variis sanguineis nexibus mortalium corpora sepe iungit, celestes tamen spiritus Promethei sagacissimo furto in luteis carceribus expirati, nisi hoc interveniat numen dulce, prisco corporum more nectere non valebit. Sed ipsum etiam obviante natura, Parthos indomitos, Gethas difficiles, Hiberos insotiabiles, Mauros indociles, Numidas infrenes, Ethiopes faciles non tantum iunget copulabit et nectet, sed virtute media unum et solidum faciet ex duobus. Quid Damonem et Phytiam, Theseum et Perithoa, Nisum et Eurialum et alios plures in exemplum clarissime veritatis seu – ut loquar rectius – argumentum, frustra conabor ostendere? Ipsa nos Deo similes ymo deos nos facit et servat; cuius quidem effectus gratissimos quanto rariores tanto admirabiliores existere quis negabit? Non ipse, qui nuper ex vobis in me perhibere possum testimonium veritati: nam quanta solicitudine varia, quanto labore devio quantaque vigilantissima cura meis votis dudum plenitudinem dare temptaritis, et retulit famulus et novi per vestras litteras et credidi per me ipsum; quod etiam iam actum opus clarissime manifestat. Sumus igitur, ut iam ipse monstrastis, et ipse monstrare desidero, quamvis sanguine varii, amicitia tamen et patria unum idem; quod me vobis fore vestra virtus exibuit, sed vos mihi mea fortuna concessit, cui sum nulla alia ex causa obligatus. Igitur cum amicus sit alter ego, nec cuiquam sibimet de suis laboriosis operibus gratias agere iustum siet, vobis easdem ex obsequiis iam receptis non ago, ne forte mihimet agere videar inconsulte; sed bene significo et ardenter me ad omnia concretam virtuosis operibus amicitiam conservandam paratum: quin ymmo potius iuxta posse, iam dum nutus appareant operantem. Credo scriptoris Dyonisii stipendia fore soluta, seu in maiori parte, prout noster Angelus iam rescripsit, cui exibeo fidem plenam; residuum dabitur dum petetur: librum tamen ipsi Angelo concedatis, qui mihi suo tempore mictet eundem. Sermonem vestrum insuper miro paludamento rectorico decoratum, sapide sale actico preconditum, et melle ybleo suavissime delinitum, pluries et cum admiratione continua, gustando que intellectui modico accedebant, legi relegique et ultimo copiam inde sumpsi, ipsum remissurus quam primo per fidedignum latorem potero usque domum. Varronem quidem nondum habui; eram tamen habiturus in brevi, nisi itinera instarent ad illustrem Ungarie regem in extremis Brutiorum et Campanie quo moratur: nam ut sua imitetur arma iustissima, meus inclitus dominus et Pyeridum hospes gratissimus cum pluribus Flaminee proceribus preparatur; quo et ipse mei predicti domini iussu, non armiger, sed – ut ita loquar – rerum occurrentium arbiter, sum iturus, et, prestantibus superis, omnes in brevi, victoria habita et celebrato triumpho dignissime, proprias revisuri. Coppi namque strentiissimi patris nostri affectionem quam scribitis, non mihi noviter sed cotidie clarius elucescit: sed exinde quid offeram porrigam aut donem, nil ultra me mihi noverca Fortuna reliquit. Et utinam ego tanto viro opimum munus existerem! Sed danti quod habet, ulterius non requiritur iuxta legem. Sum suus. Puto me nimia scriptura vos eliconicis cogitationibus occupatum tedio affecisse, et ideo non scribam amplius per presentes, de iam dictis orando veniam si excessi. Insupet tamen, per amicitiam nostram perque amicitie fidem obsecro, si qua vestra musa nova meum cecinit post discessum, ut videam faciatis. Valete. +Data Forlivii etc. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola5.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola5.txt new file mode 100644 index 0000000..fcaec65 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola5.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Reverendo viro domino Francisco Petrarce, canonico paduano, laureato poete, concivi nostro carissimo priores Artium et vexillifer iustitie populi et Comunis Florentie. +Movit iam diu pariter animos atque aures nostras tui nominis gloria, dilectissime civis et fausta patrie nostre proles; movit nos admirabilis professionis et excellentis studii tui meritum ut, qui intonsas a seculi lauros vertice digno virentes acceperis, sis mire indolis perpetue posteritati futurus exemplar. Apud tibi coetaneos dominos ac cives et compatriotas tuos signa quedam interne dilectionis inveneris, qui tibi maioris persecutionis ac benignitatis semper gratiam rationabiliter vendicabas. Tibi igitur quem dominico ac paterno semper affectu prosequimur, ne quid in urbe tua fortasse minus equanimiter ferendum sit, ruris aviti pascua concedimus, ac de publico quidem erario a privatis civibus redempta sponte ac sine alicuius exemptionis titulo de mera paterne dilectionis liberalitate donamus: munus quidem parvum si ad rem respicias, si ad civitatis nostre leges ac mores, quique hoc cives assequi nequivissent, non modica laudum tuarum gratificatione pensandum. Poteris itaque hanc urbem incolere, que te genuit: an tibi forte terra marique per varios orbis tractus, externa vagis erroribus querenda suffragia, aut peregrinis sedibus locus pacis? Nec te patrie predulcis amor alliciet, que de cetero Smirnam alteram Latinis esse non ambigit. Quo enim alio, ut quasi illud tibi, virgilianum ascripserimus, *Tellus hec iactat alumpni*? Mira quidem de Marone ac electis quam plurimis autoribus legimus, quos antiquitas ipsa, quo iure tamen incertum est, nova quadam semper facit admiratione colendos. Nos vero tibi, quem nostra presens etas nobis accomodat, et si Cesares non sumus aut Mecenates aut talium illustres titulis, quos hactenus incoluerunt, libentissime tui studii professores erimus, tantum tui honoris avidi ac promotores liberalissimi, congratulati pariter nobis et patrie, que talem ac tantam ex se meruerit sobolem produxisse, virum non urbi sue tantum sed orbi potius unicum qualem nec prisca a seculis vidit etas nec sibi surgentem alium promictit futura posteritas. Neque enim ignoramus quam rarum, quam colendum, quam divinis ingeniis dignum poete nomen habendum sit, ut non immerito sacer ille Emnius ausus sit, suo quodam iure, sanctos appellare poetas, quod et vates, a vi mentis ac divinos accepimus aut hedera aut mirto, aut lauro, paribus fere laudum preconis cum triumphantibus Cesaribus coronandos, ut, qui e mortalibus immortales se fecerunt; hii domi belloque ac rebus gestis; hii divini atque excellentissimi studii viribus ac pallentibus ociis; seque suisque posteritati mandatis decerpendi tam difficiles lauros, hederas aut mirtos suisque imponendi temporibus summa quidem autoritate ac deliberatione maiorum potestatem sibi pariter vendicarent. Nam et teste Salustio *pulcrum est benefacere reipublice, etiam benedicere haud absurdum est; vel bello vel pace clarum fieri licet; et qui fecere et qui facta aliorum scripsere, multi laudantur* *a quibus – ut ait Lucanus – omne evi senium sua fama repellit* Quis te igitur, preco ingens, alio aspectu aut devotione seu magis veneratione respexerit, quam si Maronis spiritus, aut Ciceronis eloquentia mortales iterum artus indueret? O rem detestandam, ut audita potius quam visa laudemus! Laudimus quidem te, ymo admiramur potius; quis enim non admiretur in tanta magnificorum ingeniorum ac prestantissimorum hominum copia seu infinita potius studiorum varietate, tantam fore scriptorum inopiam tantamque poetarum a seculis raritatem? Quis aliud in hoc cause reddiderit, nisi rei, ut ait Cicero, quandam incredibilem magnitudinem ac difficultatem, quam, iam mortalium incuria sopitam, tu solus vigili studio ac ardentissimi ingenii viribus relevasti? Amplius autem, carissime civis, cum nuper civitatem nostram veluti dextero pede claudicantem liberis carere studiis videremus, maturo iudicio provisum est apud eam, secundo sidere ingeniorum fecundissimam, doceri artes et cuiusque professionis vigere studia, ut res nostra publica fulta consilio, inter alias, ut Roma, parens omni Ausonie, sedem sibi principatum accipiat. Et demum letis auspiciis actum est ut, magis ac magis in dies ac dies succrescens, studio ipso refloreat. Profecto enim illud magnum, illud singulare arbitratur patria quod tu solus unicusque potes efficere, quod etiam apud veteres rarissimum ac semper excellentissimum fuit. Itaque tua sacra tempora requirit patria, quo affectu quo iure astrictius potest, ut te duce hoc studio vireat, hac singularitate precellat ceteras. Tu tecum librum hac facultate legendum nostris ingeniis legas quem honori et otiis quis censeas commodiorem. Erunt insuper nonnulli ingenio clari, sacri cultores studii, qui, te duce, audebunt forsan carmina sua fame commictere: et enim parvo principio magne res conflate sunt. Accingere igitur nec te ulterius, vir optime, Affricam tuam, opus quod immortale laboras, et neglectas per tot secula Musas aonias, nomini tuo et glorie aut voluptati nostre amplius subtrahas. Satis nempe pervagatus es et mores urbesque tibi exterarum gentium clare sunt. Te magistratus quilibet et privatus, te proceres et plebei, te lares aviti, te recuperatus ager exposcunt. Venias, igitur, expectate, venias, et eloquentie tue facundia ceptis fave, quem clara voce non revocat, sed absentem diu diuque advocat patria: quod vix unquam hoc pacto alteri contigisse meminimus. Si quid autem presentibus minus cultum minusque luculentum adiectum est, hoc ipsum ut Venias pro se alligat patria. Tu tandem vale decus patrie, tibique persuadeas nobis fore carissimum, sed multo cariorem si patrum ac dominorum tue urbis monitis ac preceptis obtemperes. Plura denique scribenda supererant que domino Iohanni Boccaccii latori presentium, civi et huius operis legato nostro carissimo, verbo tibi seriosius explicanda commisimus, cui fidem integram per te prestari volumus tamquam nobis. +Datum Florentie XIIII kal. aprelis MCCCLI. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola6.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola6.txt new file mode 100644 index 0000000..d55a209 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola6.txt @@ -0,0 +1 @@ +expetentem, arcisque locum et templorum veterum vestigia admirantem, investigantemque tecum ubinam potuit templum illud immane consistere, regi frigio sotiisque mirabile, quo etiam ille dicteus Dedalus fuga consumpta remigium consecravit alarum; volventemque cogitamina presto dicentemque: *Nonne locus iste verendus? nonne etiam hee ruine merito prospectande?* cum semen fuerunt et principium virgiliane Neapoli vicineque Palepoli, dudum melioribus seculis, apud quas tu nunc in auge rote volubilis sublimatus, nostri inmemor vitam ducis elatus. Inde etiam quo cubet ille eolius Mesenus qui sonoro ere viros ad arma ciebat, te ymaginor discurrentem, diri funeris atque yliadum procerum piaculi loca notantem. Sed iam finem tuis admirationibus imponamus, cum pusillanimi sit nedum hominum manu facta, sed etiam transitoria naturalia admirari: et quantumcunque etiam res nove et merito admirande per spatium aliquod teneant quempiam occupatum, non tamen credendum est illas e memoriis radicitus extirpare que visa sunt olim, et potissime quod fuerit ante dulcissimum patienti. Et quid amicitia dulcius? Queramus igitur tue oblivioni, seu ut verius loquar, postergationi causam meliorem . \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola7.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola7.txt new file mode 100644 index 0000000..8352c74 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola7.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Iohannes de Certaldo Zenobio de Strata. +Longum tempus effluxit, ex quo neque tu michi nec ego tibi scripsi. Nescio an incusem celsitudinem tuam, iam ut video parva despicientem, an dementiam meam modicum curanda curantem; sed iniqua fortuna prestante, casus evenit ut ego ad te fere invitus hanc scriberem, et libet in longum aliquantulum calamo licentiam exibere, nec te pigeat oro, quanquam regiis ut puto sis plurimum occupatus consiliis, liberali animo scripta perlegere: nam quod diu tacui prestat ut aperiam sors iniqua. Quid igitur dicturus sum? Credo memineris Magnum tuum solitum me *Iohannem tranquillitatum* risu quodam coacto vocitare persepe, et cognominis causam insuper meminisse debes, quod et memini: et quid sibi tale nomen exposceret, non absque quadam cordis indignatione notavi; attamen, si quid in tantum virum sine temeritate excogitare aut exprimere cuiquam licet, hoc unum, etiam si exinde me mori opportuerit, dicere non obmictam: falsum est. Nemo quidem, nec ipsemet, me sibi blandientem aut in gloriosissimis felicitatibus suis alludentem seu illas aliquibus affectibus amplexantem vidit. Semper invidie stimulos timui, semper instabilis Fortune motus expavi, semper inopinatos casus sui non mei gratia exorrui; in adversis autem compatientem ac deplorantem, persepe viderunt me plurim: et tu, si bene recolo, potuisti vidisse quandoque. An mos iste, precor, bonam suavemque Fortunam sequentium esse solet? Non dices. Non rectum ergo imponentis fuit iudicium dum *tranquillitatum* est michi cognomen appositum. Sed quorsum hec aspera tendat oratio prope est. Egit – utinam non ita repente egisset! – naturalis mortalium lex, rapiendo scilicet iuvenem illum egregium et indolis admirande, Laurentium huius tui Magni primogenitum, ut ipse mecum de me et de meo cognomine possem verius iudicium cernere. Quid adversus me persecutio longa, quid inextricabilis fuga, quid vulnus exitiale potuerint olim, obmictere libet, eo quod unum istud ultra cogitatum excesserit cetera: de eo igitur, etsi non debito, tamen aliquantulum ampliore sermone prosecutum volo. Tecum loqui possum, si amicus es ut puto, tecum meam agitare causam, tecum animam aperire meam non pudebit; et ut sub amicitie nostre umbra me mentiri nolle presummas, in hoc amicitiam seponas oro. Tu michi iudex esto, quod quidem concedere facile. Habes enim ex una parte obsequiosum et prepotentem dominum in quem agitur, ex altera pauperem et inoffitiosum amicum, ymo concivem incognitum, quoniam in hoc iam amicitie volens renuntiavi, actorem. Quid ergo? Michi Deum invoco testem, venit ad me quieti iam deditum novum illud execrabile: nobis scilicet amabilem iuvenem, placidum expectabilemque Laurentium de quo supra, morte precipiti II ydus ianuarii fuisse sublatum. Forsan mirabile scribam; mors nuper fratris, mors patris condam, mors Coppi de Dominicis michi dilecto pre ceteris, lacrimas extorquere non potuit; hec extorsit, et pre dolore lacrimans fere femina visus sum, turpe quidem homini, nedum Musis dedito. Tandem, datis non multis lacrimis celeberrimo iuveni nostro, parens amxius Magnus tuus non sine quadam animi mei amarissima austeritate venit in mentem: et qui de sui prima promotione, de clarissimo a fuga reditu, de regis sui coronatione, de regulorum exulum seu captivorum reversione ac reconciliatione cum illo pro me nil ante curaveram, quasi ego tanto filio, non ille privatus esset, condolui et in tantum ei compassus sum, ut fere per noctem mediam a fletu solus et eiulans non destiterim. Quid ergo? Felicitates tanquam non curans, nulla vel modica letitia prosecutus sum: casum gravissimum, tanquam meum abundantissimo ploratu deflevi; nec coram, ne forsan fictas crederet lacrima. Hoc mecum scio, nec ut ipse resciscat ad te scribo, sed ut videas quoniam in conscientia mea iam video, non me *tranquillitatum hominem* sed miseriarum misericordem essistere. Per hec igitur prata, per hos meatus apertos, hiis etiam passibus, hiis affectibus tranquillitates Magni tui Iohannes tuus sequitur? hoc studio, hiis moribus, lacrimis scilicet et ploratu? O! si blandus suis semper felicitatibus affuissem, si in discriminibus vocatus aufugissem, si renuissem labores impositos, si petiissem magna, si recepissem maxima, quibus nominibus exosis, miser! ipse persequerer ? Hoc unum scire te velim, quanquam ipse magnus, ergo parvus, ymmo nullus; ipse potens, ego impotens; ipse validus, ego infirmus sim: non sic vilipendendi amici homines, non sic abiciendi sunt. Viximus, et Deo dante vivemus, etsi non splendide, minus tamen pavide: nam, dato vallibus dominentur unde, fulmen irati Iovis sepe montes ferit, ventus infestat, sol urit et frigus exasperat. Si pauperiem amabo, iam mecum est, et si abesset, ubique quam cito comperiam; nec pro habenda ullo regi serviam. Si divicias concupivero aut saltem victui meo oportunam pecuniam, fateor, cum hec non assit, ad exquirendam tamen non omnino loca deficient: Patavum, Verona, vetus Ravenna, Forlivium me etiam renuentem vocant. Si tyrampnos obicis, dicam et tirampnicum exoptare pecuniam, posito et responsio alia verior, licet ad presens minus congrua, se offerat; ymo congrua: et tu cum tyrampnis es, fausto tamen ornatis titulo. Sed quid ista dico? Divitias et sublimia tam acri studio aut cupienda aut septanda sunt ut magis noscamur? Stultum est. Iuvat meminisse illius egregii verbi Senece nostri: *Qui notus nimis omnibus, | ignotus moritur sibi*. Michi pauper vivo, dives autem et splendidus aliis viverem; et plus cum aliquibus meis libellis parvulis voluptatis sentio quam cum magno diademate sentiant reges tui. Credo miraberis verba hec, eo quod male forsan tecum iam dictis congruant; sed quicquid ante dixerim, extra intentionem locutus sum: mecum quidem inflexibiliter servabam donec tempus daretur. Datum est: dixi; et dicturus venissem, nisi inmotum sedisset animo, nunquam felicitate Magni tui florente me regnum auxonicum revisurum, non suarum prosperitatum dolens, quia letor ex illis – ita me Deus amet! – sed ne me tranquilla sequentem diceret. Forsan non extimat ille animas pauperum sentire cognoscere et indignari? Sentiunt nempe et cognoscunt et indignantur, sed meliori ducte consilio per tempus tacent, evomuntque concepta quandoque. O! utinam possibilitati michi mens equa esset, aut e contrario menti possibilitas equaretur! Clarius cerneres quam ingens animus modico sistat in pectore. Sed ad presens ista sinamus: si oculatus es, ut credo, quid velim, etiam dum taceam ipse, concipies; et veniamus, ut ita loquar, ad monstruosam huius viri de quo sermo virtutem. Audivi – si vota succedant! – non sine animi stupore permaximo quod ipse de Magni tui fortitudine in tam erumpnoso tamque lacrimabili casu scripseris, et vix mecum admirari sufficio, hinc inde cogitationibus variis circumvolvens nunquid concedendum sit, illum esse tam saxeum, tam ferreum, tam denique insensibilem omnino, ut mortem tam extrenui, tam celebris, tam expectabilis iuvenis, militis et primogeniti sui, siccis oculis, incommutato vultu, inflexo animo audisse potuerit, et insuper – quod non minus admirandum existimo – compatienti principi reliquisque proceribus, eodem fere instanti quo nuntiata est, inconcusso pectore, infracta voce, continuato sermone, prolixa atque accurata dicacitate, de mortuis nil ultra curandum, multa potius phylosophica quam militaria predicasse. O pulcrum et inauditum opus! o viri inexausta fortitudo! Mirabamur condam Emilium Paulum, Anaxagoram et Xantippum reliquosque quos in exemplum posteritati studiosa vetustas reliquerat. Solus iste prevaluit ceteris! Magnum erat et fere patri possibile fortiter tollerasse; maximum, non dicam verbis modicis sed facie tantum vires animi ostendisse: sed permaximum et inauditum longa oratione flentes alios roborasse. Nescio, edepol!, quid satis exprimam de tam mirabili fortitudine, non tantum nostris sed etiam priscis inaudita temporibus. Tuus labor hic est aliorumque me magis valentium ornato calamo futuris memoranda relinquere. Credo equidem hominem hunc (hominem dico nostrorum oculorum iudicio, qui linceis non videmus) non hominibus adscribendum, sed superis. Primogenitus hic, qui nobis sublatus est, filius erat, florida iuventute pulcerrimus, mirabili probitate extrenuus, placibilis, pius et ultra omnes iustissimus et expectatione magnifica diligendus. At iste tuus et merito Magnus dictus – vir deus! – homo est; pater erat, et carneus: et si sic est, non inmerito mirabundus efficior, cogitans qualiter audiens casum doluisse non potuit, et si doluit, qualiter occultarit. Fere me michi subtrao cogitando, et videre dum nequeo, me mecum non esse confiteor: et pro constanti teneas, nisi tu scriberes, verbis cuius fidem prestandam integram semper credidi, contextam dicerem fabulam et procul dubio admirari desisterem. De sublato insuper multa dici possent et plura dicenda restarent, que cuncta tuo labori, tuo carmini cantanda relinquo. Scio tamen nos primo ituros ad illum quam ad rios sit ipse reversurus; et utinam ad illum moriendo vadamus, cum eum credam umbris piissimis apud elysios campos sotiatum, et pedibus et lacertis obmissos iterum temptare labores! Et licet cinis et vulgi fabula tantum apud nos concives de ipsius operibus relicta sit, quod ab altero seriosius accipies, scilicet quid actum sit in funere suo, paucis explicare libet. Funebris pompa permaxima et honorabilis VII ydus aprelis ducta est a domo sua usque Cartusium. Nam primo, pari concursu utriusque sexus civium omnium, non solum pars ea civitatis in qua et natus et pueritiam duxit gloriosus iuvenis noster et unde funus discessurum erat, sed omnis civitas usque ad partem illam placidi collis in qua Gai pomtificis sacellum nosti, ita plena gentium fuit, ut mirarentur omnes qui cernerent; catervatim demum fere ab omnibus isque ad civitatis ianuam, a quamplurimis usque sotiatus ad tumulum. Non vulgari more delatum corpus exanime, sed in equis inusitatum feretrum eius superpositum ornatum syricis integumentis quamplurimum processit, et, ut verbis utar Virgilii, *illud omnis tectis agrisque effusa iuventus | turbaque miratur matrum, et prospectat euntem,| attonitis inhyans animis*. Obmicto funesta lumina, sacerdotum cetus pacem illi a superis cantu funebri deposcentes, sonipedes arma tela et signa derelicte militie reliqua. Longum esset et inexplicabile fere cuncta suis ordinibus velle retexere; hoc tantum sufficiat: quasi ab omnibus conclamatus atque defletus Laurentius est, in tantum, militie visis insignibus postergatis et amicorum servitorumque squalore obsitis vestibus, reviguit pietas! Tandem, post longum in sui laudem cuiusdam egregii teologi sermonem, quieti perpetue illum non sine merore tradidimus; nec illi meo iudicio quicquam superagendum restat, nisi quod ipse tu musa flebili cantaturus es. Sed, cum de hiis ad presens satis verbigeratum sit, ad alia vertendus est calamus. Si bene vales et votis cuncta succedunt, gaudeo: et magis, si te ipse cognoveris. Optabam equidem et proposueram ut te estate proxima viderem et tuum dominum patremque meum episcopum florentinum Neapoli: sed, ut iam supra dictum est, ne felicium septator vocer, timeo ne desistam. Carmen tuum in Florentinos vidi et laudo: nam vera dicit, et utinam sic omnibus tuis meisque concivibus notum esset prout michi est: forsan non frustra contingeret! Verum nescio utrum dicam ducamur an trahamur a fatis an potius volentes obviam eamus exitio. Nil boni, nil iusti, nil fidei, nil consilii livor edax atque habendi cupiditas seva nostro liquere senatui reliquisque. Asiatice condam delitie Grecis, asiatice demum greceque Romanis exterminio fuere: nostre non ipsos pessundant et ex florido culmine in sterquilinium redigunt redigentque. Proth mortalium pudor et ignavia, proth ridiculum quorundam fastidium, qui effeminatos homines incestuosissime Veneri totis viribus obsequiosos sub acri Marte insulsa quadam fictione progenitos volunt! Ita Deus pacem meis imponat laboribus, ut michi in posterum forsan peregrinaturo iam carius Certaldi cognomen est quam Florentie. Superum, oro, pietas videat et lumen desuper infundat errantibus! Expectas post multa forte quid faciam degens in tam ancipiti civitate. Accipe: more solito inter publicas privatasque occupationes ultra velle amxior: nam paulo post discessum tuum, ut sepius ante iam feci, satis commode meo iudicio, Seneca medio cum paupertate conveneram; sed nuper tenuis sibilus iocundioris fortune repente pacta confregit et in primos laqueos iam explicitum redegit, egitque ut qui mei securus mecum vivere ceperam, nunc fere alienus in pendulo dubitarem. Qui vir siem, vides. Spero tamen *dabit Deus hiis quoque finem*. Oro prolixitati parcas: et scribendi raritas et materia postulabant. Recommenda me cui vis, et potissime Barbato nostro. Et longum vale, mi magister. +Datum Florentie ydus aprelis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola8.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola8.txt new file mode 100644 index 0000000..d95a760 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola8.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Preclarissimo viro Francisco Petrarce laureato. +Ut huic epistole, preceptor inclite, ex alienis verbis principium faciam, *loqui prohibeor et tacere non possum*: nam hinc Silvani, cui obnoxius sum, reverentia ut taceam imperat, inde indignatio noviter commissi facinoris impellit ut loquar. Tacuissem equidem, credo, ni Silvani ipsius verba me coegissent ad calamum. Memini enim me legisse, et tu meminisse debes, in eiusdem Silvani commentariis verba hec: *Ostende me michi, inice de tam longinquo manum, arripe alliga ure seca, tumida comprime, supervacua rescinde, nec ruborem michi fecisse timueris nec pallorem*. Hinc animatus aliquantisper, amici reverentia cedet, et quod facti novitas traxit in mentem scribam, etiamsi egre ferre debuerit; tu autem que sub pastorali cortice tecta sunt, si libet, ingenio percipe. Credo memineris, preceptor optime, quod nondum tertius annus elapsus sit posquam senatus nostri nuntius Patavum ad te veni, et commissis expositis dies plusculos tecum egerim, quos fere omnes uno eodemque duximus modo. Tu sacris vacabas studiis, ego compositionum tuarum avidus ex illis scribens summebam copiam. Die autem in vesperam declinante a laboribus surgebamus unanimes, et in ortulum ibamus tuum iam ob novum ver frondibus atque floribus ornatum. Accedebat tertius vir virtutis eximie, Silvanus, amicus tuus, et invicem sedentes atque confabulantes quantum diei supererat placido otio atque laudabili trahebamus in noctem. Et ne cuncta seriatim referam, recolo nos non sine causa in colloquium devenisse, tale Silvano verbis principium faciente: *Heu! quo traxit inextricabile fatum formositatem Amarillidis nostre, quo pudicitiam, quo veteres honores, quo potentiam, quo maiestatis decus et silvarum imperium? Ex mente quippe coniugum cecidit! Pan quidem, cui sunt altaria cure et sacra ruris omnia, ea neglecta, transalpina incolit nemora, nec, alienigena vetusti decoris inmemor, de contingentibus curat. Sic et Daphnis, uxorius factus, cui arcus et tela sunt sudesque preuste, mosios terebrans montes, nostris conditus pastoribus armenta parvificat ytalica, et prostrate coniugis negligit iniurias. Edepol! eorum absentiam patienti transirem animo, si ferre possem que ex illa consurgant. Quid est, ut omiserim cetera, cernere Egonem rusticanum hominem, omissis ruralibus sacris quibus illum dudum Pan prefecerat, sumptisque spiculis congregatisque latrunculis, Ligurum occupasse silvas, et omnia fere pascua que Eridanus abluit et montes vallesque Insubrum fraude suripuisse, et in Emiliam Picenum ac Appennini colles Etruscosque acuisse dentes et ungues? Qua atrocitate eo ventum est, ut Amarillidis armenta greges atque pastores dispersi sint, exusta pascua, diruta presepia, incensa mappalia? Luporum excrevisse agmina et animalium quorumcunque rapacium, quid hoc videre est? Nonne satius foret apud rodopeos montes seu solitudines Arabum vel fervores Ethyopum tempusculum labilis vite huius consumere?*. Inde, indignatione crescente, vidisse potuisti eum, ellevatis oculis in superos, multa dicentem atque in Egonem infausta omina imprecantem. Quibus et te multo sermone assensum prestitisse memini, atque superaddentem, ob odium in Egonem, longa verborum serie Daphnim pro viribus provocasse in deiectionem tam scelestium hominum et prisci decoris restaurationem; que omnie tanquam laude digna, et aprobasse verbis memini et commendasse memorie. Nunc quid ex iam dictis velim aperiam. Pridie quidem IIII ydus iulii forte Ravennam urbem petebam visitaturus civitatis principem, et ut ferebat iter, Livii Forum intravi. Ibidem, dum aliqualem moram traherem, et ecce amicus affuit: nec multa dixeramus adhuc et ecce de Silvano ceptus est sermo; qui dum traheretur, dixit ille: *Audivi, dilecte michi, quod in auribus meis mirabile est, solivagum Silvanum nostrum, transalpino Elicone relicto, Egonis antra subisse, et muneribus sumptis ex pastore castalio ligustinum devenisse subulcum, et secum pariter Danem peneiam et pierias carcerasse sorores*. Non mentiar, audiens obrigui; tandem, verborum eius memor, impossibile dixi. Inde post dies paucos Ravennam forte venit Simonides; hic a Silvano de materia hac litteras scriptas ostendit, et sic certior factus in celum et Silvani facinus clamavi, dixique: *Admodum credenda sunt omnia!*. Putassem quippe prius dammas subegisse tigres aut agnos lupos fugasse quam adversus sententiam suam egisse Silvanum. Quis de cetero scelestos accusabit, quis impudicos lascivos avarosque dampnabit, posquam noster sic exorbitavit Silvanus? Proth dolor! Quo honestas, quo sanctitas, quo eius abiere consilia? Eius, quem trucem, quem immanem nunc Polifemum nunc ciclopem vocitabat, amicus effectus est; cuius stomacans dampnabat audaciam superbiam tyrampnidem, iugum non tractus non coactus sponte sua subivit! Firmabat, si satis memor sum, omnino et iamdiu Crisidem abdicasse repulisse et amplexus eius prorsus respuisse, illam terre nuncupans fecem, sordidam dicens atque dampnosam: et nunc, si verum fert Simonides, quoniam ornatam monilibus, decoram lapidibus, insignitam corillis Eridanum secus comperuit, non erubescens eius ivit in oscula et tugurio suscepit amicam! Quod hoc malum? que furia? quis deus illi mentem induit novam? quis veterem abstulit? Quod dudum senex Argus, maximus Daphnis, pastor gallus et ipse Pan arcas presidens ceteris nequivere, potuit Egon infamis, potuit Crisis incesta? Mirarer minus, si ab eo in Ciceronem atque Anneum decantata non audissem. O preter creditum facilis animus et ad quecunque vertibilis! Me miserum! si Sorgia, si Parma, si Brenta sordebant, non fluvius alter quam Ticinus aridam poterat sedare sitim? Non se solum labe hac sua Silvanus infecit, sed te me reliquosque, qui vitam, qui mores, qui cantus et calamos eius toto ore, totis viribus, apud quascunque silvas apud quoscunque pastores efferebamus, fedavit innocuos. Credisne quieturos hos ad quos venerit scelus hoc, quin in eum clamitent? imo iam clamitant et convitiis inhonestis veterem eius famam deturpant, falsam, fucatam, fictitio splendore coruscam dicentes; sic et nos adulatores falsidicos mendaces obscenosque esse homines per trivia et nemora asserunt. Sed puto eum in excusationem forte venturum, dicturumque se novisse quod fecerit, sed acri indignatione percitum fuisse eo quod a silvicolis suis pridie lusus sit, qui cum illi veterem silvam et paterna pascua iniuria illi olim sublata restituissent, ei demum levitate sua, non suo crimine, surripuissent. Quod factum queritur verum est; nemo me melius novit: medius fui talium atque curator, et muneris oblati portitor. Et absit ut indignationem huiusmodi dampnem; non saxei sumus homines aut omnino notitia rerum inexpertes, imo sensibiles et aliqualiter oculati: pessime factum est, nec absque facientium nota. Sed auferat Deus ut credam a quoquam sancte iuste aut honeste ob quamcunque iniuriam illatam adversus patriam agi posse. Nec deducat in medium: *Si hostis patrie, iusta indignatione motus, amicus factus sum, non tamen in bellum irruo, non vires impendo, non presto consilia*. Concedatur; hoc quin factitet negare non potest: scilicet quin una cum Egone letetur dum andit ruinas incendia captivitates mortes rapinas et soli patrii desolationes et ignominias, quod pregrande piaculum est. Sed sinamus bellica. Hic solitudinum commendator egregius atque cultor, quid multitudine circumseptus aget? quid tam sublimi preconio liberam vitam atque paupertatem honestam extollere consuetus, iugo alieno subditus et inhonestis ornatus divitiis faciet? quid virtutum exortator clarissimus, vitiorum sectator effectus, decantabit ulterius? Ego nil aliud nosco quam erubescere et opus suum dampnare, et virgilianum illud aut coram aut secus cantare carmen:*Quid non mortalia pectora cogis | auri sacra fames?* Nunc, preceptor egregie, cum multa supersint que in eum, nisi aliud ostendatur, dicere possim, tu quid dices, cui indignatio maior et facundia amplior est? quid suus sacer Monicus dicet? quid suus Socrates? quid Ydeus, Phitias aliique plurimi, qui eum a longe tanquam celestem hominem et unicum inter mortales exemplar honesti spectabant mirabantur et laudibus sublimabant? Puto dampnabitis omnes et dolore amxiabimini. Cum igitur ratum habeam quoniam tibi pre ceteris fidem prestaturus sit, queso ut illum redarguas tuisque moribus a tam infausto scelere retrahas et ab immanissimo homine tam splendidum decus, tam dulce solatium, tam maturum consilium amoveas, ut illi veterem restituas famam et tibi nobisque silvisque nostrum iocundissimum atque amantissimum hominem. Vale. +Ravenne XV kalendas augusti, ferventi atque commoto animo, +Iohannes Boccaccius tuus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola9.txt b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola9.txt new file mode 100644 index 0000000..383c447 --- /dev/null +++ b/testi_1/GiovanniBoccaccio_epistola9.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Clarissimo viro atque preceptori optimo domino Francisco Petrarce poete laureato Iohannes de Certaldo salutem. +Oppinaris, virorum egregie, ut nuper cum fide retulit noster Donatus gramaticus, Petrum ravennatem cum Damiano unum et idem, cupisque vitam et si qua eius reperiantur opuscula; et quia ravennas fuerit, arbitraris penes Ravennates hec omnia plenius quam alibi reperiri, meque, quod apud eos infortunio meo morer, sollicitas ut copiam ex omnibus sumptam tibi Mediolanum transmictam. Satis adverto, nil invisum nil indiscussum pretermictere velis, si possis equidem, tanto viro: commendabile plurimum reor. Verum unum mirarer, si de particularibus integra posset exiberi doctrina: te scilicet duos homines plurium seculorum lapsu ac etiam patria et fere dignitate dispares unum et eundem arbitrari. Sane, quoniam satis credibile est, pauperem et inhertem bubulcum Exiodum vel Maronem vel quem mavis ex tam magnis agriculture doctoribus de fecunditate aut sterilitate alicuius a se cogniti soli, seu qualiter circa effodiendam vitem aut arbusta plantanda ducendus sit ligo, vel boves ut in rectum sulcus evadat, facile posse docere; ac etiam certissimum, solius Dei esse cognoscere singula: absque tui oris seu animi rubore patieris si ego, minimus ex auditoribus tuis unus, bona semper cum pace tua, erroris huius nebulam, antequam ad ulteriora progrediar, paucis absolvam. Satis equidem esse compertum volunt quidam hiis in partibus honesti homines, tam etate quam etiam dignitate venerabiles, non unum sed duos, ut iam pretactum est, et longe diversos, hos quos dixi unum putabas fuisse Petros. Nam, cui cognomento ravennas est, non a patria, cum imolensis fuerit origine, sed a presulatu Ravennatum maximo, quem circa trecentesimum et quinquagesimum Christi annum gessisse demonstrant, iniunctum asserunt, insuper affirmantes, in natali patria eum diem ultimum clausisse ac ibidem in basilica Cassiani martiris eius sepulcrum sacris honoribus ab incolis venerari: esto velint alii, eum Gregorii pape tempore, post sexcentesimum annum a quo Verbum caro factum est, una cum eodem vixisse pontifice et eiusdem tanquam collocutoris sui in suo Dialogo fieri tam crebra mentio ab eodem. Sed de hoc alias. Damianus autem origine vere extitit ravennas, uti ea que de gestis eiusdem leguntur ostendunt, et ex heremo Fontis Avellane, cui tunc tam sanctitate quam etiam preerat officio prioratus, a Stephano VIIII pontifice summo ad apicem hostiensis episcopatus et cardinalatus insigne promotus est; qui quidem Stephanus post millesimum annum ex quo Deus natus est homo, pontificatum tenuisse quorundam testantur annales. Habes ergo, qui unum sortiti sunt nomen, tempore patria dignitate et cognomento fuisse diversos. Nunc, ut studiis tuis et laudabili exercitio satisfactum sit, ad reliquum veniendum est. Dum igitur Damiani, circa quem amici relatu potissime angebaris, acta inter Ravennates ab ipsis Ravennatibus instanter perquiro, non aliud penes illos invenio, preter sancti hominis nomen, quam si extremos Hispanos de gestis aut moribus Yndorum interrogem: et quod turpius est, ut de reliquis sinam, dum ipsos suos non dicam urbanos, heremitas sed suos percunctor, non aliter stupidos video verba suscipere, quam si de quo velis Thebaidis solitudinis et antiquissimo heremita perquirerem. Stupeo et ego, tam conspicuum religione virum inter concives et vestium tantum non operum successores, et in cenobio quod secus adriaticum litus suo opere constructum est et in quo ipse primus sue professionis heremitas instituit Peccatorisque cognomen assumpsit, non aliter cognitum cernens quam a Mauris Lucianum bellovagensem seu armenum Basilium vel quem vetustiorem et exterum magis dicas incognitum. Iam, fateor, stomacans, tam suorum monacorum desidiam quam inertiam civium dampnans, a proposito desistebam: et ecce senex affuit quidam dicens: *Amice, memini, nisi fallor, audisse iamdudum quod viri huius Vitam, de quo queris solummodo, domi habere debeam; quam si cupis, perscruptemur et habeas*. Notavi quid diceret, et tu, quanta celebritate tam sacri hominis monimenta servaverit, potes advertere. Quid multa? Imus et introducor: paratur illico congeries maxima inutilium scripturarum fumosis egesta sacculis, quas dum me ipsum quasi credulum nimis riderem, et quicquid pro volumine rebar esse quod querebatur inspicerem, fortuna arbitror tua factum est ut quaternus ex papiro veniret in manus, quem et vetustate et incuria fere corrosum et mille seu aque seu spurcissimi liquoris alterius notis aspersum video. Abicere invisum volui, nec multum abfuit: erui tamen, cum torvis oculis prima eius in pagina inscripti operis titulum reiecturus aspicerem Vitam Petri Damiani. Letus ergo eventu, com quaterno in camerulam meam recessi, reperique ante omnia illam a Iohanne quodam compositam et Liprando cuidam tunc priori heremi Fontis Avellane transmissam; eius vero Iohannis nullum nec prenomen nec agnomen nec cognomen erat, hoc preter, quod se penes eundem Petrum in heremo et in presulatu fuisse liquido fatebatur, et quedam, in hiis que scribebat, vidisse etiam testabatur. Attamen, dum intentus cuncta legendo perquiro, nedum sinamus pro meritis reverendissimi viri sed nec ingenio tuo satis digne conscriptam comperio, quin imo tanta et incomposita abundantia supervacaneorum verborum exundantem aspicio, ut michi etiam legenti inferret fastidium; quam ob rem, ratus illam tibi demptis superfluis cariorem, nil ex substantialibus pretermictens, paululum lepidiore sermone Iohannes Iohannis scribens vestigia imitatus sum ut tibi transmictam. Si quod tibi gratum sit feci, bene se habet; si originalem illam muliercularuin conventibus quam disciplinato homini aptiorem volueris, scribito: ego ut habeas curabo solerter. Et cum nil aliud ex eo hucusque compertum sit, verbis finem facio. Vale, preceptor eximie. +Scripta in cloaca fere totius Gallie cisalpine IIII nonas ianuarii. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_ Epistole.txt b/testi_1/Misc_ Epistole.txt deleted file mode 100644 index 6a5853e..0000000 --- a/testi_1/Misc_ Epistole.txt +++ /dev/null @@ -1,124 +0,0 @@ -Manfredus dei gratia rex Sicilie Francisco Simplici vicario in Tuscia generali, dilecto consanguineo, familiari et fideli suo gratiam suam et bonam voluntatem. -Ut fidei tue sinceritas, rationis misterio circumfulta, evidenter inspiciat, quod divine bonitatis clementia rebus mandato fictis et falsitatibus persuasione delusis stabilitatis emolumentum non exhibet nec eas patitur in sui malitia suscipere incrementum, presenti litterarum compagine, licet calamo huiusmodi successionis eventus de tam vili rustico subici non deberet, tamen, quia principes factionis eiusdem divina provisio plectendos regie maiestati submittit, tibi ad gaudium nuntiamus, quod ipsius iuste dispositionis gratia regie vir ille neqnam, sue necis avidus impetrator, qui sibi paterne dignitatis et nature titulum adoptabat, per Henricum de Vigintimiliis, comitem Insule-maioris, dilectum consanguineum, familiarem et fidelem nostrum, et alios fideles nostros ipsarum partium, qui ad destruendum huiusmodi falsitutis propositum viriliter anhelabant, maiestatis nostre carceralem angustiam vinctis, ut decuit, manibus introivit, per fideles nostros Castri-Iohannis precipue, qui ipsum delusoriis honoris preconiis receperunt, ut eum deciperent, qui eos decipere proponebat, non ut imperator in solio, sed ut vituperatus in elogio interceptus. -Videat ergo discretio tua, qualiter ipsius miseri fallax intentio a falsis deluditur et a tam subito felicitatis culmine, ad quod, ut ipsum deluderet, fortuna provexerat, infeliciter corruit et ad ultimi supplicii erumpnosam et asperam miseriam ipsum ínstabilis inopinate reduxit. -Propter quod constantia tua discernat et videat, quod cuiuslibet falsitatis contentio, licet in exordio concipiatur affectu, ad effectum verumtamen non pervenit, quoniam, qui a veritate non inchoant, non poterunt in veritatis finibus terminare. Cecidit ergo eius sophistica gratia et ipsius iam corruit felicitatis abusiva, que naturalis fundamentum originis non habebat. -De quo poculum alacritatis assumens in solito fidei robore, quam a paternis traxisti cunabulis, circa maiestatis nostre servitia curiosus existas, ea, que honorem et exaltationem culminis nostri respiciunt, cum sollertia qualibet procurando, cognoscens apertius, quod per divinam iustitiam, que ius suum unicuique tribuit, nostra regnat potentia et prestat ipsa nobis de nostris infidelibus ultionem. Nos enim, ut iuris est et humanitatis exposcit clementia, bene meritis respondemus ad premia et infidelibus obstinatis ad penalitatis debite meritam portionem. Idcirco hec grata nova ad notitiam tuam deducimus, ut primo intrinsecus tuis rotatis visceribus a te tamquam a preside ad fideles alios ipsarum partium per letitie rivulum derivetur, que ipsis ad gaudium, presentium formam tuis ínserens litteris, alacriter studeas intimare. - -Conradus regis in Marchia vicarius generalis nobilibus viris potestati consilio et comuni Auximi domini regis fidelibus salutem et amorem sincerum. Licet in nobis firma credulitas non quiescat, intelleximums tamen, quod apud Monticulum quedam militum quantitas nuper accessit. -Ne igitur sub solite securitatis fiducia ab eisdem rebellibus dampuum aliquod incurratis, predictum negotium vobis previdimus intimandum, devotionem vestram hortantes, quatenus circa custodiam vestram sic existatis continua cura pervigiles, quod vobis nulla molestia inferatur. Nos enim circa salutem vestram intendimus, cum die Mercurii quartadecima mensis presentis iunii una cum comuni civitatis Fírmane et aliis fidelibus de contrata ad depopulationem rebellium de Montegranario protendere disponamus; transacto predicto tempore in contrata ipsa erimus cum masnada regia duce deo. - -Iordanus de Anglano dei et regia gratia comes Sancti Severini potestati, consilio et comuni Tollentini domini regis fidelibus, dilectis sibi salutem et amorem sincerum. Cum statim, nobis descendentibus a guasto de obsidione Cinguli, contra Monticlum cum eodem exercitu procedere proponamus, devotioni vestre ex regia parte qua fungimur auctoritate mandamus, quatenus sic opportunis operibus existatis in continuo apparatu muniti, quod ad alias requisitionis nostre litteras ad nos supra dictum Monticlum per comune remota di1atione qualibet veniatis, ita quod, si de sero receperitis alias -litteras nostras, mane summo sequenti coram nobis vos comuniter presentetis, parati pro maiori parte ferris ad guastum et expensis VIII dierum in omnibus opportunis; ordinantes, qualiter copia horum affluens de terra vestra ad dictum exercitum continue deferatur. Data et cetera. - -Quantis afflictionibus quantisque adversariorum dei et ecclesie morsibus opprimamur, apostolice sedis notitiam tam fama volante quam referentibus certis nuntiis credimus non latere. Sed ut nobis tamquam vere indigentibus vestre pietatis ianua in veloci ac sufficientí subsidio possit efficaciter aperiri, que nuper nobis per infortunium acciderunt, vobis curamus lacrimabiliter intimare. -Cum igitur comes Iordanus in obsidione civitatis nostre dampnabiliter iudicaret, venerabilis pater dominus Manfredus Veronensis electus tamquam dominus magni cordis, qui nobis in provincia preminebat ut pastor bonus, qui animam suam pro suis ponere ovibus non formidat, tantornm dampnorum ruinam tollerare non valens, voluít cum militia nostra insultum facere in exercitum comitis memorati; qui cum ab insultu rediret, adversariorum milites ipsam nostram militiam insequentes eundem dominum marchionem per sui equi precipitium vel occasum cum duobus nostris militibus ceperunt personaliter et duxerunt. -Propter quod, sancte pater, cum tanti ac talis gubernatoris simus solatio destituti, sicut oves sine pastore, regimine deviantes, vestre vestrorumque fratrum sanctitati devotis precibus supplicamus, ut nobis ac provincie Marchiane potentem et magnificum capitaneum in manu forti, robusto brachio sic celeriter destinetis velut noster pater et pastor, cui tam animarum quam corporum cura pertinet generalis, quod a tantis imminentibus periculis respiremus. - -Licet de dilecto filio Manfredo Veronensi electo et rectore ducatus, qui, sicut accepimus, manus hostiles inciderat, gravis et amarus cruciatus emerserit et tam nos quam vos etiam ac ceteri confideles nostri de Anconitana marebia, pro quorum defensione personam suam innumeris periculis et dubiis bellorum eventibus exponebat, maximam de captione ipsius dolendi materiam habeamus, verumtamen et eorundem confidelium animi non debent tanta ex hoc mestitudine deprimi, amaritudine deici, quod in nostra et totius defensione patrie velut pusillanimes in omnibus torpeatis, quin immo eo vigorosius tamqnam viri fortes hoc adversitatis tempore resistere hostibus et pravos eorum conatus elidere, quo maiora et potentiora sibi premia laudis acquirunt hii, qui lorica constantie et perseverantie galea premuniti assumunt spiritum fortitudinis in adversis. -Sperantes igitur vos in huiusmodi necessitatis articulo fore viros stabiles et fideles, universitatem vestram monendam, rogandam, confortandam, sollicitandam attente duximus et hortandam per apostolica vobis scripta mandantes, qnatenus illam firmam servantes constantiam illamque constantie firmitatem animi, quam hactenus circa Romanam habuistis Ecclesiam, retinentes, propter adversitatem huiusmodi nullatenus a vestre terre defensione ac comunis tam ipsius Ecclesie quam vestri prosecutione negotií desistatis, sed tamquam viri stabiles, quos temptationum impetus non curant, invasionibus predicte marchie viriliter resistere procuretis, possibilitatem vestram contra vestros et predicte persecutores Ecclesie magnanimiter exercentes, ita quod predictam ob hoc vobis obligetis Ecclesiam, nosque ac fratres nostri hoc in libro eterne memorie conscribentes reddamur exinde ad promovenda vestra spiritualia et temporalia commoda promptiores. Nos enim tam sinistro intellecto rumore statim convocavimus fratres nostros et cepimus deliberare cum eis, qualiter non solum vobís et predicte marchie de defensore idoneo, verum etiam promotioni dicti negotii possimus utilius et efficacius auctore domino providere. Sed pro vestrarum corroboratione mentium has fore vobis decrevimus 1itteras premittendas. - -Petrus miseratione divina saneti Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis, apostolice sedis legatus Iacobo de Morra salutem in domino. -Dum longinquiori mora et maiori locorum distantia separati fieri vester more solito compatriota nequimus, sollicitiores efficimur, ut ferventius de vestra petamus continentia recreari. Sciatis itaqne nos per dei gratiam plena sospitate vigere, quod de vobis audire nostra desideria sunt intenta, et statum vestrorum fidelium et provincie nobis intimare curetis, ut super hiis obtineat nostra notitia, quod intendit. - -Petrus miseratione divina sancti Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis, apostolice sedis legatus. Agnus dei, qui tollit peccata mundi, respiciens in servos suos misericorditer et brachium sue virtutis extendes contra querentes perdere iustum Christi sanguinem iterato, exercitum Romanorum, Campanorum et aliorum Ecclesie fidelium sub capitania nobilis viri domini Iohannis Archionis cousobrivi nostri, existentem in depopulatione Fulginei, potentia maiestatis gloriose precinxit eumqne die dominico proxime preterito circa mane, noctis adhuc non depulso silentio, devenientem ad conflictum eum exercitu comitis Acerrarum, misericordia superexaltante iudicium, exaltavit devictis totaliter hostibus et aliis eorum occisioni traditis, aliis fere omnibus, paucis omnino remanentibus, captivatis. Letemini ergo, filii, et processionaliter clerus et populus redemptori nostro, qui iusto iudicio dampnare novit reos mortis ad mortem, ad laudes et glorias assurgatis, ut, qui hac die dignatus est suorum fidelium misereri, dignetur et in aliis processus nostros misericorditer prosperare. - -Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis nobilibus et prudentibus viris potestati, consilio et comuni Auximanie salutem et sinceram in domino caritatem. Sancte matris Ecclesie decus salutemque fidelium salutifero zelo zelans, sanctissimus pater et dominus noster dominus papa de fratrum suorum deliberato consilio commisso nobis legationis officio pro status provincie reformatione benefica, decrevit nos nuper in marchiam Anconitanam sine more dispendio destinandos, data nobis ingenti multitudine equitum bellatorum ad hostium dante domino in partibus ipsis malitiam conterendam. -Eapropter, viri prudentes, a quibus erga Romanam Ecclesiam fructus devotionis exsequitur, cum nos ad iter illuc sine intermissione temporis accingamur, in brachio forti, vallati militum copia profecturi, nobilitatem et prudentiam vestram instanter requirimus et hortamur presentium vobis tenore mandantes, quatenus vos, erga sanctam Ecclesiam matrem vestram devotionis vestre titulum continuantes in bonum, ad recipiendum nos et comitivam nostram honorifice more fidelium et potenter, ut condecet, preparetia, ita quod devotionem vestram propterea prosequi benivolentia teneamur; firmiter opinantes, quod, dum statum vestrum cunctorumque fidelium ipsius Ecclesie totis affectibus exaltamus, vobis et toti provincie dirigente nos dextera domini prospere ac salubriter disponemus. - -Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis nobili viro. Scimus, dum fama clamat, quod animus vester, in Ecclesie devotione resultans, in honore ipsius et prosperis successibus gratulatur. -Ex hoc igitur vobis ad gaudium nuntiamus nos ex secreto consilio domini pape ac fratrum suorum conmisso nobis legationis officio in marchia Anconitana cum multitudine militum ad redemptionem et reformationem provincie sine more medio profecturos. Eapropter nobilitatem et devotionem vestram rogamus attente, quatenus ex hoc confortationis animum assumatis et refundentes in alios fideles Ecclesie pro nomine ipsius Ecclesie more solito fideliter ac ferventer agere studeatis, ita quod in fame parte et eiusdem Ecclesie gratia exinde fortius concrescatis nosque vobis exinde ad favorem et benivolentiam teneamur. Data. - -Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, Marchie, ducatus Spoletani et masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus Gaudiorum nostrorum vos esse participes affectantes, que dominus noster ad magnum honorem Ecclesie matris nostre, exultationem fidelium et proditorum non modicum detrimentum nec non ad utilitatem vestram contulit hiis diebus, vobis honorem Ecclesie et totius partis eiusdem zelantibus duximus ad gaudia repetenda. Noveritis igitur, quod, cum contra Raynaldum de Brunforte dei et Ecclesie proditorem, vestrum et nostrum perfidum inimicum, fecerimus cavalcatam unum ex melioribus castris ipsius, scilicet Collepetre, quod ipse inexpugnabile reputabat, favente gratia Iesu Christi viriliter cepimus et ad mandata Ecclesie retitemus; propter quod noster districtus defenditur et ad offendendam aliam terram proditoris predicti facilis est ingressus. -Qua quidem victoria, manu domini faciente potius, habita, die septimo intrantis mensis madii equitavimus contra eius castrum, quod diutius obstaculum nostrum fuit, ipsum viriliter et potenter taliter undique expugnando, quod de ipsius captura nulla dubietas habeatur. Sergentes, qui erant ad ipsius castri custodiam deputati, a nostris expuguatoribus superati castrum ipsum nobis libere dimiserunt, petita a nobis et obtenta solum misericordia de personis; et sic castrum ipsum destrui funditus fecimus, magna quantitate balistarum et aliarum rerum, que reposite fuerant in dicto castro, ad nostram civitatem primitus apportata. -Quare dilectionem vestram duximus presentibus exhortandam, quatenus de predictis gaudium assumentes circa servitia Ecclesie, offensionem infidelium ac vestram defensionem sic more solito vigiletis, ut vester status semper de bono in melius augmentetur. Scitote pro certo, quod vestra et nostra salus et Províncialis cum victorioso exercitu, ut de novo didicimus, est in procinctu ad Urbem celeriter veniendi. - -Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, ducatus Spoletani, Marchie, masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus nobili viro Benvenuto domini Michaelis civi Anconitano, dilecto familiari suo salutem in domino. Dignum ducit nostre intentionis attentio te favoris nostri fulcire decore tuisque commodis gratiose concurrere, dum gratum te nostris obsequiis novimus et nostris acceptum aspectibus experimur. Eapropter potestariam masse Trabarie ac regimen pro anno instanti proximo tibi presentium auctoritate concedimus ad decus Ecclesie dirigendum, mandantes ac etiam statuentes, ut tibi ab hominibus dicte masse super hiis, que ad regimen ipsum pro dicto tempore pertinent, intendatur humiliter cum exhibitione consueti salarii et efficaciter pareatur; penas, condempnationes et banna, que propterea tuleritis in rebelles, rata inviolabiliter habituri. - -Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, ducatus Spoletani, Marchio, masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus nobili viro potestati salutem in domino. -Volentes, quod regimen civitatis, quam ad fidelitatem sancte matris Ecclesie in eminentis fidei constantia continuo experimur, per vos et officiales vestros sine difficultatis et impedimenti alicuius obstaculo peragatur, considerantes etiam vestre fidei puritatem, quam erga eandem ecclesiam habere vos novimus argumento probabili, presentium vobis auctoritate plenam et expressam absolutionem et licentiam impertimur, ut idem regimen vestre bonitatis arbitrio absque capitulorum ipsius civitatis observantia, a qua vos et vestros officiales, iudices et notarios decrevimus absolutos, prout vobis videbitur, peragatis, et si hactenus ab ipsorum capitulorum observatione in aliquo vel aliquibus discessistis, vos et vestros auctoritate qua fungimur reddimus absolutos, nolentes, quod occasione huiusmodi aliqna vobis per comune vel speciales civitatis eiusdem inferatur molestia vel rationis exhibitio aliquatenus exigatur. In cuis rei testimonium presentes litteras fieri iussimus et nostro sigillo muniri. - -Grandis et antiqua dilectionis inmensitas et amoris experti continuata sinceritas fiducialiter nos admonent et inducunt, ut ad revocandum vos ab erroris caligine nostros vobis ambaxiatores et litteras destinemus. -Nam sic vos tenerrime diligimus cum effectu, sic desiderabiliter peroptamus, ut spreto itinere tyrannie pravitatis ac animo persecutionis dei et Ecclesie sacrosancte ad ipsius Ecclesie gremium, cui spiritualiter et corporaliter subesse debetis, tamquam devoti sui filii redeatis, et ut expressim vobis, que super hiis intendimus, referantur. Ecce discretos ambaxiatores nostros ad vos duximus destinandos, dilectionis vestre gratiam rogantes attente, quatenus super hiis, que vobis ex parte nostra proponent, et fidei plenitudinem et operis effectum sic favorabiliter prebeatis, quod semper ut hactenus fraterni amoris copula nos coniungat et de tenebrarum nebulis ad claritatis lucem vestra discretio convertatur. - -Cum de fide ac legalitate nobilis viri domini Ormanni de Saxoferrato dilecti nostri geramus in domino fiduciam pleniorem, ipsum capitaneum vestrum tenore presentium duximus statuendum, volentes et presentium vobis tenore mandantes, quatenus ipsi in omnibus et singulis, que ad ipsum officium pertinere noscuntur, plene intendatis et sibi efficaciter obedire curetis. Alioquin penas et banna, quas vel que rite tulerit in rebelles, ratas habebimus et faciemus inviolabiliter observari. - -De fide, legalitate, prudentia et devotione vestra plenam in domino fiduciam obtinentes, liberam vobis auctoritate presentium concedimus potestatem, quod castrum et homines de Fabriano at aliis locis quibuslibet, qui ad mandata Ecclesie Romane et nostra redire curaverint, nostro nomine ad gratiam ipsius Ecclesie ac nostram habeatis, eisdem offensas remittentes, pacta et promissiones facientes in omnibus et circa omnia, prout videritis expedire. -Nos enim remissiones, pacta et promissiones quaslibet, quas eisdem et eorum singulis duxeritis faciendas, ratas e gratas habebimus et curabimus auctore domino inviolabiter observare. In hiis autem, que cum Fabrianensibus exsequenda videritis, consilium et auxilium nobilium virorum devotorum Ecclesie sollicite requiratis, sic vos in hiis et aliis, que honorem dicte Ecclesie et nostrum respiciunt, habituri, quod devotionem et studium vestrum dignis laudibus commendemus. - -Sanctissimo patri domino Martino sacrosancte et universalis Ecclesie summo pontifici Karolus Jerusalem et Sicilie rex se ipsum ad pedes. Ad prosequendum imperii Costantinopolitani negotium, cuius nos sancta mater Ecclesia excelso diademate coronavit, amicomm nostrorum per partes Ytalie invocamus auxilia, ut nostri cordis affectio, quam ab equitate originem traxisse perpendimus, laudabilem sortiatur effectum. -Cumque Pisanis, quos aliquomodo reputamus amicos, veluti qui per ceteros Ytalicos habentur potiores in equore, litteratorie direxerimus preces nostras, ut apparatum decem galearum amicabiliter nobis inpenderent, et nostris precibus inhibuerint auditum, vestre clementíe genutenus supplicamus, quatenus comuni Pisarum vestris iniungere dignemini litteris, quod ad ipsius recuperationem imperii nobis prestet auxilium et favorem, ut illius gratia, qui dator est omnium, et amicorum exhibitione subsidii exoptate dignitatis obtentu letetur filius et filialis letitie sancta mater Ecclesia non sit expers. - -Sanctissimo patri et domino Martino sacrosancte et universalis Ecclesie summo pontifici Rolandus de Brunforte potestas, consilium et comune Pisani se ipsos ad oscula circa pedes. -Est nobis causa iustissima, si regi Karulo galearum denegamus auxilium, dum nostris remigiis intendit invadere,quem nove amicitie federa nobis iungunt. Verumtamen, postquam de vestre sanctitatis aribitrio processisse dignoscimus, etsi forsan inviti, in his et aliis respondere conabimur votis suis. - -Michael in Christo fidelis deo, Romeorum imperator ac moderator, Angelus Comninus Paleologus, novus Costantinus et semper augustus probis et sapientibus viris dominis potestati, capitaneo, anzianis, consilio et comuni Pisarum salutem et amoris perpetui firmitatem. Fidei amice sinceritas, amicorum unitiva fidelium, non verborum applausibus, sed operum experientia conprobatur. -Conprobata est utique apud nostre dilectionis constantiam constantis et intime dilectionis intimo emulo, alieni cupido, invisori prosperitatis alterius et totius nequitie fomiti, qui contra nos violentum exercitum pro viribus intendens extendere in deum et homines autumat, quod regni nostri nobis extrema remaneant, postulata navigia denegastis. -Ex quo vobis regratiantes ad previum, sapientiam vestram precamur, quatenus sic provide, sic constanter velitis in laudabili perseverare proposito, quod mutue dilectionis intimitas hinc inde mutuis initiata principiis duce domino de bono in melius percipiat augmentum. - -Karulus illustris Ierusalem et Sicilie regis primogenitus, princeps Salernitanus et honoris montis Sancti Angeli dominus ac eius in toto regno Sicilie vicarius generalis viris nobilibus et discretis potestati, consilio et comuni Sancti Miniatis dilectis et devotis suis salutem et sincere dilectionis affectum. -Probata vestre constantia puritatis, quam in grandibus persepe negotiis demonstratis, certam nobis prestat fiduciam et suggerit spem securam, ut in cunctis, que domini patris nostri nostrique nominis et honoris exaltationem respiciunt, benivolentia vestra nobis prompta conveniat et devota, grata concurrat, et quanto maior necessitas imminet vel urgens utilitas persuadet, tanto vos securius sollicitemus et fiducialius requiramus. -Cumque adveniente primo futuri veris grata temperie deo preduce proponamus in rebellem insulam Sicilie potentialiter pertransire ad conculcandam hostilem superbiam et rebellium contumaciam edomandam, volentes vos laborum participes et victorie nostre reddere non expertes, universitatem vestram amica mente requirimus et affectuoso corde rogamus, quatenus quantitatem aliquam balistrariorum et lanciariorum peditum preparantes, illam ad nostrum exercitum transmittatis qui usque ad medietatem instantis mensis aprilis ad tardius, cum liliorum signa victricium indubitanter proponimus in Sicilie solo diffigere, ad nos profecti perveniant nostroque felici exercitui se coniungant, ita quod, ex devotorum viribus nostre partis adaucta potentia, contineantur elata colla superbie, fine facto laboribus cum honore. Super quibus exhibitionibus presentium nostri nuntiis, quos pro hoc decrevimus ad vos specialiter mittere, fidem velitis credulam adhibere. -Data Neapoli per Bartholomeum de Capua iuris civilis professorem, dilectum familiarem et consiliarium nostrum. - -Alfonsus dei gratia rex Aragonum et cetera. Inter alia, que de nostre mentis proposito prodeunt, prodit, ut Karulo regi Sicilie, qui et nobis et nostris permulta presumpsit inferre, bellum, in quantum se potentia votis nostris accommodat, inferamus. -Intellecto siquidem, quod ipse Karulus Constantinopolitanum imperatorem nove amicitie linea vobis iunctum velut nequam et inpius presumptialiter intendit invadere, in armario cordis nostri firma dispositione concepimus eiusdem regis ad posse presumptuosis ausibus obviare. -Intendimus namque, dum de vestra voluntate procedat, in sui motu itineris, quod erit frivolum, ut frustra iaciatur rete ante oculos pennatorum, regnum introire Sardinee ibique residentiam facere, ut sperare licet, cum exfortio gentis nostre. Itaque, cum rex ipse credet sub fabula sibi subdidisse Romeos, invenient Siculi nostro dominio infallibiliter se subiectos. - -Illustri et excellenti viro domino Alfonso regi Aragonum talis potestas, talis capitaneus et cetera honorum augmenta felicium. -Preteriti experimento discriminis tenemur esse pro debito tranquillitatis prospere cognitores. Cum igitur dudum et presertim cum rege Karulo habuerimus dampnosa litigia, que nobis et illi Christi gratia sunt sedata salubriter, nolentes sancte matris Ecclesie et ipsius regis indignationem incurrere, respondere petitioni quam facitis non audemus. -Quare, ut supplicamus attentius, nos in hac parte recipiat regalis magnificentia excusatos. - -Egregio et magnifico viro domino Ugolino vicecomiti, indici Gallurie et tertie partis regni Callaritani domino vicarii, consilium et comune Ponturmi felicibus habundare successibus et se promptos ad cuncta beneplacita et mandata. -Quamvis nulla contulerimus grata vobis, quibus inesse debeat audacia postulandi, attamen pura cordis et amica sinceritas, que inter predecessores vestros et comune Ponturmi antiquis est radicata radicibus, promptam nobis prebet audaciam, ut pro nostris et nostrorum imminentibus negociis amicorum vobis porrigamus sub confidentia preces nostras. -Hinc est, quod, cum Rubeus Baroncini honorabilis terre nostre terrigena exposuerit coram nobis, quod quidam frater eius nomine Baroncinus seu Kaleffus demens quodammodo, qui non patris nec propinquorum sensibus se regebat, veniens de Maritime partibus cum Pisanorum comitiva satellitum, vestro captus in carcere detinetur. -Quare porrigimus vestre nobilitati precamina, quod vestri honoris gratia et nostris intervenientibus precibus dictum captum velitis restituere libertati, scientes indubie, quod quicquid eidem feceritis liberalitatis et gratie, comunitati nostre et cuique predicte comunitatis homini reputabitur esse factum. - -Viris magna potentia et nobilitate munitis P. D. potestati, capitaneo, consilio et comuni civitatis Florentie fraterna amicitia sibi iunctis consilium et comune civitatis Perusii cum salute iocunda felicia felicibus cumulare. -Missam nobis de celo triumphalem letitiam hiis diebus, ut sine falsitatis mixtura rei geste certitudinem cognoscatis et ut gaudeatis nobiscum, stilo veridico nuntiamus. -Nam die penultima mensis februarii precedentis dominus Gentilis de filiis Ursi generalis capitaneus guerre nostre cum suis militibus preclectis et nostrorum equitum et peditum multitudine copiosa, simul cum extrinsecis Spoletanis viriliter et potenter civitatis Spoleti territorium intraverunt ad predictos extrinsecos infra civitatem predictam statui pristino reducendos. -Cui proposito tenentes gubernacula dicte terre cum suis viribus universis animosis conatibus resistere temptaverunt. Cumque ab utraque pate duro discrimine pugnaretur, omnipotens Iesus Christus, ex alto respiciens iustitie nostre causam, sic accinxit robore gentem nostram, quod pars adversaria sustinere nequivit, dura strage et exterminio iam afflicta, ita quod infiniti ex ipsis ceciderunt in terram fractis cervicibus expirantes, eorum quam plurimis nostris conclusis in manibus et carceribus captivatis. -Ob cuius rei accidens sic est ipsorum hostium enervata potentia, quod nostre voluntati cum dei munere cito subiugabitur dieta terra. Que vobis gratulanter mandavimus, ut aliis nostris confratribus et amicis pro gaudio speciali per vestros nuntios declaretis. - -Magnifico domino et excelso, domino Cani de la Schala civitatis Verone inclito capitaneo generali G. natus domini Franceschini Mutinensis capitanei prosperorum successuum beatitudinem et se ipsum. -Indesinenter iam diu per me et meos maiores attributa devotio, qui nomen imperii fatebantur, et vobis et vestris maxime, quos in istis partibus Romanum imperium pro se ipso egregios propugnatores persensit, meum demulcet animum fiducia clare spei, ut in hac die, qua tribulor, meis aures precibus inclinetis. -Sane die penultima preterite septimane nostre urbis rebelles et hostes accensi furore, qui causatur eisdem ex adiutorio et favore sibi datis a Bononiensibus et ab aliis civitatibus positis circumstanter, que diuturnis temporibus imperialis nominis et honoris vigorem extinguere sunt conate, proditione tractata cum quibusdam nostris intrinsecis et vicinis, qui maxime familiaritatis instinctu nobiscum manus in parassidibus intingebant, accincti robore predictorum intraverunt latenter in territorium Mutinense, contra subiectos ipsius hostiliter debaccantes. -Quibus obvians dominus Francischinus animosum propositum, quod in ipsos conceperat, festinatis gressibus patefecit; et quia animositate convictus considerare nequivit insidias, que latebant, ipsum proditione delusum cum multis aliis hostili potentie captum subdidit sors iniqua, ex nostris pluribus ab ipsis hostibus interemptis. -Quibus rationibus dicti hostes et potissime dicte urbes in tantam cordis altitudinem ascenderunt, ut iam presumpserint omnibus viribus resumptis in unum dictum territorium introire, facturi, si possunt, quod avertat omnipotens, ut nostra civitas, que a primis eius cunabulis specialiter se totam devotam et subsidiam imperio dedicavit, a sua divertatur constantia vobisque et aliis vestrum velle tenentibus deveniat inimica. -Quantum exinde nostra pars et vigor offendiculum pateretur, tanto sagagius intueri potestis, quanto vestri consistunt meis sensibus altiores. Qua de causa magnificentie vestre decus deprecanter exoro, quatenus cum potentia vestre manus nostre civitati succurrentes velociter sic dictis hostibus occurratis, ut convertantur retrorsum, qui querunt et infligunt nobis mala. - -Viris nobilitate sublimibus ferventique benivolentia sibi iunctis domino T. civitatis Mutine generali capitaneo universisque civibus intrinsecis eius urbis Canis de la Schala capitaneus generalis Verone nec non eiusdem civitatis comune innovationem felicem prosperorum in remedium adversorum. -Ad promotionem et laudem imperialis fastigii pro viribus intendentes, beneplacitis cuiuscumque imperatorie dignitati subiecti ferventi voto semper vacavimus et nunc in eius suscitatione recenti vacamus libentius, quamquam se nobis opponat pluralitas agendorum. -Nostis enim, et partes Ytalie non credimus ignorare, qualiter civitas Paduana et habitatores eiusdem contra decus imperii, promissionis felicitatisque federe turpiter violato, supercilium elevantes indebite, districtuales Vicentini districtus presumpserunt opprimere et inconsideratis ausibus conculcare. -A quorum transgressionibus reprimendis sic nos magna perplexitas impedivit, ut posse nostrum vix aut raro sufficiat ad obviandum eisdem. Attamen, licet negotium sic existat, casus vester miserabilis et dolendus intimius nos commovit, ut ad vestrum succursum animosius moveremur ad restaurationem vestrarum virium, ut inimicorum tenet opinio, collapsarum, et ad rebellionem et proterviam eorumdem compensationibus debitis edomandam. -Ergo viriliter peragatis, nec turbetur cor vestrum, licet fortuna se involverit ista vice; nam cito, domino concedente, vobis sentietis adesse cum circumstantia plurimorum adiutricia signa nostra. - -Militi natalium generositate presigui amicoque amabili et sincero domino Giberto de Corrigia Parme et Regii inclito capitaneo generali Doffus comes de Panico quicquid deinceps poterit et se ipsum. -Erumpnosis calamitatibus et calamitosis erumpnis obiectus, retrahente fortuna, si quid felix concesserat mihi quondam, ita quod vix sola spei remansio nunc supersit, tempore, quod adversa faciunt opportunum ad fidei sinceritatem et amicitie cognoscendam, converto cum fiducia vestre magnificentie preces meas. -Nempe cum hiis diebus iuxta latus domini Francischini capitanei Mutinensis, qui refugium precipuum michi fuit, ex quo peregrinus et exul a Bononio civitate permansi, dum dimicaretur cum hostibus, adhererem, sic dictos hostes promovit et extulit sors beata, quod in actu bellorum nos victrici dextera subdiderunt: in cuis rei testimonium fuit terra supposita multorum ex nostris sanguine rubricata, plures alii captivati, ex quibus ego solus infelix ad comune Bononie sum transmissus, ubi inimici domestici tamqua lupus in pecudem dentes suos exacuunt, in exterminium vite mee perniciter meditantes. -Quamobrem sum expositus in flagellis, et dolor acerrimus seve mortis in conspectibus meis extat. Nec liberationem expecto, nisi forsitan daretur mihi desuper evadere iudicium ultionis, vestrarum precum ministerio Bononiensibus transmittendo. -Igitur vestram nobilitatem corporis et animi viribus resumptis in unum requiro, quatenus pro mee restauratione salutis sine dispendio more statim comune Bononie requiratis. Si enim me contigerit ex periculo liberari, post omnipotentis gratiam vobis soli attribuam istud donum vobisque in perpetuum strictius obligabor. - -Illustrissimo domino domino Henrico inclito Romanorum imperatori et semper augusto Canisgrandis capitaneus Veronensis devotione fidelitatis continua sempre insistere votis suis. -Cum serena pacis tranquillitas, decora genitrix artium et alumpna, multiplicet et dilatet quam plurimum commoda populorum, cura vigili procurare tenetur cuiuslibet principantis intentio, que sonoro laudis preconio desiderat predicari, ut inviolatus permaneat status pacificus subiectorum. -Nam, ut lectio testatur divina, illud imperium, illud regnum, quod divisis voluntantibus intercisum in se non continet unionem, desolationem incurrit, nec in illo corpore sospitatis hilaritas perseverat, cuius partes vel membra passionibus aliquibus singulariter affliguntur. -Quippe recenter vobis hoc notifico evenisse, quod quidam iniquitatis alumpni, vasa scelerum ac putei vitiorum, quorum propositum clandestinum et nefandum, sub cuius effectus specie imperiale decus corruere moliuntur, quod absit, inter virum magnificum dominum Philippum inclitum principem Achaie et hominem excelse potentie dominum Guernerium comitem, quos in istis partibus prefeceratis in presides et rectores, malignis affatibus seminaverunt de novo semen et materiam iurgiorum, ita, quod utroque ipsorum cum suorum comitiva sequacium, contentionum ardoribus concitato, ad perniciem alterius perrumpere iam presumpsit multotiens, ita quod fere iam partis cuiuslibet acies concurrissent conquassatis capitibus plurimorum, nisi forent quorundam magnatum fidelium imperii suadele, qui ad salutem et robur imperialis diadematis aspirantes, pro viribus studuerunt exstinguere iracundiam iam conceptam, quod nondum tamen efficaciter potuerunt, malignante diabolo bonorum operum subversore. -Propter quod provincia Lombardorum tota concutitur tremebunda timore, ne causa huius scandali lanietur grassantibus inimicis propter casum huiusmodi, dum ex hoc cogitant evenire, quod iam pridem attentius desideratis affectibus cupierunt. Studeat igitur imperatoria celsitudo sui maturitate consilii has radices amarissima et pericula summovere; nam si membra talia vestri gubernaculi tam excelsi sic inter se iam ceperint debaccari, quin et contra se ipsos alii non insurgant, non debet fore dubitabile menti vestre. - -Henricus dei gratia Romanorum imperator et semper augustus peramando fideli Canigrandi nobili capitaneo Veronensi affectuose benivolentie gratia cum salute. -Quamvis in introitu potentatus, ad quem in totius orbis commodum superna dispositio nostram mansuetudinem evocavit, in diversarum cogitationum fornace noster animus decoquatur, illa tamen in nostro pectore plus ebullit, que nostris subditis prestare valeat causam pacifice requici, nobisque gratius et magis acceptanter blanditur, qui proculdubio talibus desideriis se conformat. -Tuis itaque litteris nostris conspectibus presentatis et perceptis tenoribus earumdem, quantum fuit, ex ipsarum materia turbati fuimus pre dolore, timentes, ne ille dissensiones virorum inter alios subditos scandala parturirent; tuam in hoc affectuosam sollicitudinem collaudantes, quod te invenimus in hoc facto sicut in aliis rectum corde; transmittentes pro predicti sedatione tumultus G. et P. nostre curie partes precipuas et excelsas, quos pro nostris iniunctionibus in tanti prosecutione operis coadiuvet. - -Domino suo meritisque beato Innocentio dei gratia sacrosancte ac universalis ecclesie summo pontifici Phylippus eadem gratia Franzie et L. Iohannes Anglie reges et ecclesiarum duces et principes omnes de partibus occidentis et cetera. -Celestis altitudo consilii sue volens ecclesie consulere firmitati, duarum eam censuit columpnarum sustentamine fulciendam, sacerdotio videlicet atque regno, quorum alterius gubernaculo sacerdotalem, alterius vero imperialem preferendam consuevit dignitatem, et ad hoc duas elegit et constituit in mundi regimine potestates, ut, quod una non potest verbo, compleat altera ferro, et quod una non potest per spiritualem gladium, altera per materialem non differat exercere, ne forte urgente tempestate ulterius, quam talium debet dextera tranquillare, concutiatur et mutetur machina mundialis. -Quantis igitur augustiis et pressuris quantisve hodie Christianitas procellarum spiritibus et turbinum fluctibus agitetur, apostolicam latere non credimus sanctitatem, cum extrinsecus hostilitates inpugnent et intrinsecus bella surgant intestina, quoniam ex oriente contra Terram Sanctam, ex occidente contra caractere insignitos Christiani nominis seviant inimici. -Et, quod formidolosius est, seditiones et guerras inter se movere non desinunt Christiani. Eapropter beatitudinem vestram supplicum precum instantia multipliciter in domino flagitamus, quatenus ad Christianitas statum apostolice considerationis aciem propensius extendentes. - -Negatum est summis diu subsistere, quia res fortuna secundas imperat esse breves. Sic, antequam annos discretionis attingerem, nescio quibus seducentibus fatis dimisi patrem cum divitiis, matrem cum blanditiis, domum cum deliciis et patriam cum solaciis et aggressus sum ordinem, quem etsi portare non valui, tamen sustinui, quia quod natura negaverat, caritas inferebat. -Hunc siquidem statum bene nescit, qui imprudenter credit, quanta in felicitate conventus. Nam nullos umquam fortuna ictu graviori deiecit, quam quos religione percussit. Hos quippe lex mortua iudicat, hos vexat regula, hos claustrum ligat, hos professus pauperes, hos obedientia servos facit. Dum XXII annos essem, tantis calamitatibus fatigatus et quasi morte peremptus, quia spes evasionis mihi ex nulla parte patebat, ex insperato subvenit regia celsitudo, per quam fui a paupertate ditatus et a captivitate redemptus, a vexatione tutatus, ab interitu restitutus. Quibus igitur meritis regiam celsitudinem recompensem, non habeo. -Immo si de tot beneficiis in me a regia maiestate collatis unum eligero, scilicet minimum, hinc non poterit totum meum meritum compensari, sed a vobis, clementissime rex, cui sic astringor ex gratia, sic obligor ex amore, oopinio, quam vobis fecit falsa relatio, me devellit, expellit duplex infamie detrimentum. Quis igitur ante vestre virtuositatis gloriam sine formidine ducitur, cum de libidine indicatur, vel quid concipitis, quando respicitis me pro temporalibus ictu sedis apostolice fulminatum? Nonne quotiens me coram vestra maiestate presento, occurrit infra vestri cordis arebanum: Ecco homo, quem credidimus apostolum, invenimus publicanum, extimavimus sanctum, et apparuit anathema? Ob hoc igitur opprobrium deo miserante, inspirante, coadiuvante recedo et ad heremum Nigri-montis accedo ibique intercedo; et rex celestis sit regi meo de tot in me collatis benifitiis retributor. - -Plorans ploravit in nocte anima mea, nec die ab oculis emanare lacrime desierunt, postquam serenam mei luminis claritatem nefandus fortune casus diademate regalis excellentie viduavit; et ideo captivata persistens angustiis sic opprimor incessanter, quod, nisi quam cito subveniar divine remedio bonitatis, vitalis spiritus dissolutionem finalem diu evadere non valebit. -De quo mirum concipere quis non debet, cum tanto vehementer angustie supersistant, quanto excellenter ad votum terrene mihi delicie habundabant. Ex hoc enim dubium non emergit, quod excellenter terrenis deliciis non habundet, quecumque domina viro tante celsitudinis legitime copulatur, qui omni probitate ac sapientia cunctaque nobilitate ac industria ceteros antecessit. -Quis enim adeo probus et sapiens reperitur, ut ille, qui de paupertate resurgens sui probitate ac sapientia subiugavit sibi copiosas et innumirabiles gentium nationes; vel quis tam nobilis, ut ille, qui sua bona quelibet ad eum venientibus tribuebat, qui servando sibi nomen solummodo regie maiestatis; a quo nullus discedebat a sui curia inconsultus, sed provisus debite, ut decebat. -Patet ergo, quod, ut hic inter alios precellebat, precellebam et ego deliciis inter gentes; quam si tanto violenter angustie opprimere non desistunt, quanto excellenter divitiis affluebam, que nunquam natura ferarum, nedum humana valeret diutius sustinere, o utinam interitus ille casus potius me necasset, quam hee angustie morte subita nequiores. -Si igitur paterna dilectio funera filie pertimescit, ad eius evasionem de manibus alienis suam sapientiam et potentiam experiri non differens totis viribus incessabiliter aspirabit. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola0.txt b/testi_1/Misc_epistola0.txt new file mode 100644 index 0000000..e81cf3c --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola0.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Manfredus dei gratia rex Sicilie Francisco Simplici vicario in Tuscia generali, dilecto consanguineo, familiari et fideli suo gratiam suam et bonam voluntatem. +Ut fidei tue sinceritas, rationis misterio circumfulta, evidenter inspiciat, quod divine bonitatis clementia rebus mandato fictis et falsitatibus persuasione delusis stabilitatis emolumentum non exhibet nec eas patitur in sui malitia suscipere incrementum, presenti litterarum compagine, licet calamo huiusmodi successionis eventus de tam vili rustico subici non deberet, tamen, quia principes factionis eiusdem divina provisio plectendos regie maiestati submittit, tibi ad gaudium nuntiamus, quod ipsius iuste dispositionis gratia regie vir ille neqnam, sue necis avidus impetrator, qui sibi paterne dignitatis et nature titulum adoptabat, per Henricum de Vigintimiliis, comitem Insule-maioris, dilectum consanguineum, familiarem et fidelem nostrum, et alios fideles nostros ipsarum partium, qui ad destruendum huiusmodi falsitutis propositum viriliter anhelabant, maiestatis nostre carceralem angustiam vinctis, ut decuit, manibus introivit, per fideles nostros Castri-Iohannis precipue, qui ipsum delusoriis honoris preconiis receperunt, ut eum deciperent, qui eos decipere proponebat, non ut imperator in solio, sed ut vituperatus in elogio interceptus. +Videat ergo discretio tua, qualiter ipsius miseri fallax intentio a falsis deluditur et a tam subito felicitatis culmine, ad quod, ut ipsum deluderet, fortuna provexerat, infeliciter corruit et ad ultimi supplicii erumpnosam et asperam miseriam ipsum ínstabilis inopinate reduxit. +Propter quod constantia tua discernat et videat, quod cuiuslibet falsitatis contentio, licet in exordio concipiatur affectu, ad effectum verumtamen non pervenit, quoniam, qui a veritate non inchoant, non poterunt in veritatis finibus terminare. Cecidit ergo eius sophistica gratia et ipsius iam corruit felicitatis abusiva, que naturalis fundamentum originis non habebat. +De quo poculum alacritatis assumens in solito fidei robore, quam a paternis traxisti cunabulis, circa maiestatis nostre servitia curiosus existas, ea, que honorem et exaltationem culminis nostri respiciunt, cum sollertia qualibet procurando, cognoscens apertius, quod per divinam iustitiam, que ius suum unicuique tribuit, nostra regnat potentia et prestat ipsa nobis de nostris infidelibus ultionem. Nos enim, ut iuris est et humanitatis exposcit clementia, bene meritis respondemus ad premia et infidelibus obstinatis ad penalitatis debite meritam portionem. Idcirco hec grata nova ad notitiam tuam deducimus, ut primo intrinsecus tuis rotatis visceribus a te tamquam a preside ad fideles alios ipsarum partium per letitie rivulum derivetur, que ipsis ad gaudium, presentium formam tuis ínserens litteris, alacriter studeas intimare. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola1.txt b/testi_1/Misc_epistola1.txt new file mode 100644 index 0000000..deb7341 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola1.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Conradus regis in Marchia vicarius generalis nobilibus viris potestati consilio et comuni Auximi domini regis fidelibus salutem et amorem sincerum. Licet in nobis firma credulitas non quiescat, intelleximums tamen, quod apud Monticulum quedam militum quantitas nuper accessit. +Ne igitur sub solite securitatis fiducia ab eisdem rebellibus dampuum aliquod incurratis, predictum negotium vobis previdimus intimandum, devotionem vestram hortantes, quatenus circa custodiam vestram sic existatis continua cura pervigiles, quod vobis nulla molestia inferatur. Nos enim circa salutem vestram intendimus, cum die Mercurii quartadecima mensis presentis iunii una cum comuni civitatis Fírmane et aliis fidelibus de contrata ad depopulationem rebellium de Montegranario protendere disponamus; transacto predicto tempore in contrata ipsa erimus cum masnada regia duce deo. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola10.txt b/testi_1/Misc_epistola10.txt new file mode 100644 index 0000000..538b282 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola10.txt @@ -0,0 +1 @@ +Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, ducatus Spoletani, Marchie, masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus nobili viro Benvenuto domini Michaelis civi Anconitano, dilecto familiari suo salutem in domino. Dignum ducit nostre intentionis attentio te favoris nostri fulcire decore tuisque commodis gratiose concurrere, dum gratum te nostris obsequiis novimus et nostris acceptum aspectibus experimur. Eapropter potestariam masse Trabarie ac regimen pro anno instanti proximo tibi presentium auctoritate concedimus ad decus Ecclesie dirigendum, mandantes ac etiam statuentes, ut tibi ab hominibus dicte masse super hiis, que ad regimen ipsum pro dicto tempore pertinent, intendatur humiliter cum exhibitione consueti salarii et efficaciter pareatur; penas, condempnationes et banna, que propterea tuleritis in rebelles, rata inviolabiliter habituri. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola11.txt b/testi_1/Misc_epistola11.txt new file mode 100644 index 0000000..a6eb7d9 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola11.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, ducatus Spoletani, Marchio, masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus nobili viro potestati salutem in domino. +Volentes, quod regimen civitatis, quam ad fidelitatem sancte matris Ecclesie in eminentis fidei constantia continuo experimur, per vos et officiales vestros sine difficultatis et impedimenti alicuius obstaculo peragatur, considerantes etiam vestre fidei puritatem, quam erga eandem ecclesiam habere vos novimus argumento probabili, presentium vobis auctoritate plenam et expressam absolutionem et licentiam impertimur, ut idem regimen vestre bonitatis arbitrio absque capitulorum ipsius civitatis observantia, a qua vos et vestros officiales, iudices et notarios decrevimus absolutos, prout vobis videbitur, peragatis, et si hactenus ab ipsorum capitulorum observatione in aliquo vel aliquibus discessistis, vos et vestros auctoritate qua fungimur reddimus absolutos, nolentes, quod occasione huiusmodi aliqna vobis per comune vel speciales civitatis eiusdem inferatur molestia vel rationis exhibitio aliquatenus exigatur. In cuis rei testimonium presentes litteras fieri iussimus et nostro sigillo muniri. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola12.txt b/testi_1/Misc_epistola12.txt new file mode 100644 index 0000000..e0c4bef --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola12.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Grandis et antiqua dilectionis inmensitas et amoris experti continuata sinceritas fiducialiter nos admonent et inducunt, ut ad revocandum vos ab erroris caligine nostros vobis ambaxiatores et litteras destinemus. +Nam sic vos tenerrime diligimus cum effectu, sic desiderabiliter peroptamus, ut spreto itinere tyrannie pravitatis ac animo persecutionis dei et Ecclesie sacrosancte ad ipsius Ecclesie gremium, cui spiritualiter et corporaliter subesse debetis, tamquam devoti sui filii redeatis, et ut expressim vobis, que super hiis intendimus, referantur. Ecce discretos ambaxiatores nostros ad vos duximus destinandos, dilectionis vestre gratiam rogantes attente, quatenus super hiis, que vobis ex parte nostra proponent, et fidei plenitudinem et operis effectum sic favorabiliter prebeatis, quod semper ut hactenus fraterni amoris copula nos coniungat et de tenebrarum nebulis ad claritatis lucem vestra discretio convertatur. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola13.txt b/testi_1/Misc_epistola13.txt new file mode 100644 index 0000000..70d5ffb --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola13.txt @@ -0,0 +1 @@ +Cum de fide ac legalitate nobilis viri domini Ormanni de Saxoferrato dilecti nostri geramus in domino fiduciam pleniorem, ipsum capitaneum vestrum tenore presentium duximus statuendum, volentes et presentium vobis tenore mandantes, quatenus ipsi in omnibus et singulis, que ad ipsum officium pertinere noscuntur, plene intendatis et sibi efficaciter obedire curetis. Alioquin penas et banna, quas vel que rite tulerit in rebelles, ratas habebimus et faciemus inviolabiliter observari. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola14.txt b/testi_1/Misc_epistola14.txt new file mode 100644 index 0000000..c1d8d41 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola14.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +De fide, legalitate, prudentia et devotione vestra plenam in domino fiduciam obtinentes, liberam vobis auctoritate presentium concedimus potestatem, quod castrum et homines de Fabriano at aliis locis quibuslibet, qui ad mandata Ecclesie Romane et nostra redire curaverint, nostro nomine ad gratiam ipsius Ecclesie ac nostram habeatis, eisdem offensas remittentes, pacta et promissiones facientes in omnibus et circa omnia, prout videritis expedire. +Nos enim remissiones, pacta et promissiones quaslibet, quas eisdem et eorum singulis duxeritis faciendas, ratas e gratas habebimus et curabimus auctore domino inviolabiter observare. In hiis autem, que cum Fabrianensibus exsequenda videritis, consilium et auxilium nobilium virorum devotorum Ecclesie sollicite requiratis, sic vos in hiis et aliis, que honorem dicte Ecclesie et nostrum respiciunt, habituri, quod devotionem et studium vestrum dignis laudibus commendemus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola15.txt b/testi_1/Misc_epistola15.txt new file mode 100644 index 0000000..4b91741 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola15.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Sanctissimo patri domino Martino sacrosancte et universalis Ecclesie summo pontifici Karolus Jerusalem et Sicilie rex se ipsum ad pedes. Ad prosequendum imperii Costantinopolitani negotium, cuius nos sancta mater Ecclesia excelso diademate coronavit, amicomm nostrorum per partes Ytalie invocamus auxilia, ut nostri cordis affectio, quam ab equitate originem traxisse perpendimus, laudabilem sortiatur effectum. +Cumque Pisanis, quos aliquomodo reputamus amicos, veluti qui per ceteros Ytalicos habentur potiores in equore, litteratorie direxerimus preces nostras, ut apparatum decem galearum amicabiliter nobis inpenderent, et nostris precibus inhibuerint auditum, vestre clementíe genutenus supplicamus, quatenus comuni Pisarum vestris iniungere dignemini litteris, quod ad ipsius recuperationem imperii nobis prestet auxilium et favorem, ut illius gratia, qui dator est omnium, et amicorum exhibitione subsidii exoptate dignitatis obtentu letetur filius et filialis letitie sancta mater Ecclesia non sit expers. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola16.txt b/testi_1/Misc_epistola16.txt new file mode 100644 index 0000000..a929c7a --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola16.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Sanctissimo patri et domino Martino sacrosancte et universalis Ecclesie summo pontifici Rolandus de Brunforte potestas, consilium et comune Pisani se ipsos ad oscula circa pedes. +Est nobis causa iustissima, si regi Karulo galearum denegamus auxilium, dum nostris remigiis intendit invadere,quem nove amicitie federa nobis iungunt. Verumtamen, postquam de vestre sanctitatis aribitrio processisse dignoscimus, etsi forsan inviti, in his et aliis respondere conabimur votis suis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola17.txt b/testi_1/Misc_epistola17.txt new file mode 100644 index 0000000..c59c900 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola17.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Michael in Christo fidelis deo, Romeorum imperator ac moderator, Angelus Comninus Paleologus, novus Costantinus et semper augustus probis et sapientibus viris dominis potestati, capitaneo, anzianis, consilio et comuni Pisarum salutem et amoris perpetui firmitatem. Fidei amice sinceritas, amicorum unitiva fidelium, non verborum applausibus, sed operum experientia conprobatur. +Conprobata est utique apud nostre dilectionis constantiam constantis et intime dilectionis intimo emulo, alieni cupido, invisori prosperitatis alterius et totius nequitie fomiti, qui contra nos violentum exercitum pro viribus intendens extendere in deum et homines autumat, quod regni nostri nobis extrema remaneant, postulata navigia denegastis. +Ex quo vobis regratiantes ad previum, sapientiam vestram precamur, quatenus sic provide, sic constanter velitis in laudabili perseverare proposito, quod mutue dilectionis intimitas hinc inde mutuis initiata principiis duce domino de bono in melius percipiat augmentum. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola18.txt b/testi_1/Misc_epistola18.txt new file mode 100644 index 0000000..4608693 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola18.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Karulus illustris Ierusalem et Sicilie regis primogenitus, princeps Salernitanus et honoris montis Sancti Angeli dominus ac eius in toto regno Sicilie vicarius generalis viris nobilibus et discretis potestati, consilio et comuni Sancti Miniatis dilectis et devotis suis salutem et sincere dilectionis affectum. +Probata vestre constantia puritatis, quam in grandibus persepe negotiis demonstratis, certam nobis prestat fiduciam et suggerit spem securam, ut in cunctis, que domini patris nostri nostrique nominis et honoris exaltationem respiciunt, benivolentia vestra nobis prompta conveniat et devota, grata concurrat, et quanto maior necessitas imminet vel urgens utilitas persuadet, tanto vos securius sollicitemus et fiducialius requiramus. +Cumque adveniente primo futuri veris grata temperie deo preduce proponamus in rebellem insulam Sicilie potentialiter pertransire ad conculcandam hostilem superbiam et rebellium contumaciam edomandam, volentes vos laborum participes et victorie nostre reddere non expertes, universitatem vestram amica mente requirimus et affectuoso corde rogamus, quatenus quantitatem aliquam balistrariorum et lanciariorum peditum preparantes, illam ad nostrum exercitum transmittatis qui usque ad medietatem instantis mensis aprilis ad tardius, cum liliorum signa victricium indubitanter proponimus in Sicilie solo diffigere, ad nos profecti perveniant nostroque felici exercitui se coniungant, ita quod, ex devotorum viribus nostre partis adaucta potentia, contineantur elata colla superbie, fine facto laboribus cum honore. Super quibus exhibitionibus presentium nostri nuntiis, quos pro hoc decrevimus ad vos specialiter mittere, fidem velitis credulam adhibere. +Data Neapoli per Bartholomeum de Capua iuris civilis professorem, dilectum familiarem et consiliarium nostrum. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola19.txt b/testi_1/Misc_epistola19.txt new file mode 100644 index 0000000..3547456 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola19.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Alfonsus dei gratia rex Aragonum et cetera. Inter alia, que de nostre mentis proposito prodeunt, prodit, ut Karulo regi Sicilie, qui et nobis et nostris permulta presumpsit inferre, bellum, in quantum se potentia votis nostris accommodat, inferamus. +Intellecto siquidem, quod ipse Karulus Constantinopolitanum imperatorem nove amicitie linea vobis iunctum velut nequam et inpius presumptialiter intendit invadere, in armario cordis nostri firma dispositione concepimus eiusdem regis ad posse presumptuosis ausibus obviare. +Intendimus namque, dum de vestra voluntate procedat, in sui motu itineris, quod erit frivolum, ut frustra iaciatur rete ante oculos pennatorum, regnum introire Sardinee ibique residentiam facere, ut sperare licet, cum exfortio gentis nostre. Itaque, cum rex ipse credet sub fabula sibi subdidisse Romeos, invenient Siculi nostro dominio infallibiliter se subiectos. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola2.txt b/testi_1/Misc_epistola2.txt new file mode 100644 index 0000000..7e98a01 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola2.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Iordanus de Anglano dei et regia gratia comes Sancti Severini potestati, consilio et comuni Tollentini domini regis fidelibus, dilectis sibi salutem et amorem sincerum. Cum statim, nobis descendentibus a guasto de obsidione Cinguli, contra Monticlum cum eodem exercitu procedere proponamus, devotioni vestre ex regia parte qua fungimur auctoritate mandamus, quatenus sic opportunis operibus existatis in continuo apparatu muniti, quod ad alias requisitionis nostre litteras ad nos supra dictum Monticlum per comune remota di1atione qualibet veniatis, ita quod, si de sero receperitis alias +litteras nostras, mane summo sequenti coram nobis vos comuniter presentetis, parati pro maiori parte ferris ad guastum et expensis VIII dierum in omnibus opportunis; ordinantes, qualiter copia horum affluens de terra vestra ad dictum exercitum continue deferatur. Data et cetera. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola20.txt b/testi_1/Misc_epistola20.txt new file mode 100644 index 0000000..1968447 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola20.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Illustri et excellenti viro domino Alfonso regi Aragonum talis potestas, talis capitaneus et cetera honorum augmenta felicium. +Preteriti experimento discriminis tenemur esse pro debito tranquillitatis prospere cognitores. Cum igitur dudum et presertim cum rege Karulo habuerimus dampnosa litigia, que nobis et illi Christi gratia sunt sedata salubriter, nolentes sancte matris Ecclesie et ipsius regis indignationem incurrere, respondere petitioni quam facitis non audemus. +Quare, ut supplicamus attentius, nos in hac parte recipiat regalis magnificentia excusatos. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola21.txt b/testi_1/Misc_epistola21.txt new file mode 100644 index 0000000..e592f66 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola21.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Egregio et magnifico viro domino Ugolino vicecomiti, indici Gallurie et tertie partis regni Callaritani domino vicarii, consilium et comune Ponturmi felicibus habundare successibus et se promptos ad cuncta beneplacita et mandata. +Quamvis nulla contulerimus grata vobis, quibus inesse debeat audacia postulandi, attamen pura cordis et amica sinceritas, que inter predecessores vestros et comune Ponturmi antiquis est radicata radicibus, promptam nobis prebet audaciam, ut pro nostris et nostrorum imminentibus negociis amicorum vobis porrigamus sub confidentia preces nostras. +Hinc est, quod, cum Rubeus Baroncini honorabilis terre nostre terrigena exposuerit coram nobis, quod quidam frater eius nomine Baroncinus seu Kaleffus demens quodammodo, qui non patris nec propinquorum sensibus se regebat, veniens de Maritime partibus cum Pisanorum comitiva satellitum, vestro captus in carcere detinetur. +Quare porrigimus vestre nobilitati precamina, quod vestri honoris gratia et nostris intervenientibus precibus dictum captum velitis restituere libertati, scientes indubie, quod quicquid eidem feceritis liberalitatis et gratie, comunitati nostre et cuique predicte comunitatis homini reputabitur esse factum. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola22.txt b/testi_1/Misc_epistola22.txt new file mode 100644 index 0000000..87975f2 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola22.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Viris magna potentia et nobilitate munitis P. D. potestati, capitaneo, consilio et comuni civitatis Florentie fraterna amicitia sibi iunctis consilium et comune civitatis Perusii cum salute iocunda felicia felicibus cumulare. +Missam nobis de celo triumphalem letitiam hiis diebus, ut sine falsitatis mixtura rei geste certitudinem cognoscatis et ut gaudeatis nobiscum, stilo veridico nuntiamus. +Nam die penultima mensis februarii precedentis dominus Gentilis de filiis Ursi generalis capitaneus guerre nostre cum suis militibus preclectis et nostrorum equitum et peditum multitudine copiosa, simul cum extrinsecis Spoletanis viriliter et potenter civitatis Spoleti territorium intraverunt ad predictos extrinsecos infra civitatem predictam statui pristino reducendos. +Cui proposito tenentes gubernacula dicte terre cum suis viribus universis animosis conatibus resistere temptaverunt. Cumque ab utraque pate duro discrimine pugnaretur, omnipotens Iesus Christus, ex alto respiciens iustitie nostre causam, sic accinxit robore gentem nostram, quod pars adversaria sustinere nequivit, dura strage et exterminio iam afflicta, ita quod infiniti ex ipsis ceciderunt in terram fractis cervicibus expirantes, eorum quam plurimis nostris conclusis in manibus et carceribus captivatis. +Ob cuius rei accidens sic est ipsorum hostium enervata potentia, quod nostre voluntati cum dei munere cito subiugabitur dieta terra. Que vobis gratulanter mandavimus, ut aliis nostris confratribus et amicis pro gaudio speciali per vestros nuntios declaretis. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola23.txt b/testi_1/Misc_epistola23.txt new file mode 100644 index 0000000..0cb53a6 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola23.txt @@ -0,0 +1,6 @@ +Magnifico domino et excelso, domino Cani de la Schala civitatis Verone inclito capitaneo generali G. natus domini Franceschini Mutinensis capitanei prosperorum successuum beatitudinem et se ipsum. +Indesinenter iam diu per me et meos maiores attributa devotio, qui nomen imperii fatebantur, et vobis et vestris maxime, quos in istis partibus Romanum imperium pro se ipso egregios propugnatores persensit, meum demulcet animum fiducia clare spei, ut in hac die, qua tribulor, meis aures precibus inclinetis. +Sane die penultima preterite septimane nostre urbis rebelles et hostes accensi furore, qui causatur eisdem ex adiutorio et favore sibi datis a Bononiensibus et ab aliis civitatibus positis circumstanter, que diuturnis temporibus imperialis nominis et honoris vigorem extinguere sunt conate, proditione tractata cum quibusdam nostris intrinsecis et vicinis, qui maxime familiaritatis instinctu nobiscum manus in parassidibus intingebant, accincti robore predictorum intraverunt latenter in territorium Mutinense, contra subiectos ipsius hostiliter debaccantes. +Quibus obvians dominus Francischinus animosum propositum, quod in ipsos conceperat, festinatis gressibus patefecit; et quia animositate convictus considerare nequivit insidias, que latebant, ipsum proditione delusum cum multis aliis hostili potentie captum subdidit sors iniqua, ex nostris pluribus ab ipsis hostibus interemptis. +Quibus rationibus dicti hostes et potissime dicte urbes in tantam cordis altitudinem ascenderunt, ut iam presumpserint omnibus viribus resumptis in unum dictum territorium introire, facturi, si possunt, quod avertat omnipotens, ut nostra civitas, que a primis eius cunabulis specialiter se totam devotam et subsidiam imperio dedicavit, a sua divertatur constantia vobisque et aliis vestrum velle tenentibus deveniat inimica. +Quantum exinde nostra pars et vigor offendiculum pateretur, tanto sagagius intueri potestis, quanto vestri consistunt meis sensibus altiores. Qua de causa magnificentie vestre decus deprecanter exoro, quatenus cum potentia vestre manus nostre civitati succurrentes velociter sic dictis hostibus occurratis, ut convertantur retrorsum, qui querunt et infligunt nobis mala. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola24.txt b/testi_1/Misc_epistola24.txt new file mode 100644 index 0000000..71e7d5b --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola24.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Viris nobilitate sublimibus ferventique benivolentia sibi iunctis domino T. civitatis Mutine generali capitaneo universisque civibus intrinsecis eius urbis Canis de la Schala capitaneus generalis Verone nec non eiusdem civitatis comune innovationem felicem prosperorum in remedium adversorum. +Ad promotionem et laudem imperialis fastigii pro viribus intendentes, beneplacitis cuiuscumque imperatorie dignitati subiecti ferventi voto semper vacavimus et nunc in eius suscitatione recenti vacamus libentius, quamquam se nobis opponat pluralitas agendorum. +Nostis enim, et partes Ytalie non credimus ignorare, qualiter civitas Paduana et habitatores eiusdem contra decus imperii, promissionis felicitatisque federe turpiter violato, supercilium elevantes indebite, districtuales Vicentini districtus presumpserunt opprimere et inconsideratis ausibus conculcare. +A quorum transgressionibus reprimendis sic nos magna perplexitas impedivit, ut posse nostrum vix aut raro sufficiat ad obviandum eisdem. Attamen, licet negotium sic existat, casus vester miserabilis et dolendus intimius nos commovit, ut ad vestrum succursum animosius moveremur ad restaurationem vestrarum virium, ut inimicorum tenet opinio, collapsarum, et ad rebellionem et proterviam eorumdem compensationibus debitis edomandam. +Ergo viriliter peragatis, nec turbetur cor vestrum, licet fortuna se involverit ista vice; nam cito, domino concedente, vobis sentietis adesse cum circumstantia plurimorum adiutricia signa nostra. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola25.txt b/testi_1/Misc_epistola25.txt new file mode 100644 index 0000000..3ce497c --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola25.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Militi natalium generositate presigui amicoque amabili et sincero domino Giberto de Corrigia Parme et Regii inclito capitaneo generali Doffus comes de Panico quicquid deinceps poterit et se ipsum. +Erumpnosis calamitatibus et calamitosis erumpnis obiectus, retrahente fortuna, si quid felix concesserat mihi quondam, ita quod vix sola spei remansio nunc supersit, tempore, quod adversa faciunt opportunum ad fidei sinceritatem et amicitie cognoscendam, converto cum fiducia vestre magnificentie preces meas. +Nempe cum hiis diebus iuxta latus domini Francischini capitanei Mutinensis, qui refugium precipuum michi fuit, ex quo peregrinus et exul a Bononio civitate permansi, dum dimicaretur cum hostibus, adhererem, sic dictos hostes promovit et extulit sors beata, quod in actu bellorum nos victrici dextera subdiderunt: in cuis rei testimonium fuit terra supposita multorum ex nostris sanguine rubricata, plures alii captivati, ex quibus ego solus infelix ad comune Bononie sum transmissus, ubi inimici domestici tamqua lupus in pecudem dentes suos exacuunt, in exterminium vite mee perniciter meditantes. +Quamobrem sum expositus in flagellis, et dolor acerrimus seve mortis in conspectibus meis extat. Nec liberationem expecto, nisi forsitan daretur mihi desuper evadere iudicium ultionis, vestrarum precum ministerio Bononiensibus transmittendo. +Igitur vestram nobilitatem corporis et animi viribus resumptis in unum requiro, quatenus pro mee restauratione salutis sine dispendio more statim comune Bononie requiratis. Si enim me contigerit ex periculo liberari, post omnipotentis gratiam vobis soli attribuam istud donum vobisque in perpetuum strictius obligabor. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola26.txt b/testi_1/Misc_epistola26.txt new file mode 100644 index 0000000..b6ce831 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola26.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Illustrissimo domino domino Henrico inclito Romanorum imperatori et semper augusto Canisgrandis capitaneus Veronensis devotione fidelitatis continua sempre insistere votis suis. +Cum serena pacis tranquillitas, decora genitrix artium et alumpna, multiplicet et dilatet quam plurimum commoda populorum, cura vigili procurare tenetur cuiuslibet principantis intentio, que sonoro laudis preconio desiderat predicari, ut inviolatus permaneat status pacificus subiectorum. +Nam, ut lectio testatur divina, illud imperium, illud regnum, quod divisis voluntantibus intercisum in se non continet unionem, desolationem incurrit, nec in illo corpore sospitatis hilaritas perseverat, cuius partes vel membra passionibus aliquibus singulariter affliguntur. +Quippe recenter vobis hoc notifico evenisse, quod quidam iniquitatis alumpni, vasa scelerum ac putei vitiorum, quorum propositum clandestinum et nefandum, sub cuius effectus specie imperiale decus corruere moliuntur, quod absit, inter virum magnificum dominum Philippum inclitum principem Achaie et hominem excelse potentie dominum Guernerium comitem, quos in istis partibus prefeceratis in presides et rectores, malignis affatibus seminaverunt de novo semen et materiam iurgiorum, ita, quod utroque ipsorum cum suorum comitiva sequacium, contentionum ardoribus concitato, ad perniciem alterius perrumpere iam presumpsit multotiens, ita quod fere iam partis cuiuslibet acies concurrissent conquassatis capitibus plurimorum, nisi forent quorundam magnatum fidelium imperii suadele, qui ad salutem et robur imperialis diadematis aspirantes, pro viribus studuerunt exstinguere iracundiam iam conceptam, quod nondum tamen efficaciter potuerunt, malignante diabolo bonorum operum subversore. +Propter quod provincia Lombardorum tota concutitur tremebunda timore, ne causa huius scandali lanietur grassantibus inimicis propter casum huiusmodi, dum ex hoc cogitant evenire, quod iam pridem attentius desideratis affectibus cupierunt. Studeat igitur imperatoria celsitudo sui maturitate consilii has radices amarissima et pericula summovere; nam si membra talia vestri gubernaculi tam excelsi sic inter se iam ceperint debaccari, quin et contra se ipsos alii non insurgant, non debet fore dubitabile menti vestre. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola27.txt b/testi_1/Misc_epistola27.txt new file mode 100644 index 0000000..69b20cf --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola27.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Henricus dei gratia Romanorum imperator et semper augustus peramando fideli Canigrandi nobili capitaneo Veronensi affectuose benivolentie gratia cum salute. +Quamvis in introitu potentatus, ad quem in totius orbis commodum superna dispositio nostram mansuetudinem evocavit, in diversarum cogitationum fornace noster animus decoquatur, illa tamen in nostro pectore plus ebullit, que nostris subditis prestare valeat causam pacifice requici, nobisque gratius et magis acceptanter blanditur, qui proculdubio talibus desideriis se conformat. +Tuis itaque litteris nostris conspectibus presentatis et perceptis tenoribus earumdem, quantum fuit, ex ipsarum materia turbati fuimus pre dolore, timentes, ne ille dissensiones virorum inter alios subditos scandala parturirent; tuam in hoc affectuosam sollicitudinem collaudantes, quod te invenimus in hoc facto sicut in aliis rectum corde; transmittentes pro predicti sedatione tumultus G. et P. nostre curie partes precipuas et excelsas, quos pro nostris iniunctionibus in tanti prosecutione operis coadiuvet. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola28.txt b/testi_1/Misc_epistola28.txt new file mode 100644 index 0000000..87239f4 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola28.txt @@ -0,0 +1,4 @@ +Domino suo meritisque beato Innocentio dei gratia sacrosancte ac universalis ecclesie summo pontifici Phylippus eadem gratia Franzie et L. Iohannes Anglie reges et ecclesiarum duces et principes omnes de partibus occidentis et cetera. +Celestis altitudo consilii sue volens ecclesie consulere firmitati, duarum eam censuit columpnarum sustentamine fulciendam, sacerdotio videlicet atque regno, quorum alterius gubernaculo sacerdotalem, alterius vero imperialem preferendam consuevit dignitatem, et ad hoc duas elegit et constituit in mundi regimine potestates, ut, quod una non potest verbo, compleat altera ferro, et quod una non potest per spiritualem gladium, altera per materialem non differat exercere, ne forte urgente tempestate ulterius, quam talium debet dextera tranquillare, concutiatur et mutetur machina mundialis. +Quantis igitur augustiis et pressuris quantisve hodie Christianitas procellarum spiritibus et turbinum fluctibus agitetur, apostolicam latere non credimus sanctitatem, cum extrinsecus hostilitates inpugnent et intrinsecus bella surgant intestina, quoniam ex oriente contra Terram Sanctam, ex occidente contra caractere insignitos Christiani nominis seviant inimici. +Et, quod formidolosius est, seditiones et guerras inter se movere non desinunt Christiani. Eapropter beatitudinem vestram supplicum precum instantia multipliciter in domino flagitamus, quatenus ad Christianitas statum apostolice considerationis aciem propensius extendentes. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola29.txt b/testi_1/Misc_epistola29.txt new file mode 100644 index 0000000..dc7252b --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola29.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Negatum est summis diu subsistere, quia res fortuna secundas imperat esse breves. Sic, antequam annos discretionis attingerem, nescio quibus seducentibus fatis dimisi patrem cum divitiis, matrem cum blanditiis, domum cum deliciis et patriam cum solaciis et aggressus sum ordinem, quem etsi portare non valui, tamen sustinui, quia quod natura negaverat, caritas inferebat. +Hunc siquidem statum bene nescit, qui imprudenter credit, quanta in felicitate conventus. Nam nullos umquam fortuna ictu graviori deiecit, quam quos religione percussit. Hos quippe lex mortua iudicat, hos vexat regula, hos claustrum ligat, hos professus pauperes, hos obedientia servos facit. Dum XXII annos essem, tantis calamitatibus fatigatus et quasi morte peremptus, quia spes evasionis mihi ex nulla parte patebat, ex insperato subvenit regia celsitudo, per quam fui a paupertate ditatus et a captivitate redemptus, a vexatione tutatus, ab interitu restitutus. Quibus igitur meritis regiam celsitudinem recompensem, non habeo. +Immo si de tot beneficiis in me a regia maiestate collatis unum eligero, scilicet minimum, hinc non poterit totum meum meritum compensari, sed a vobis, clementissime rex, cui sic astringor ex gratia, sic obligor ex amore, oopinio, quam vobis fecit falsa relatio, me devellit, expellit duplex infamie detrimentum. Quis igitur ante vestre virtuositatis gloriam sine formidine ducitur, cum de libidine indicatur, vel quid concipitis, quando respicitis me pro temporalibus ictu sedis apostolice fulminatum? Nonne quotiens me coram vestra maiestate presento, occurrit infra vestri cordis arebanum: Ecco homo, quem credidimus apostolum, invenimus publicanum, extimavimus sanctum, et apparuit anathema? Ob hoc igitur opprobrium deo miserante, inspirante, coadiuvante recedo et ad heremum Nigri-montis accedo ibique intercedo; et rex celestis sit regi meo de tot in me collatis benifitiis retributor. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola3.txt b/testi_1/Misc_epistola3.txt new file mode 100644 index 0000000..9561c0d --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola3.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Quantis afflictionibus quantisque adversariorum dei et ecclesie morsibus opprimamur, apostolice sedis notitiam tam fama volante quam referentibus certis nuntiis credimus non latere. Sed ut nobis tamquam vere indigentibus vestre pietatis ianua in veloci ac sufficientí subsidio possit efficaciter aperiri, que nuper nobis per infortunium acciderunt, vobis curamus lacrimabiliter intimare. +Cum igitur comes Iordanus in obsidione civitatis nostre dampnabiliter iudicaret, venerabilis pater dominus Manfredus Veronensis electus tamquam dominus magni cordis, qui nobis in provincia preminebat ut pastor bonus, qui animam suam pro suis ponere ovibus non formidat, tantornm dampnorum ruinam tollerare non valens, voluít cum militia nostra insultum facere in exercitum comitis memorati; qui cum ab insultu rediret, adversariorum milites ipsam nostram militiam insequentes eundem dominum marchionem per sui equi precipitium vel occasum cum duobus nostris militibus ceperunt personaliter et duxerunt. +Propter quod, sancte pater, cum tanti ac talis gubernatoris simus solatio destituti, sicut oves sine pastore, regimine deviantes, vestre vestrorumque fratrum sanctitati devotis precibus supplicamus, ut nobis ac provincie Marchiane potentem et magnificum capitaneum in manu forti, robusto brachio sic celeriter destinetis velut noster pater et pastor, cui tam animarum quam corporum cura pertinet generalis, quod a tantis imminentibus periculis respiremus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola30.txt b/testi_1/Misc_epistola30.txt new file mode 100644 index 0000000..d9d543d --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola30.txt @@ -0,0 +1,5 @@ +Plorans ploravit in nocte anima mea, nec die ab oculis emanare lacrime desierunt, postquam serenam mei luminis claritatem nefandus fortune casus diademate regalis excellentie viduavit; et ideo captivata persistens angustiis sic opprimor incessanter, quod, nisi quam cito subveniar divine remedio bonitatis, vitalis spiritus dissolutionem finalem diu evadere non valebit. +De quo mirum concipere quis non debet, cum tanto vehementer angustie supersistant, quanto excellenter ad votum terrene mihi delicie habundabant. Ex hoc enim dubium non emergit, quod excellenter terrenis deliciis non habundet, quecumque domina viro tante celsitudinis legitime copulatur, qui omni probitate ac sapientia cunctaque nobilitate ac industria ceteros antecessit. +Quis enim adeo probus et sapiens reperitur, ut ille, qui de paupertate resurgens sui probitate ac sapientia subiugavit sibi copiosas et innumirabiles gentium nationes; vel quis tam nobilis, ut ille, qui sua bona quelibet ad eum venientibus tribuebat, qui servando sibi nomen solummodo regie maiestatis; a quo nullus discedebat a sui curia inconsultus, sed provisus debite, ut decebat. +Patet ergo, quod, ut hic inter alios precellebat, precellebam et ego deliciis inter gentes; quam si tanto violenter angustie opprimere non desistunt, quanto excellenter divitiis affluebam, que nunquam natura ferarum, nedum humana valeret diutius sustinere, o utinam interitus ille casus potius me necasset, quam hee angustie morte subita nequiores. +Si igitur paterna dilectio funera filie pertimescit, ad eius evasionem de manibus alienis suam sapientiam et potentiam experiri non differens totis viribus incessabiliter aspirabit. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola4.txt b/testi_1/Misc_epistola4.txt new file mode 100644 index 0000000..2750403 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola4.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Licet de dilecto filio Manfredo Veronensi electo et rectore ducatus, qui, sicut accepimus, manus hostiles inciderat, gravis et amarus cruciatus emerserit et tam nos quam vos etiam ac ceteri confideles nostri de Anconitana marebia, pro quorum defensione personam suam innumeris periculis et dubiis bellorum eventibus exponebat, maximam de captione ipsius dolendi materiam habeamus, verumtamen et eorundem confidelium animi non debent tanta ex hoc mestitudine deprimi, amaritudine deici, quod in nostra et totius defensione patrie velut pusillanimes in omnibus torpeatis, quin immo eo vigorosius tamqnam viri fortes hoc adversitatis tempore resistere hostibus et pravos eorum conatus elidere, quo maiora et potentiora sibi premia laudis acquirunt hii, qui lorica constantie et perseverantie galea premuniti assumunt spiritum fortitudinis in adversis. +Sperantes igitur vos in huiusmodi necessitatis articulo fore viros stabiles et fideles, universitatem vestram monendam, rogandam, confortandam, sollicitandam attente duximus et hortandam per apostolica vobis scripta mandantes, qnatenus illam firmam servantes constantiam illamque constantie firmitatem animi, quam hactenus circa Romanam habuistis Ecclesiam, retinentes, propter adversitatem huiusmodi nullatenus a vestre terre defensione ac comunis tam ipsius Ecclesie quam vestri prosecutione negotií desistatis, sed tamquam viri stabiles, quos temptationum impetus non curant, invasionibus predicte marchie viriliter resistere procuretis, possibilitatem vestram contra vestros et predicte persecutores Ecclesie magnanimiter exercentes, ita quod predictam ob hoc vobis obligetis Ecclesiam, nosque ac fratres nostri hoc in libro eterne memorie conscribentes reddamur exinde ad promovenda vestra spiritualia et temporalia commoda promptiores. Nos enim tam sinistro intellecto rumore statim convocavimus fratres nostros et cepimus deliberare cum eis, qualiter non solum vobís et predicte marchie de defensore idoneo, verum etiam promotioni dicti negotii possimus utilius et efficacius auctore domino providere. Sed pro vestrarum corroboratione mentium has fore vobis decrevimus 1itteras premittendas. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola5.txt b/testi_1/Misc_epistola5.txt new file mode 100644 index 0000000..c53d59a --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola5.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Petrus miseratione divina saneti Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis, apostolice sedis legatus Iacobo de Morra salutem in domino. +Dum longinquiori mora et maiori locorum distantia separati fieri vester more solito compatriota nequimus, sollicitiores efficimur, ut ferventius de vestra petamus continentia recreari. Sciatis itaqne nos per dei gratiam plena sospitate vigere, quod de vobis audire nostra desideria sunt intenta, et statum vestrorum fidelium et provincie nobis intimare curetis, ut super hiis obtineat nostra notitia, quod intendit. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola6.txt b/testi_1/Misc_epistola6.txt new file mode 100644 index 0000000..a00576d --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola6.txt @@ -0,0 +1 @@ +Petrus miseratione divina sancti Georgii ad Velum aureum diaconus cardinalis, apostolice sedis legatus. Agnus dei, qui tollit peccata mundi, respiciens in servos suos misericorditer et brachium sue virtutis extendes contra querentes perdere iustum Christi sanguinem iterato, exercitum Romanorum, Campanorum et aliorum Ecclesie fidelium sub capitania nobilis viri domini Iohannis Archionis cousobrivi nostri, existentem in depopulatione Fulginei, potentia maiestatis gloriose precinxit eumqne die dominico proxime preterito circa mane, noctis adhuc non depulso silentio, devenientem ad conflictum eum exercitu comitis Acerrarum, misericordia superexaltante iudicium, exaltavit devictis totaliter hostibus et aliis eorum occisioni traditis, aliis fere omnibus, paucis omnino remanentibus, captivatis. Letemini ergo, filii, et processionaliter clerus et populus redemptori nostro, qui iusto iudicio dampnare novit reos mortis ad mortem, ad laudes et glorias assurgatis, ut, qui hac die dignatus est suorum fidelium misereri, dignetur et in aliis processus nostros misericorditer prosperare. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola7.txt b/testi_1/Misc_epistola7.txt new file mode 100644 index 0000000..cc1e781 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola7.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis nobilibus et prudentibus viris potestati, consilio et comuni Auximanie salutem et sinceram in domino caritatem. Sancte matris Ecclesie decus salutemque fidelium salutifero zelo zelans, sanctissimus pater et dominus noster dominus papa de fratrum suorum deliberato consilio commisso nobis legationis officio pro status provincie reformatione benefica, decrevit nos nuper in marchiam Anconitanam sine more dispendio destinandos, data nobis ingenti multitudine equitum bellatorum ad hostium dante domino in partibus ipsis malitiam conterendam. +Eapropter, viri prudentes, a quibus erga Romanam Ecclesiam fructus devotionis exsequitur, cum nos ad iter illuc sine intermissione temporis accingamur, in brachio forti, vallati militum copia profecturi, nobilitatem et prudentiam vestram instanter requirimus et hortamur presentium vobis tenore mandantes, quatenus vos, erga sanctam Ecclesiam matrem vestram devotionis vestre titulum continuantes in bonum, ad recipiendum nos et comitivam nostram honorifice more fidelium et potenter, ut condecet, preparetia, ita quod devotionem vestram propterea prosequi benivolentia teneamur; firmiter opinantes, quod, dum statum vestrum cunctorumque fidelium ipsius Ecclesie totis affectibus exaltamus, vobis et toti provincie dirigente nos dextera domini prospere ac salubriter disponemus. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola8.txt b/testi_1/Misc_epistola8.txt new file mode 100644 index 0000000..81adfdf --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola8.txt @@ -0,0 +1,2 @@ +Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis nobili viro. Scimus, dum fama clamat, quod animus vester, in Ecclesie devotione resultans, in honore ipsius et prosperis successibus gratulatur. +Ex hoc igitur vobis ad gaudium nuntiamus nos ex secreto consilio domini pape ac fratrum suorum conmisso nobis legationis officio in marchia Anconitana cum multitudine militum ad redemptionem et reformationem provincie sine more medio profecturos. Eapropter nobilitatem et devotionem vestram rogamus attente, quatenus ex hoc confortationis animum assumatis et refundentes in alios fideles Ecclesie pro nomine ipsius Ecclesie more solito fideliter ac ferventer agere studeatis, ita quod in fame parte et eiusdem Ecclesie gratia exinde fortius concrescatis nosque vobis exinde ad favorem et benivolentiam teneamur. Data. \ No newline at end of file diff --git a/testi_1/Misc_epistola9.txt b/testi_1/Misc_epistola9.txt new file mode 100644 index 0000000..f857299 --- /dev/null +++ b/testi_1/Misc_epistola9.txt @@ -0,0 +1,3 @@ +Simon miseratione divina tituli sancti Martini presbiter cardinalis, Marchie, ducatus Spoletani et masse Trabarie rector, apostolice sedis legatus Gaudiorum nostrorum vos esse participes affectantes, que dominus noster ad magnum honorem Ecclesie matris nostre, exultationem fidelium et proditorum non modicum detrimentum nec non ad utilitatem vestram contulit hiis diebus, vobis honorem Ecclesie et totius partis eiusdem zelantibus duximus ad gaudia repetenda. Noveritis igitur, quod, cum contra Raynaldum de Brunforte dei et Ecclesie proditorem, vestrum et nostrum perfidum inimicum, fecerimus cavalcatam unum ex melioribus castris ipsius, scilicet Collepetre, quod ipse inexpugnabile reputabat, favente gratia Iesu Christi viriliter cepimus et ad mandata Ecclesie retitemus; propter quod noster districtus defenditur et ad offendendam aliam terram proditoris predicti facilis est ingressus. +Qua quidem victoria, manu domini faciente potius, habita, die septimo intrantis mensis madii equitavimus contra eius castrum, quod diutius obstaculum nostrum fuit, ipsum viriliter et potenter taliter undique expugnando, quod de ipsius captura nulla dubietas habeatur. Sergentes, qui erant ad ipsius castri custodiam deputati, a nostris expuguatoribus superati castrum ipsum nobis libere dimiserunt, petita a nobis et obtenta solum misericordia de personis; et sic castrum ipsum destrui funditus fecimus, magna quantitate balistarum et aliarum rerum, que reposite fuerant in dicto castro, ad nostram civitatem primitus apportata. +Quare dilectionem vestram duximus presentibus exhortandam, quatenus de predictis gaudium assumentes circa servitia Ecclesie, offensionem infidelium ac vestram defensionem sic more solito vigiletis, ut vester status semper de bono in melius augmentetur. Scitote pro certo, quod vestra et nostra salus et Províncialis cum victorioso exercitu, ut de novo didicimus, est in procinctu ad Urbem celeriter veniendi. \ No newline at end of file